Fizjologicznie język u zdrowej osoby ma różowy lub różowo-czerwony kolor, jest lekko wilgotny, ruchomy we wszystkich kierunkach, posiada szorstką powierzchnię i gładki obrys.

Język suchy sygnalizuje brak wystarczającej ilości płynów w organizmie

Język staje się gładki i czerwony, a brodawki zanikają. Charakterystyczne zmiany zazwyczaj zaczynają się na końcu języka i rozprzestrzeniają do jego wnętrza. Ten rodzaj wygładzenia języka może być spowodowany niedoborami witamin B₁₂, B₆, kwasu foliowego i żelaza, a także problemami z wydzielaniem soku żołądkowego. Czasami może wystąpić w wyniku przyjmowania określonych leków. Objawy towarzyszące, takie jak ból, pieczenie i swędzenie języka, mogą wskazywać na zanikowe zapalenie języka, które może być wywołane przez niedobory żywieniowe (żelaza, witaminy B₁₂, kwasu foliowego), infekcję grzybiczą jamy ustnej spowodowaną przez rodzaj Candida, niedożywienie u osób starszych, celiakię lub liszaj płaski jamy ustnej. Osoby cierpiące na zanikowe zapalenie języka często doświadczają uczucia pieczenia i zwiększonej wrażliwości podczas spożywania kwaśnych lub słonych pokarmów. Przynależne leczenie zależy od głównej przyczyny zanikowego zapalenia języka.

Język geograficzny jest podobny do mapy, na której widoczne są nieregularne czerwone plamy, gładkie i bez brodawek, wyraźnie odgraniczone od białawych lub białoszarawych obszarów błony śluzowej. Te zmiany mogą szybko zmieniać swoją lokalizację, wzór i wielkość, mogą zniknąć i pojawić się ponownie. Zazwyczaj nie powoduje on żadnych dolegliwości, czasami tylko lekki dyskomfort w jamie ustnej, pieczenie oraz wrażliwość na niektóre pokarmy.

Przyczyna występowania języka geograficznego nie jest jeszcze do końca poznana, ale podejrzewa się, że może on być związany z łuszczycą, atopią lub reaktywnym zapaleniem stawów.

Leczenie zwykle nie jest konieczne. W przypadku występowania dolegliwości związanych z językiem geograficznym, lekarz może zalecić odpowiednie leczenie.

Język z fałdami, zwany inaczej językiem bruzdowatym, charakteryzuje się obecnością nieregularnych rowków na górnej stronie języka. Może występować u osób zdrowych lub być związany na przykład z zespołem Downa. W przypadku języka bruzdowatego, ważne jest regularne czyszczenie, ponieważ zanieczyszczenia pokarmowe mogą gromadzić się w fałdach i sprzyjać stanom zapalnym. Aby zapobiec temu problemowi, zaleca się szczotkowanie języka lub używanie irygatora doustnego. Dodatkowo, język z fałdami może być przyczyną nieprzyjemnego zapachu z ust, czyli halitozy.

Nalot o różnym kolorze na języku często pojawia się w przypadku infekcji układu pokarmowego, nieodpowiedniej diety, palenia papierosów oraz braku dbałości o higienę jamy ustnej. Może także towarzyszyć chorobom wątroby, żołądka lub stanom zapalnym w jamie ustnej.

Jasne, gładkie plamy na języku przypominające suchą, białą farbę oznaczają obecność leukoplakii, która jest stanem przedrakowym i wymaga regularnej obserwacji.

Biała warstwa na śluzówce jamy ustnej, szczególnie jeśli obejmuje nie tylko język, może sugerować obecność infekcji grzybiczej, która często wynika z długotrwałego stosowania antybiotyków, szczególnie u pacjentów z niedoborami odporności, zakażeniem HIV lub nowotworami. Inne objawy infekcji grzybiczej mogą obejmować zanikowe zapalenie języka, objawiające się wygładzeniem i zaczerwienieniem języka.

Język truskawkowy ma wygląd przypominający powierzchnię truskawki, jest żywoczerwony z drobnymi punktami rozsianymi na grzbiecie. Może występować w chorobie Kawasaki, infekcjach paciorkowcowych, gronkowcowych oraz przy COVID-19.

Język malinowy, charakteryzujący się silnym różowym zabarwieniem i gładką powierzchnią, towarzyszy płonicy.

Guz ziarnistokomórkowy to łagodny nowotwór pochodzenia nerwowego, który ma postać różowego, żółtawego lub szarego małego guzka. Najczęściej guzki występują na grzbiecie języka, ale mogą również występować na skórze, w piersiach i przewodzie pokarmowym. Leczenie polega na chirurgicznym wycięciu.

Bolesne nadżerki w jamie ustnej to afty.