Chorobę psychiczną, jaką jest depresja, można opisać jako zaburzenie afektywne, charakteryzujące się obniżeniem nastroju, brakiem energii oraz utratą zdolności do doznawania przyjemności z rzeczy, które kiedyś przyjemność sprawiały. Objawy depresji obejmują również problemy ze snem, zmniejszenie apetytu, trudności z koncentracją, obniżoną samoocenę, pesymistyczne spojrzenie na przyszłość oraz myśli samobójcze. Aby zdiagnozować epizod depresyjny, objawy te muszą utrzymywać się przez co najmniej 2 tygodnie.

Depresja maskowana jest rodzajem depresji, w którym faktyczny problem jest ukryty za objawami sugerującymi inną chorobę. Może być określana jako subdepresja, ekwiwalent depresji, depresja bez depresji, depresja ukryta czy też somatyczna. Objawy takiej depresji mogą być mniej nasilone lub nie występować w ogóle, zastępując je zaburzenia snu, lękiem o falującym przebiegu, dolegliwościami somatycznymi oraz zespołami bólowymi. Czasami ta forma depresji może prowadzić do typowego epizodu depresyjnego lub być jego fazą "zejściową" po ustąpieniu głównych objawów.

Według różnych badań epidemiologicznych, depresja występuje u około 5-17% populacji, a depresja maskowana stanowi około 6-7% wszystkich przypadków depresji. Około 30-40% pacjentów najpierw szuka pomocy u lekarzy innych specjalizacji niż psychiatria.

Wyróżnia się różne rodzaje masek depresji, które obejmują objawy psychopatologiczne, psychosomatyczne, bólowe, behawioralne oraz zaburzenia rytmów biologicznych. Najczęstsze z nich to problemy ze snem, trudności z zasypianiem, wczesne wybudzanie się oraz nadmierna senność.

Do maski psychopatologicznych należą objawy lękowe, natręctwa oraz jadłowstręt psychiczny, znany również jako anoreksja. Maski psychosomatyczne mogą objawiać się świądem skóry, zaburzeniami funkcji seksualnych oraz zespołem niespokojnych nóg.

Natomiast maska bólowa depresji to wszelkie rodzaje bólów, takie jak bóle głowy, brzucha czy neuralgie.

Maski behawioralne mogą przejawiać się w nadużywaniu alkoholu lub leków, ale mogą również wynikać z innych rodzajów masek. Często osoby z dolegliwościami bólowymi sięgają po leki przeciwbólowe, a ludzie uciekający przed lękiem mogą sięgać po alkohol.

Postawienie diagnozy depresji w przypadku depresji maskowanej stanowi wyzwanie dla lekarza. Objawy często sugerują inne choroby, co prowadzi do rozpoczęcia procesu diagnostycznego. Trafność diagnozy depresji maskowanej jest kluczowa, dlatego konieczne jest wykluczenie somatycznego podłoża dolegliwości. Diagnoza opiera się na zbieraniu wywiadu od pacjenta, badaniach oraz obserwacji przebiegu choroby.

Niemniej jednak, kluczowe jest również zadawanie pacjentowi pytań o występowanie chorób psychicznych w rodzinie, co może znacznie zwiększyć prawdopodobieństwo postawienia właściwej diagnozy. Okresowe nawroty i okresy bezobjawowe, charakterystyczne dla depresji, są również spotykane w przypadku depresji maskowanej. Włączenie skutecznego leczenia przeciwdepresyjnego po wykluczeniu podłoża somatycznego potwierdza trafność postawionej diagnozy.

Leczenie depresji ukrytej jest podobne do terapii stosowanej w przypadku zwykłej depresji. Obejmuje ono stosowanie leków przeciwdepresyjnych, takich jak leki z grupy inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) - sertralina, paroksetyna, citalopram, escitalopram, fluoksetyna i fluwoksamina. Te leki hamują transport serotoniny z powrotem do komórki nerwowej, co z kolei prowadzi do zwiększenia jej stężenia w mózgu. Zmniejszenie stężenia serotoniny w mózgu uważane jest za jedną z kluczowych przyczyn depresji. Podczas stosowania leków z grupy SSRI mogą wystąpić różne skutki uboczne, takie jak zaburzenia przewodu pokarmowego, bezsenność, zmiany masy ciała czy zaburzenia seksualne. Kolejną grupą leków są inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), takie jak duloksetyna, wenlafaksyna i milnacipran, które zwiększają stężenie serotoniny i noradrenaliny w mózgu. Następnie mamy leki trójpierścieniowe takie jak amitryptylina, dezipramina, imipramina, klomipramina, nortryptylina i doksepina, które również mają działanie przeciwbólowe.

W przypadku depresji maskowanej lekarz dobiera lek przy uwzględnieniu stanu zdrowia pacjenta i innych czynników. Terapia lekami przeciwdepresyjnymi powinna być monitorowana i oceniana co najmniej po 2–4 tygodniach od rozpoczęcia. Jeśli nie ma poprawy po 6–8 tygodniach, lekarz zazwyczaj decyduje o zmianie leku. Ważne jest również kontynuowanie leczenia przez określony czas nawet po ustąpieniu objawów. Leki przeciwdepresyjne nie są uzależniające, ale mogą powodować objawy odstawienne po ich nagłym odstawieniu.

Ważnym uzupełnieniem terapii farmakologicznej jest psychoterapia, szczególnie terapia poznawczo-behawioralna. Dodatkowo, warto dbać o zdrową dietę, regularną aktywność fizyczną oraz relacje z bliskimi.

Depresja maskowana może stanowić swoisty preludium do depresji o klasycznym obrazie, może również przejść w formę "typową" lub być cyklicznym powrotem epizodu depresyjnego u danej osoby. Pełne wyleczenie jest możliwe, ale rzadkie, ponieważ depresja ma tendencję do nawrotów - średnio 4-5 nawrotów w całym okresie choroby. Po pierwszym epizodzie depresyjnym ryzyko kolejnego wynosi od 50 do 85%, a po drugim wzrasta do 80-90%. Czas między nawrotami jest zróżnicowany - od kilku miesięcy do kilku lat, ale zauważalna jest skłonność do ich skracania z upływem czasu. Optymistyczne jest to, że dzięki odpowiedniemu leczeniu i przestrzeganiu zaleceń lekarskich, osoba z depresją może funkcjonować normalnie we wszystkich obszarach życia. Dostępne obecnie leki znacząco poprawiają jakość życia pacjentów. Ważne jest jednak, aby nie zmieniać leczenia na własną rękę, zawsze konsultując wszelkie zmiany z lekarzem i informując go o ewentualnych skutkach ubocznych podczas farmakoterapii.