Choroba Leśniowskiego i Crohna, nazywana także potocznie chorobą Crohna, jest jedną z nieswoistych chorób zapalnych jelit, która może dotyczyć dowolnego fragmentu przewodu pokarmowego, począwszy od jamy ustnej, a skończywszy na odbycie.

Charakterystyczną cechą tej choroby są odcinkowe zmiany zapalne w ścianach jelita cienkiego lub grubego, oddzielone obszarami zdrowymi tkanek. Proces zapalny zaczyna się od błony śluzowej, ale stopniowo rozprzestrzenia się na wszystkie warstwy ściany przewodu pokarmowego, prowadząc do jej uszkodzenia i bliznowacenia, co z kolei może skutkować powstawaniem przetok i zwężeń. Najczęstszymi miejscami występowania zmian zapalnych są końcowy odcinek jelita krętego, jelito cienkie i grube, oraz samo jelito grube.

Nie są znane dokładne przyczyny choroby Leśniowskiego i Crohna, ale istnieje przypuszczenie, że istotną rolę odgrywa mikrobiota jelitowa, pod wpływem czynników środowiskowych, takich jak dieta.

Choroba charakteryzuje się przewlekłym przebiegiem, często wieloletnim, z okresami zarówno zaostrzeń, jak i remisji. Nieleczona może prowadzić do znacznego stopnia niepełnosprawności oraz konieczności przeprowadzenia operacji z powodu powikłań choroby. Niemniej jednak, u 20-30% chorych obserwuje się brak postępu choroby w długotrwałej obserwacji.

Choroba Leśniowskiego i Crohna jest najczęściej diagnozowana w rozwiniętych krajach Europy Zachodniej i Ameryki Północnej. W krajach Unii Europejskiej zachorowalność wynosi 5 na 100 000 na rok. Objawy choroby zazwyczaj pojawiają się między 15. a 25. rokiem życia lub około 50. roku życia i występują z podobną częstotliwością u obu płci.

Jeśli występuje nawracająca biegunka, bóle brzucha, gorączka lub nieuzasadnione i niezamierzone utrata masy ciała, krwawienie z przewodu pokarmowego lub obecność zmian okołoodbytowych (ropnie, szczeliny, przetoki), należy skonsultować się z lekarzem pierwszego kontaktu w celu odpowiedniej diagnostyki.

Osoby zdiagnozowane z chorobą Leśniowskiego i Crohna, które doświadczają zaostrzenia objawów, powinny jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, który podejmie decyzję o konieczności hospitalizacji lub kontynuowaniu leczenia ambulatoryjnego. Pewne objawy choroby (np. krwawienie z przewodu pokarmowego czy niedrożność) mogą prowadzić do poważnych powikłań i wymagać natychmiastowej interwencji medycznej.

Po pierwsze lekarz przeprowadzi wnikliwe badanie, a następnie zbada pacjenta. W trakcie badania brzucha u niektórych osób można zauważyć nietypowy opór w dolnej części brzucha po prawej stronie. Pacjent zostanie skierowany na dodatkowe testy. Przeprowadzane są badania laboratoryjne krwi, które pomagają w wykryciu niedoborów oraz ocenie aktywności choroby. Chorobie Leśniowskiego i Crohna mogą towarzyszyć różne zaburzenia krwi, takie jak zmniejszone stężenie białek, hipokaliemia i inne. Dodatkowo lekarz może polecić badania przeciwciał przeciwko niektórym substancjom. Przypadki zapalenia jelita grubego wymagają różnych badań, takich jak kolonoskopia, rektoskopia lub endoskopia kapsułkowa. Badania obrazowe, takie jak USG, TK i MR, pozwalają ocenić zmiany w jelitach oraz poza nimi. Wraz z diagnozą choroby Crohna, wykonywane są badania mikrobiologiczne stolca. Na podstawie zebranych informacji lekarz może ustalić diagnozę. W niektórych przypadkach rozpoznaje się nieokreślone zapalenie jelita grubego.

Nie należy przerywać leczenia samodzielnie, bez konsultacji z lekarzem, nawet gdy objawy choroby ustąpiły. Regularne leczenie w okresie remisji jest najlepszą metodą zapobiegania nawrotom.

Podczas długotrwałego leczenia lekarz zleca regularne badania kontrolne (np. morfologię, próby wątrobowe, oznaczenie aktywności kreatyniny), aby wczesniej wykryć ewentualne powikłania związane z przyjmowanymi lekami.

Ważna jest także profilaktyka osteoporozy, która jest częsta u pacjentów z chorobą Leśniowskiego i Crohna ze względu na zaburzenia wapniowo-fosforanowe oraz przewlekłą kortykoterapię.

Monitorowanie endoskopowe również jest istotne - u pacjentów z długotrwałą chorobą konieczne jest badanie kierunkowe w kierunku raka jelita grubego (kolonoskopia co 2 lata).

Dokładna etiologia choroby nie jest znana i nie ma sposobu na jej zapobieganie. Jednakże możliwe jest zapobieganie nawrotom - kluczowe jest przestrzeganie zaleceń lekarskich, zwłaszcza w kwestii zaprzestania palenia papierosów. Osoby, u których występują nieswoiste choroby zapalne jelit w rodzinie, znajdują się w grupie zwiększonego ryzyka, dlatego w przypadku pojawienia się niepokojących objawów powinny poddać się dokładnemu badaniu diagnostycznemu.