Niedobór hormonów tarczycy to problem, gdy tarczyca produkuje za mało hormonów niż organizm potrzebuje. Jest to narząd znajdujący się w szyi, który odpowiada za produkcję dwóch hormonów regulujących funkcje większości tkanek organizmu oraz metabolizm. Kontrolują go przysadka mózgowa i hormon TSH.

Przyczynami niedoczynności tarczycy są m.in. choroba Hashimoto, operacyjne usunięcie tarczycy i leczenie jodem promieniotwórczym. Rzadsze przyczyny to inne zapalenia tarczycy, polekowa niedoczynność tarczycy oraz wtórna niedoczynność tarczycy związana z chorobami przysadki.

Niedobór hormonów tarczycy jest powszechnym problemem; dotyka około 5% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Choroba może wystąpić u osób w różnym wieku, również u młodych i dzieci, aczkolwiek częstość występowania wzrasta wraz z wiekiem, szczególnie u osób powyżej 60 lat. W przypadku choroby Hashimoto, niedoczynność tarczycy często jest dziedziczona w rodzinie.

Objawy niedoczynności tarczycy mogą być różne, ale najczęściej występujące to uczucie ciągłego zimna, zmęczenie oraz senność. Inne objawy to przyrost masy ciała, zaparcia, spowolnienie czynności serca, sucha skóra, zaburzenia miesiączkowania oraz niepłodność. W badaniach laboratoryjnych można także stwierdzić podwyższone stężenie cholesterolu oraz niedokrwistość. Choroba może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak choroby serca, niepłodność czy nawet śpiączka.

W przypadku pojawienia się symptomów wskazujących na zaburzenia czynności tarczycy należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu, który po przeprowadzeniu badania fizykalnego (po zebraniu wywiadu i przeprowadzeniu badania) podejmie decyzję o konieczności zbadania poziomu hormonu tyreotropowego (TSH). Regularne badania TSH powinny być również wykonywane u osób, u których w historii rodziny występuje choroba Hashimoto. Szczególnie istotne jest zdiagnozowanie niedoczynności tarczycy u kobiet planujących ciążę, ponieważ ten stan może mieć negatywny wpływ zarówno na matkę, jak i rozwijający się płód. Dlatego też wielu ekspertów zaleca przeprowadzenie badania TSH u każdej kobiety planującej ciążę.

Do potwierdzenia niedoczynności tarczycy konieczne jest przeprowadzenie badań hormonalnych. Pierwsze badanie oceniające czynność tarczycy, czyli stężenie TSH we krwi, może zlecić lekarz rodzinny. W przypadku wyniku poza normą, konieczne jest sprawdzenie stężenia tyroksyny (FT4). Rozpoznanie pierwotnej niedoczynności tarczycy (związanej z chorobą tarczycy) następuje, gdy podwyższone stężenie TSH wiąże się z obniżonym stężeniem FT4.

W przypadku diagnozy niedoczynności tarczycy lekarz będzie dążył do ustalenia przyczyny. Przydatne w tym procesie może być wykonanie USG tarczycy, które pozwala wykryć zmiany w tarczycy, np. spadek jej wielkości i echogeniczności w chorobie Hashimoto.

Oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych, w tym przeciwciał anty-TPO i anty-TG, może także pomóc w diagnostyce. Wzrost stężenia anty-TPO jest charakterystyczny dla choroby Hashimoto.

Niedobór hormonów tarczycy powinno się leczyć regularnym przyjmowaniem lewotyroksyny, która jest identyczna jak naturalnie wytwarzany hormon. Ważne jest, aby przyjmować ten sam preparat lewotyroksyny, aby osiągnąć pożądane efekty. Regularne przyjmowanie hormonów tarczycy pomaga w normalizacji poziomu TSH oraz przywraca prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Większość pacjentów może być leczonych ambulatoryjnie, jednak osoby z ciężką niedoczynnością tarczycy mogą wymagać leczenia szpitalnego.

Lewotyroksynę zaleca się przyjmować rano na czczo, o stałej porze. Po ustaleniu odpowiedniej dawki leku, konieczne są regularne badania stężenia TSH w celu regulacji dawki. Należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich nie powinny być przyjmowane jednocześnie z lewotyroksyną.

Prawie wszystkie osoby z niedoczynnością tarczycy muszą być leczone lewotyroksyną i regularnie sprawdzane pod kątem poziomu TSH przez całe życie. W niektórych sytuacjach, takich jak zapalenie tarczycy po porodzie, podostre zapalenie tarczycy czy niedoczynność tarczycy spowodowana lekami, może dojść do samowyzdrowienia i ustąpienia objawów niedoczynności tarczycy.

Autoimmunologiczne choroby tarczycy, takie jak choroba Gravesa i Basedowa, choroba Hashimoto, mają podłoże genetyczne. Nie możemy kontrolować genetycznej predyspozycji osób z rodzinami obciążonymi tymi chorobami. Ważne jest, aby informować lekarzy o historii rodzinnej z autoimmunologicznymi chorobami tarczycy i ewentualnie unikać niektórych leków, które mogą wpłynąć na przebieg choroby. Osoby te powinny również regularnie monitorować stężenie TSH, aby szybko wykryć rozwijającą się niedoczynność tarczycy i uniknąć poważnych konsekwencji.