Podczas ciąży zapotrzebowanie na żelazo zwiększa się stopniowo, osiągając około 7,5 mg / dzień w trzecim trymestrze. Ten wzrost wynika z zapotrzebowania rosnącego płodu, popłodu oraz zwiększenia objętości mięśnia macicy.

Kobiety, które mają większe ryzyko niedoboru żelaza w czasie ciąży to te, które nie miały odpowiednich zapasów żelaza przed zajściem w ciążę.

Może to wystąpić w przypadku:

• obfitych krwawień menstruacyjnych przed ciążą
• niskiego spożycia żelaza przed zajściem w ciążę
• czynników zaburzających wchłanianie żelaza (opisanych później)
• krótkich odstępów między ciążami
• ciąż bliźniaczych
• chorób układu pokarmowego, które utrudniają wchłanianie żelaza

Poza nieprawidłowościami w wynikach badań laboratoryjnych, takimi jak zmniejszone stężenie hemoglobiny, ferrytyny oraz średnia objętość krwinek czerwonych, objawy niedokrwistości mogą obejmować:

• bóle głowy
• osłabienie
• bladość skóry
• wypadanie włosów i łamliwość paznokci
• senność i obniżoną koncentrację
• krwawienia z nosa
• zaburzenia rytmu serca
• nietolerancję wysiłku fizycznego

U każdej kobiety w ciąży (a jeszcze lepiej przed planowaną ciążą) oprócz rutynowego badania morfologii krwi (hemoglobina, hematokryt, liczba czerwonych krwinek) należy sprawdzić poziom ferrytyny, który odzwierciedla zapasy żelaza. Jeśli te zapasy są niedostateczne, konieczna jest suplementacja żelaza. Niedobór żelaza nie zawsze objawia się, ale niedokrwistość może pojawić się, gdy zapasy żelaza są na wyczerpaniu (i odwrotnie: poprawa morfologii krwi po leczeniu żelazem następuje szybko, ale to nie oznacza, że zapasy żelaza zostały uzupełnione!).

Przede wszystkim należy zadbać o odpowiednie spożycie dobrze przyswajalnego żelaza w diecie, aby zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie, zwłaszcza w drugiej połowie ciąży.

Zaleca się unikanie pokarmów, które zmniejszają wchłanianie żelaza, takich jak taniny (głównie w czarnej herbacie), otręby, żółtka jaj, wapń (mleko i przetwory mleczne), mangan, miedź, cynk, kwas fitynowy obecny w ziarnach zbóż i roślinach strączkowych, kakao i czerwone wino.

Dodatkowa suplementacja jest konieczna tylko w przypadku wystąpienia niedokrwistości. Nie należy samodzielnie sięgać po suplementy żelaza.

W produktach spożywczych występują dwa rodzaje żelaza: hemowe i niehemowe. Żelazo hemowe cechuje się lepszą przyswajalnością (na poziomie 15–40%) w porównaniu z żelazem niehemowym obecnym w roślinach (przyswajalność 1–23%).

Istnieją jednak sposoby zwiększenia przyswajalności żelaza niehemowego, z których można wymienić:

• dodawanie do posiłków produktów bogatych w witaminę C (m.in. warzywa i owoce: brukselka, chrzan, jarmuż, papryka czerwona i zielona, natka pietruszki, szpinak, kalafior, kalarepa, porzeczki czarne, truskawki, poziomki, kiwi, cytryna, grejpfrut, pomarańcza)
• spożywanie produktów bogatych w żelazo (np. nasiona roślin strączkowych, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona i orzechy, amarantus, komosa ryżowa, natka pietruszki)
• spożywanie chleba na zakwasie i innych produktów fermentowanych, np. kapusty kiszonej, ogórków kiszonych
• unikanie spożywania kawy (szczególnie z mlekiem) i herbaty do posiłków i w okresie okołoposiłkowym, ze względu na zawartość tanin i polifenoli hamujących wchłanianie żelaza
• unikanie spożywania produktów zawierających duże stężenie wapnia (produkty nabiałowe) oraz jaj razem z posiłkiem bogatym w żelazo
• namaczanie i kiełkowanie produktów zawierających kwas fitynowy (głównie roślin strączkowych, np. soi, fasoli, ciecierzycy, soczewicy).

Niedobór żelaza jest często rozpoznawany u kobiet w ciąży, jednak istnieją kontrowersje co do konieczności profilaktycznej suplementacji tym pierwiastkiem. Organizacja Światowej Zdrowia zaleca rutynową suplementację żelaza u wszystkich ciężarnych w celu zmniejszenia ryzyka powikłań okołoporodowych. W przeciwieństwie do tego, wiele towarzystw naukowych zaleca suplementację jedynie przy zdiagnozowanym niedoborze.