Zespół de Quervaina to stan, w którym ruchomość kciuka jest ograniczona, a ruchy mogą być bolesne. Przyczyną tego jest zapalenie pochewki ścięgien w pierwszym przedziale mięśni prostowników nadgarstka. Ta pochewka otacza ścięgna, zapobiegając tarciu o kości i inne ścięgna oraz umożliwiając im swobodne poruszanie się. Kiedy pochewka u podstawy kciuka jest zapalona, ścięgna odpowiedzialne za prostowanie i odwodzenie kciuka mogą być uciskane i mają ograniczoną przestrzeń do ruchu.

Przeciążenie pochewki ścięgien prostowników może być wynikiem częstych ruchów prostowania i odwodzenia kciuka, na przykład podczas wykonywania pracy. Choroba de Quervaina jest często obserwowana u osób cierpiących na choroby reumatyczne i cukrzycę.

Zdarza się, że choroba de Quervaina występuje częściej u kobiet w okresie ciąży i karmienia piersią. Wynika to z zmian hormonalnych sprzyjających obrzękom pochewek ścięgien. Kobiety podczas karmienia piersią mogą dodatkowo przeciążać kciuk poprzez specyficzne trzymanie główki dziecka.

Choroba de Quervaina występuje rzadko, dotykając mniej niż 1% populacji, zazwyczaj diagnozowana jest u kobiet.

Głównym symptonem choroby de Quervaina jest dolegliwość w okolicach podstawy kciuka, która nasila się podczas jego ruchu. Niekiedy można odczuć chrupanie lub przeskakiwanie przy poruszaniu się kciukiem. W przypadku silnego stanu zapalnego ból może zaburzać codzienne czynności, takie jak chwytanie przedmiotów czy ściskanie. Może również wystąpić widoczny obrzęk nadgarstka po stronie kciuka. Charakterystycznym objawem jest uchwytowe bolesne zgięcie nadgarstka w kierunku łokcia z zakryciem zgiętego palca kciuka, zwane pozytywnym objawem Finkelsteina. Choroba rozwija się stopniowo, rzadko występuje natychmiastowo.

Jeśli wystąpią takie problemy, konieczna jest konsultacja z lekarzem ortopedą podczas regularnej wizyty w poradni.

Specjalista od chorób ortopedycznych diagnozuje chorobę de Quervaina po zebraniu informacji dotyczących symptoów i przeprowadzeniu dokładnego badania klinicznego ręki. W większości przypadków ta procedura jest wystarczająca do postawienia diagnozy. Najbardziej skuteczne potwierdzenie diagnozy zapewnia badanie ultrasonograficzne (USG) przeprowadzone przez doświadczonego ultrasonografistę specjalizującego się w obrazowaniu narządów ruchu.

Na wczesnym etapie choroby de Quervain, gdy symptomy nie są znaczące, a stan zapalny w pochewkach ścięgnistych nadgarstka jest niewielki, stosuje się terapie nieinwazyjne: terapię fizyczną oraz leczenie farmakologiczne. Odpowiednie zabiegi fizjoterapeutyczne oraz doustne środki przeciwzapalne mogą tymczasowo zmniejszyć objawy. Orteza kciuka może przynieść ulgę niektórym pacjentom.

Zalecane jest także stosowanie zimnych okładów. W przypadku przeciążenia prowadzącego do zespołu de Quervain, konieczna jest modyfikacja nawyków i zmiana wykonywanych czynności w celu odciążenia bolesnego kciuka. W sytuacji braku poprawy po leczeniu zachowawczym lub przy nasilonych objawach, możliwe jest podanie leku przeciwzapalnego - glikokortykosteroidu - bezpośrednio do pochewki ścięgnistej w celu zmniejszenia stanu zapalnego i obkurczenia zapalonych tkanek na miejscu podania iniekcji. Wskazane jest wykonanie takiego zastrzyku pod kontrolą ultrasonografii. Ze względu na potencjalne działania niepożądane, nie zaleca się powtarzania tego postępowania. W przypadku zaawansowanego stanu zapalnego w pochewkach ścięgnistych nadgarstka oraz nieskuteczności innych metod leczenia, zalecane jest leczenie chirurgiczne, polegające na bezpośrednim udrożnieniu zapalonej pochewki uciskającej ścięgna. Operację można wykonać z zastosowaniem miejscowego znieczulenia. Jest to stosunkowo bezpieczna procedura, która polega na nacięciu pochewki ścięgnistej.

Charakteryzuje się niewielkim ryzykiem powikłań, zwłaszcza jeśli przeprowadzana jest przez doświadczonego chirurga. W przypadku kobiet w ciąży lub karmiących, opcje leczenia zespołu de Quervain są ograniczone, dlatego oprócz unikania przeciążeń, preferowanym postępowaniem jest fizjoterapia. W okresie ciąży objawy mają często charakter przejściowy ze względu na zmiany hormonalne, a rokowanie co do powrotu do zdrowia jest korzystne. Dla matek karmiących istotna jest zmiana nawyków dotyczących podtrzymywania główki dziecka w sposób, który nie obciąża nadmiernie kciuka i nie prowadzi do rozwoju zapalenia pochewek ścięgnistych nadgarstka.

Prognoza w tej przypadłości jest całkiem obiecująca. Niektórzy pacjenci doświadczają poprawy po leczeniu zachowawczym. Duża grupa chorych jednakże w ostateczności wymaga interwencji inwazyjnej (poprzez nakłucie z podaniem leku i/lub operację), ale te metody są skuteczne i zapewniają pacjentom długotrwałą ulgę od ich dolegliwości.

Należy unikać nadmiernego obciążenia kciuków w trakcie pracy i codziennych czynności. Jeśli wykonywane zadania wymagają tego typu wysiłku, należy szukać sposobów równomiernego rozłożenia obciążeń na całą dłoń lub korzystać z innych metod. Ważne jest także regularne robienie przerw w takiej aktywności.

Opiekunowie małych dzieci powinni uważać, czy nie obciążają kciuków podtrzymując główkę dziecka jedynie na nich.