Kurzajka to popularna nazwa brodawki wirusowej. Powstaje ona w wyniku infekcji wirusem brodawczaka ludzkiego, czyli HPV. Wirus dostaje się do skóry poprzez uszkodzenia lub mikrouszkodzenia naskórka i namnaża się w komórkach nabłonka, tworząc grudkę o szorstkiej powierzchni. Brodawka pojawia się zazwyczaj między 2 miesiące a pół roku po zakażeniu HPV, przy czym tempo jej wzrostu jest różne u każdej osoby. Ma ona z reguły owalny kształt oraz szorstką powierzchnię, przy czym może być cielistego, żółtawego lub brązowego koloru. Może występować pojedynczo lub w grupach.

Istnieje ponad 100 rodzajów wirusów brodawczaka ludzkiego. Powodują one zmiany na skórze, błonach śluzowych i narządach płciowych.

Wśród różnych rodzajów brodawek na skórze, można wyróżnić:

• brodawki zwykłe (typ wirusa: 1, 2, 4, 26, 27, 29, 41, 57, 65) – są to twarde grudki o średnicy do cm, najczęściej widoczne na dłoniach;
• brodawki podeszwowe (typ wirusa: 1, 2, 4, 63) – podobne do brodawek zwykłych, ale z reguły większe, często na podeszwach stóp;
• brodawki mozaikowe (typ wirusa: 2, 27, 57) – w wyniku złączenia się brodawek podeszwowych;
• brodawki młodocianych, czyli płaskie (typ wirusa: 3, 10, 27, 28, 38, 41, 49) – gładkie grudki, przeważnie na twarzy.

Na błonach śluzowych można natomiast spotkać kłykciny kończyste (typ wirusa: 6, 11, 16, 18, 30, 42, 43, 44, 45, 51, 52, 54). Te miękkie narośla pojawiają się w okolicach narządów płciowych oraz odbytu.

Kontakt oralny może przenosić wirusa na błony śluzowe jamy ustnej i gardła.

Wirusy brodawczaka ludzkiego mogą być nisko lub wysokoonkogenne. Brodawki zazwyczaj nie prowadzą do rozwoju nowotworów, ponieważ są wirusami niskoonkogennymi.

Możliwe jest zarażenie wirusem brodawczaka ludzkiego w wyniku bezpośredniego kontaktu z zarażoną osobą HPV (poprzez kontakt skóra/skóra lub skóra/błona śluzowa) lub poprzez kontakt z materiałem biologicznym pochodzącym od zakażonej osoby. Komórki naskórka zakażonej osoby mogą znajdować się na różnych przedmiotach, takich jak ręcznik czy podłoga. Miejsca o największym ryzyku zakażenia HPV to baseny, sauny oraz siłownie.

Zakażenie HPV jest zazwyczaj kwestią losową, zależy to głównie od kontaktu z wirusem, odporności organizmu oraz zachowania odpowiedniej higieny.

Środki zapobiegawcze przed zakażeniem HPV to m.in.:

• częste mycie rąk,
• używanie własnego ręcznika,
• zabezpieczanie ran i zadrapań plastrem,
• noszenie klapków na basenie,
• stosowanie prezerwatyw,
• wspieranie odporności organizmu poprzez odpowiednią dietę, aktywność fizyczną oraz zdrowy sen.

Kurzajki stanowią powszechny problem medyczny i często prowadzą do wizyt u dermatologa. Szacuje się, że co najmniej raz w życiu 3 na 10 osób miało do czynienia z brodawkami. Osoby szczególnie narażone na zakażenie HPV to dzieci, osoby starsze oraz pacjenci z obniżoną odpornością. Nikt nie jest odporny na wirusa HPV.

Drapanie brodawki czy drażnienie skóry wokół niej może prowadzić do rozsiewu zmian. W przypadku osób z bardzo osłabioną odpornością może dojść do rozwoju masywnego ogniska brodawek lub kłykcin, co może wyglądać jak wzrost zmian jedna na drugiej.

Większość brodawek zanika samoistnie po roku lub dwóch. Zazwyczaj najpierw pojawia się stan zapalny wewnątrz brodawki, a następnie zmiana zanika. Jednakże, ponieważ wirus jest zaraźliwy, nowe brodawki mogą pojawić się w innej lokalizacji.

Brodawka różni się od odcisku głównie inną przyczyną powstania oraz brakiem typowej bolesności. Odciski często są bolesne, powstają w wyniku długotrwałego ucisku lub tarcia, są zgrubiałe, o bladożółtym kolorze, z rdzeniem w środku. Dermatolog, po zebraniu wywiadu i obejrzeniu zmiany, może przeprowadzić badanie dermatoskopowe. Pod mikroskopem brodawka przedstawia liczne naczynka krwionośne, które przyczyniają się do jej wzrostu.

Samodzielną eliminację brodawek należy przeprowadzać z dużą uwagą, zwłaszcza gdy znajdują się one na twarzy lub błonach śluzowych. W aptekach można znaleźć różne preparaty bez recepty, takie jak płyny, żele, kremy, plastry oparte głównie na kwasie salicylowym lub mlekowym, które działają złuszczająco, a także zestawy do samodzielnego zamrażania. Tradycyjnym i skutecznym sposobem na pozbycie się brodawek jest wykorzystanie soku z glistnika (jaskółcze ziele). Warto jednak pamiętać o właściwościach alergizujących tej rośliny.

Jeśli podejrzewasz obecność brodawek, zaleca się skonsultowanie się z dermatologiem, lekarzem rodzinnym, pediatrą, ginekologiem lub urologiem, który dokładnie zbada zmianę i zaproponuje odpowiednie leki. Mogą to być zarówno preparaty dostępne bez recepty, jak i na receptę. W terapii brodawek stosuje się na przykład imikwimod lub preparaty zawierające 5-fluorouracyl. Leczenie zazwyczaj trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Inwazyjne metody usuwania brodawek obejmują krioterapię, laseroterapię, elektrokoagulację oraz leczenie chirurgiczne.

Krioterapia polega na zastosowaniu bardzo niskiej temperatury, używając ciekłego azotu, aby uszkodzić brodawkę. Po zabiegu może pojawić się bolesny pęcherz, który po wygojeniu wymaga powtórzenia zabiegu. Usunięcie brodawki za pomocą krioterapii może wymagać kilku sesji i może pozostawić bliznę.

Laser ablacyjny jest szybki i niszczy brodawkę w zaledwie kilkanaście sekund. Zabieg z użyciem laseroterapii nie musi być powtarzany, ale istnieje ryzyko pozostawienia blizny, szczególnie w przypadku używania niektórych typów laserów, takich jak Nd:Yag.

Metoda chirurgiczna polega na łyżeczkowaniu brodawki, czyli wycinaniu kolejnych warstw narzędziem chirurgicznym. Zabieg ten wymaga znieczulenia, a gojenie rany może potrwać długo. Istnieje około 30% szansy na nawrót brodawki po chirurgicznym usunięciu.

Elektrokoagulacja wykorzystuje prąd elektryczny do wypalenia brodawki. Po usunięciu brodawki za pomocą elektrokoagulacji może pojawić się blizna.

Jaskółcze ziele, znane również pod nazwą sok z glistnika, jest sposobem eliminacji kurzajek, który został przetestowany i udowodniono jego skuteczność. Świeży sok lub ekstrakt (dostępny w aptece) należy nakładać miejscowo na zmiany. Ważne jest jednak, że sok ten posiada intensywną barwę żółtopomarańczową. Konieczne jest też uwzględnienie potencjalnych właściwości alergizujących tej rośliny.

Ocet jest kolejną metodą, jednakże jej skuteczność nie jest potwierdzona. Nie zaleca się stosowania okładów z octu, zarówno czystego, jak i wymieszanego z solą.

Metoda z użyciem czosnku, polegająca na wcieraniu na kurzajki rozgniecionego ząbka czosnku i zaklejaniu ich plastrem, również nie posiada potwierdzonej skuteczności. Zaleca się uważać przed jego zastosowaniem.

Inną metodą jest ścieranie kurzajek pumeksem, opisana w piśmiennictwie anglosaskim. Proces ten polega na zaklejeniu brodawki taśmą klejącą na 6 dni, a następnie ścieranie zrogowaciałego naskórka pumeksem. Jest to skomplikowany proces, który może prowadzić do uszkodzenia skóry.

Pomysł używania lakieru do paznokci na kurzajki może wynikać z podobieństwa pewnych preparatów do lakieru oraz ich zdolności do eliminacji kurzajek. Warto jednak pamiętać, że nie wolno porównywać skuteczności leku i lakieru do paznokci.

Stanowi to odmianę brodawki podeszwowej. W przypadku występowania w grupach, istnieje możliwość połączenia poszczególnych zmian i powstania brodawek mozaikowych.

To wzmożony wzrost naskórka, nazywany również brodawkami młodocianych, czasami pojawiający się w innych miejscach niż dłonie, np. wokół paznokci lub pod płytką paznokcia.

Kurzajki na twarzy to przeważnie brodawki młodocianych, zwane również płaskimi. Narośli, które można pomylić z kurzajkami to włókniaki miękkie. Zazwyczaj są to pojedyncze zmiany o uszypułowanym kształcie, o kolorze od cielistego do brunatnego, osiągające różne wielkości, od 2 mm do 5 cm, w zależności od rodzaju. Można je usunąć za pomocą metod inwazyjnych, takich jak elektrokoagulacja, laser, krioterapia lub chirurgia.

Brodawki z reguły nie są bolesne, za wyjątkiem tych umiejscowionych na podeszwie stopy, które mogą sprawiać trudności podczas chodzenia.

Leczenie brodawek za pomocą leków lub innych metod często wymaga czasu. Efektem końcowym powinno być całkowite zniknięcie zmiany, zazwyczaj bez śladu. Ostateczny rezultat może być jednak zależny od rozmiaru brodawki, jej lokalizacji oraz zastosowanej metody - na przykład po usunięciu jej pumeksem, może pozostać przebarwienie skóry.