• stan przedciążowy związany z cukrzycą ( – PGDM) – oznacza cukrzycę (bez względu na jej rodzaj) u kobiety w trakcie ciąży, która została zdiagnozowana przed zajściem w ciążę
• cukrzyca wykryta w trakcie ciąży – to hiper glikemia po raz pierwszy zidentyfikowana podczas ciąży, definiując cukrzycę w ciąży i cukrzycę ciążową ( – GDM), w zależności od stopnia ciężkości
• cukrzyca w ciąży – gdy spełnione są ogólne kryteria diagnozy cukrzycy, czyli
  - stężenie glukozy na czczo ≥126 mg/dl (≥7,0 mmol/l) lub
  - poziom glukozy po 120 minutach doustnego testu obciążenia 75 g glukozy (OGTT) ≥200 mg/dl (≥11,1 mmol/l) lub
  - stężenie glukozy losowo pobrane ≥200 mg/dl (≥11,1 mmol/l) w towarzystwie klinicznych objawów hiper glikemii
• cukrzyca ciążowa ( – GDM) – gdy co najmniej jedno z kryteriów diagnozy cukrzycy ciążowej jest spełnione na podstawie wyników doustnego testu obciążenia glukozą według IADPSG 2010 i WHO 2013 (patrz tabela 1). Najczęściej ustępuje po porodzie, ale może się nasilać jako odkryta w trakcie ciąży cukrzyca.

Pacjentki te mają wysokie ryzyko wystąpienia cukrzycy ciążowej. W związku z tym, w procesie diagnostyki, przy pierwszej wizycie w czasie ciąży, zaleca się wykonanie doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT).

Podczas ciąży zwiększa się ilość hormonów przeciwdziałających działaniu insuliny. Są nimi laktogen łożyskowy, estrogeny, progesteron i prolaktyna. Skutkiem tego jest insulinooporność, hiperglikemia, zwiększone zapotrzebowanie na insulinę oraz szybsze pojawianie się powikłań związanych z cukrzycą.

W pierwszym trymestrze następuje poprawa tolerancji węglowodanów, a zapotrzebowanie na insulinę zmniejsza się. Często w tym okresie mogą wystąpić niespodziewane nocne spadki poziomu glukozy we krwi.

W drugim i trzecim trymestrze pogarsza się metabolizm węglowodanów, co prowadzi do zwiększonego zapotrzebowania na insulinę. Zmiany te są wynikiem procesów hormonalnych i metabolicznych. Między 38. a 40. tygodniem ciąży zapotrzebowanie na insulinę stabilizuje się lub maleje, co jest rezultatem zwiększonego wydzielania insuliny przez płód.

Glukoza, w przeciwieństwie do insuliny, przenika przez barierę łożyskową, co prowadzi do zwiększenia poziomu glukozy we krwi płodu, stymulacji i wzrostu płodowych wysp Langerhansa oraz nadprodukcji insuliny. To z kolei powoduje makrosomię płodu oraz jego niedojrzałość. Ryzyko powikłań położniczych w takiej sytuacji wzrasta, obejmuje częstsze wykonanie cięcia cesarskiego, urazy okołoporodowe, wielowodzie, nadciśnienie tętnicze, stan przedrzucawkowy oraz niski wynik oceny noworodka w skali Apgar.

W przypadku ciężarnych z cukrzycą rozpoznaną przed ciążą, z powikłaniami naczyniowymi, istnieje znacznie większe ryzyko hipotrofii płodu.

Niedobór insuliny i hiperglikemia u matki mogą prowadzić do kwasicy u płodu, obumarcia wewnątrzmacicznego lub wystąpienia wad wrodzonych, najczęściej dotyczących cewy nerwowej i serca. Po porodzie noworodki są narażone na hipoglikemię.

Podczas pierwszej wizyty po wykrywa się obecność czynników ryzyka związanych z cukrzycą ciążową.

Diagnoza cukrzycy u kobiet w ciąży bez czynników ryzyka i bez wcześniejszej diagnozy cukrzycy polega na przeprowadzeniu testu na czczo (co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku) podczas pierwszej wizyty położniczej. Natomiast u kobiet ze zwiększonym ryzykiem zaleca się przeprowadzenie doustnego testu obciążenia glukozą (OGTT) podczas pierwszej wizyty.

Jeśli wyniki testów wykonanych podczas pierwszej wizyty są w normie, kolejne badanie diagnozy w postaci OGTT powinno być wykonane pomiędzy 24. a 28. tygodniem ciąży lub wcześniej, jeśli występują symptomy zaburzeń tolerancji glukozy.

W przypadku stężenia glukozy na czczo powyżej 92 mg/dl u kobiet bez ryzyka lub wyników OGTT spoza normy u kobiet z ryzykiem, konieczne jest wykonanie dalszych badań diagnostycznych, takich jak ponowne OGTT lub powtórne oznaczenie glukozy na czczo.

Aby zdiagnozować cukrzycę w ciąży, należy spełnić ogólne kryteria diagnozy tej choroby. Diagnoza opiera się na stężeniu glukozy na czczo, wynikach OGTT oraz obecności objawów klinicznych hiperglikemii.

Warto zwrócić uwagę, że wszystkie kobiety, u których stwierdzono zaburzenia gospodarki węglowodanami w ciąży, powinny być poddane ponownej diagnozie w okresie 6-12 tygodni po porodzie. Jeśli wynik jest nieprawidłowy, konieczne jest podjęcie odpowiedniego leczenia. W przypadku prawidłowego wyniku zalecana jest regularna kontrola i dbanie o zdrowy tryb życia, aby zmniejszyć ryzyko cukrzycy w przyszłości.

Celem leczenia jest uniknięcie lub ograniczenie powikłań dla zdrowia płodu i matki spowodowanych cukrzycą.

Kobiety cierpiące na cukrzycę przedciążową, które planują ciążę, powinny odpowiednio i odpowiednio przed (około 3-6 miesięcy) przygotować się do zajścia w ciążę. Tego typu postępowanie pozwala zmniejszyć ryzyko wystąpienia potencjalnie niebezpiecznych wad rozwojowych płodu. Jeśli dotychczas były leczone doustnymi lekami, z uwagi na potencjalnie teratogenne działanie na płód, należy wprowadzić terapię insulinową. U tych kobiet ważna jest również ocena ewentualnych powikłań cukrzycy (np. dodatkowe badania, konsultacje okulistyczne).

Takie postępowanie minimalizuje ryzyko zajścia w ciążę w czasie hiperglikemii, które może negatywnie wpłynąć na rozwój płodu, szczególnie w pierwszych tygodniach ciąży.

Cukrzyca ciążowa zwykle rozwija się w drugiej połowie ciąży, co zazwyczaj nie ma wpływu na rozwój embrionalny płodu.

Cukrzyca ciążowa leczona jest poprzez dietę i aktywność fizyczną, jednak w przypadku nadal podwyższonych poziomów glukozy, zaleca się wprowadzenie terapii insulinowej.

Wymaga się, aby każda kobieta cierpiąca na cukrzycę przedciążową, cukrzycę ciążową lub cukrzycę w czasie ciąży regularnie kontrolowała poziom glukozy za pomocą glukometru. Częstotliwość pomiarów zależy od nasilenia cukrzycy i stosowanej terapii.

Aby ocenić skuteczność leczenia, pomocne może być również oznaczenie stężenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c). Rekomendowane wartości dla kobiet z cukrzycą przedciążową to <6,5% w I trymestrze i <6,0% w kolejnych trymestrach ciąży.

Celem diety jest zmniejszenie ryzyka powikłań położniczych u kobiety oraz rozwijającego się płodu poprzez obniżenie poziomu glukozy we krwi.

Zapotrzebowanie energetyczne zależy od kilku czynników, w tym wieku, BMI przed ciążą, aktywności fizycznej i okresu ciąży.

W pierwszym trymestrze zapotrzebowanie energetyczne wzrasta o 85 kcal/dobę, w drugim o 285 kcal/dobę, a w trzecim o 475 kcal/dobę.

Zgodnie z zaleceniami klinicznymi Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, białko powinno stanowić 30% zapotrzebowania energetycznego, tłuszcze 20–30%, a węglowodany 40–50%.

U ciężarnych z nefropatią cukrzycową, podaż białka powinna być ograniczona do 0,6–0,8 g/kg masy ciała.

Węglowodany stanowią ważne źródło energii dla organizmu i powinny pochodzić głównie z węglowodanów złożonych.

Przy wyborze pieczywa, zwracaj uwagę na skład i unikaj produktów z miód, słód jęczmienny, czy karmel.

Kasze, makarony i ryż powinny być wybierane w mniej przetworzonej formie.

Zaleca się spożywanie dziennie około 500 g warzyw i około 200 g owoców.

Białko jest niezbędne do rozwoju płodu i powinno pochodzić z różnych źródeł, takich jak mięso, ryby, jaja i orzechy.

Tłuszcze roślinne powinny być wybierane zamiast tłuszczów zwierzęcych.

Produkty z bogatym źródłem błonnika należy dodawać do diety, ponieważ mają korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu.

Witaminy i mikropierwiastki powinny być dostarczane zgodnie z zalecanymi normami dla kobiet w ciąży. W diecie kobiet ciężarnych należy zwrócić szczególną uwagę na podaż takich składników, jak: kwas foliowy, witamina D, żelazo, kwas dokozaheksaenowy (DHA) oraz jod. Zaleca się suplementację diety z uwzględnieniem tych składników.

Szczególną uwagę należy zwrócić na przyrost masy ciała w ciąży. W zależności od wyjściowego BMI, powinien on wynosić średnio 8–12 kg. Zbyt duży przyrost masy ciała ciężarnej z cukrzycą, może się wiązać z nadmiernym wzrastaniem płodu.

Codzienny jadłospis powinien składać się z 3 głównych posiłków (śniadanie, obiad, kolacja) i 3 mniejszych (II śniadanie, podwieczorek i posiłek przed snem). Ostatni z posiłków chroni ciężarną kobietę przed groźną nocną hipoglikemią.

Używanie sztucznych substancji słodzących jest dozwolone. Wyjątek stanowi sacharyna (E954), która przechodzi przez łożysko i jej wpływ na rozwijający się płód nie jest jeszcze do końca poznany, dlatego też nie powinna być stosowana w ciąży.

Cukrzyca w ciąży - produkty przeciwwskazane: Lista produktów przeciwwskazanych jest podobna do tych, których nie zaleca się zdrowym kobietom ciężarnym. Należy zaliczyć do nich przede wszystkim alkohol, który ma bezpośredni toksyczny wpływ na rozwijający się płód. Słodzone napoje gazowane zawierają w swoim składzie duże ilości cukru, sztucznych barwników i nierzadko konserwantów w postaci benzoesanu sodu, który może np. podrażniać błonę śluzową żołądka i przewodu pokarmowego, natomiast często występujący w nich kwas fosforowy upośledza wchłanianie wapnia. Ponadto słodkie napoje gazowane mają wysoki IG. Surowe mięsa, ryby czy owoce morza, ze względu na ryzyko toksoplazmozy, są produktami przeciwwskazanymi w ciąży. Takie produkty, jak sery pleśniowe czy niepasteryzowane mleko, mogą być przyczyną listeriozy. Nie zaleca się spożywania surowych jajek w ciąży ze względu na ryzyko salmonellozy. Nie zaleca się również spożywania żywności typu fast food, produktów ze sztucznymi barwnikami, konserwantami, wzmacniaczami smaku czy z dużą zawartością sodu.

W przypadku braku żadnych przeciwwskazań zdrowotnych, zaleca się umiarkowane angażowanie się w aktywność fizyczną odpowiednio dostosowaną do potrzeb kobiet w ciąży. Jeśli kobieta regularnie ćwiczyła przed zajściem w ciążę, ważne jest, aby kontynuować aktywność fizyczną, choć z pewnymi modyfikacjami w celu zminimalizowania ryzyka potencjalnych urazów (np. unikanie sportów kontaktowych oraz unikanie aktywności wiążących się z dużym ryzykiem upadku, takich jak jazda konna, narta czy gimnastyka przyrządowa).

W trakcie II i III trymestru ciąży, zaleca się również unikanie aktywności, która wymaga długotrwałego leżenia na plecach. Dla kobiet, które nie wykonywały regularnej aktywności fizycznej przed ciążą, zaleca się stopniowe wprowadzanie nowej aktywności fizycznej. Zalecane ćwiczenia dla ciężarnych obejmują: marsz, pływanie, jazdę na rowerze stacjonarnym, bieganie lub jogging (o ile była to regularna aktywność przed zajściem w ciążę, w przeciwnym przypadku zaleca się zaczęcie od marszu).

Aby uniknąć ewentualnych powikłań, w przypadku przyjmowania insuliny, ważne jest skonsultowanie się z diabetologiem przed zwiększeniem intensywności aktywności fizycznej.

Aktywność fizyczna przede wszystkim wzmacnia wrażliwość tkanek na insulinę oraz pozytywnie wpływa na przyswajanie glukozy.