Przekłucie to nieprzyjemne doznanie związane z naskórkiem, które powoduje chęć drapania lub pocierania. Powstawanie świądu jest wynikiem wielu czynników i jest skomplikowane. Może mieć swoje źródło zarówno w układzie nerwowym, jak i być skutkiem działania różnych bodźców mechanicznych, chemicznych, termicznych czy elektrycznych na nerwy.

Przewlekły świąd to ten, który utrzymuje się przez 6 tygodni lub dłużej.

Świąd może dotyczyć wybranych obszarów skóry lub całego ciała. Powody świądu lokalizowanego mogą obejmować choroby skóry, takie jak infekcje bakteryjne, wirusowe (np. opryszczka) i grzybicze (np. łupież, grzybica), a także pasożytnicze (świerzb, wszawica), choroby alergiczne skóry, pokrzywka, wyprysk, łuszczyca, nadmierna suchość skóry, oparzenia słoneczne, ukąszenia owadów, alergie pokarmowe, na leki, kosmetyki, środki chemiczne i nowotwory skóry. Świąd całego ciała u około 10–50% osób występujących jest często następstwem chorób ogólnoustrojowych.

Przyczyny świądu ogólnego obejmują choroby alergiczne skóry, przewlekłą niewydolność nerek, choroby wątroby i dróg żółciowych, choroby układu krwiotwórczego, zaburzenia endokrynne i metaboliczne, nowotwory złośliwe, neuropatie, zakażenie HIV, leki (np. opioidy, przeciwciała monoklonalne anty-EGFR, inhibitory kinaz tyrozynowych, doustne środki antykoncepcyjne) oraz świąd psychogenny (wynikający z czynników psychicznych).

Świąd jest dość powszechnym problemem, który zazwyczaj nie stanowi zagrożenia. W przypadku wystąpienia objawów zaleca się rozważenie prostych przyczyn tego stanu. Istnieje wiele domowych metod łagodzenia świądu, takich jak nawilżanie skóry, korzystanie z zimnych okładów, stosowanie balsamów z mentolem, fenolem lub kamforą, kąpiele lecznicze z dodatkiem płatków owsianych, sody oczyszczonej lub olejków eterycznych, oraz unikanie drapania i używanie odpowiednich środków higieny ciała.

Sytuacje, które powinny skłonić do wizyty u lekarza w przypadku wystąpienia świądu to: przewlekły świąd, który nie ustępuje po tygodniu, uporczywy świąd utrudniający codzienne funkcjonowanie i sen, brak jasnej przyczyny świądu, a także świąd towarzyszący innym objawom, takim jak zmęczenie, utrata masy ciała, zmiany w rytmie wypróżnień, gorączka, żółtaczka, czy rozległe zmiany skórne.

Lekarz zacznie wizytę od zbierania szczegółowego wywiadu od pacjenta, który obejmuje pytania dotyczące:

• początku objawów i ich trwania,
• charakteru świądu (gdzie się pojawia, jak się zmienia w czasie, czynniki nasilające lub łagodzące świąd),
• dotychczasowych działań podjętych w celu zwalczenia świądu domowymi sposobami,
• niedawnych zmian stosowanych detergentów, środków do pielęgnacji, kontaktu z substancjami chemicznymi, zwierzętami,
• obecnej diety,
• alergii,
• istniejących i przewlekłych chorób,
• przyjmowanych leków, w tym ziołowych, bez recepty, suplementów diety.

Następnie przeprowadzone będzie badanie skórne ze szczególnym uwzględnieniem zmian skórnych w najbardziej dotkniętym miejscu świądu. W celu wykluczenia chorób ogólnoustrojowych, które mogą być przyczyną objawów lekarz może zlecić dodatkowe badania, takie jak badania laboratoryjne krwi (np. morfologia, wskaźniki zapalenia, poziom hormonów tarczycy), testy alergiczne, pobranie próbki ze zmian skórnych do badań mikrobiologicznych.

Dalsze postępowanie będzie zależne od przypuszczalnej przyczyny świądu.