Składniki odżywcze mające korzystny wpływ na poziom cholesterolu LDL obejmują jednonienasycone kwasy tłuszczowe (MUFA) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, zwłaszcza z rodziny omega-6 (n-6) (PUFA). Ważne jest również ograniczenie spożycia produktów bogatych w cholesterol pokarmowy i zwiększenie spożycia rozpuszczalnych frakcji błonnika pokarmowego.

Jednonienasycone kwasy tłuszczowe i wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6 (n-6) mogą pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu LDL. Oleje roślinne, takie jak olej rzepakowy, oliwa z oliwek, olej słonecznikowy, olej kukurydziany, olej sojowy oraz margaryny wytworzone z tych olejów, są bogatym źródłem MUFA. Nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (n-3), obecne w oleju rzepakowym i tłustych rybach morskich, mogą zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych. Rozpuszczalne frakcje błonnika pokarmowego, takie jak pektyny, gumy, śluzy roślinne, hemicelulozy i beta-glukan, mogą także pomóc w obniżeniu poziomu cholesterolu.

Pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, surowe warzywa i owoce są bogatym źródłem tego rodzaju błonnika. Sterole i stanole roślinne, naturalne składniki żywności, mogą pomóc w zmniejszeniu poziomu LDL-cholesterolu. Ziarno sezamowe, pestki słonecznika oraz niektóre oleje roślinne są dobrym źródłem tych związków. Istnieją również produkty wzbogacone w sterole i stanole roślinne, takie jak margaryny, jogurty, serki i suplementy diety.

Oprócz zmiany diety, regularna aktywność fizyczna może również przyczynić się do poprawy profilu lipidowego, wspierając redukcję masy ciała lub jej utrzymanie. Zioła mogą być także atrakcyjnym dodatkiem do diety, jednak nie ma wystarczających dowodów na to, że picie wywarów ziołowych wpływa korzystnie na poziom cholesterolu. Zawsze należy skonsultować się z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania preparatów ziołowych, szczególnie jeśli są przyjmowane inne leki.

Odpowiedni sposób żywienia, obok farmakoterapii, stanowi ważny element leczenia podwyższonego stężenia cholesterolu. Zalecenia dietetyczne są zbliżone do zasad żywienia osób zdrowych, aczkolwiek należy zwrócić uwagę na ilość, a przede wszystkim jakość spożywanych tłuszczów.

Należy unikać nasyconych kwasów tłuszczowych. Do nasyconych kwasów tłuszczowych zalicza się kwas laurynowy, mirystynowy, palmitynowy, stearynowy. Charakterystyczne są głównie dla produktów pochodzenia zwierzęcego, aczkolwiek wyjątek stanowią olej kokosowy i olej palmowy pochodzenia roślinnego. Należy pamiętać, że nie wszystkie nasycone kwasy tłuszczowe wykazują jednakowo niekorzystne działanie na organizm. Wszystkie, z wyjątkiem kwasu stearynowego, zwiększają stężenie LDL-cholesterolu. Kwas laurynowy najbardziej zwiększa stężenie cholesterolu LDL, ale jednocześnie podnosi stężenie korzystnej frakcji cholesterolu HDL. Na skutek tego tzw. wskaźnik aterogenności (czyli stosunek LDL-cholesterolu do HDL-cholesterolu) się nie zwiększa, co uważa się za zjawisko korzystne. Najbardziej szkodliwe w kontekście wskaźnika aterogenności są kwas mirystynowy i palmitynowy. Mimo że nasycone kwasy tłuszczowe wykazują tak odmienne działanie, to w produktach pochodzenia zwierzęcego znajduje się ich mieszanina.

Czego nie powinny jeść osoby z podwyższonym stężeniem cholesterolu? Osoby z podwyższonym stężeniem cholesterolu powinny unikać tłustych mięs i wyrobów wędliniarskich, takich jak pasztet, parówki, pasztetowa, salami, kiełbasy wiejskie, baleron i boczek. Wybierając produkty nabiałowe, należy uwzględniać te z małą zawartością tłuszczu lub odtłuszczone.

Tłuszcze trans podwyższają stężenie cholesterolu. Izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych to kolejny składnik pokarmowy, który w znaczącym stopniu zwiększa stężenie cholesterolu LDL. Ponadto przyczyniają się dodatkowo do obniżenia frakcji ochronnej cholesterolu HDL. Nienasycone kwasy tłuszczowe w naturze występują w formie cis, natomiast proces utwardzania (czyli częściowego uwodornienia) tłuszczów roślinnych powoduje zmianę konfiguracji na trans. Należy pamiętać, że podstawowym źródłem pokarmowym izomerów trans nienasyconych kwasów tłuszczowych, czyli związków, które powinny być wyeliminowane z diety osób charakteryzujących się podwyższonym stężeniem cholesterolu są tłuszcze cukiernicze, frytury, margaryny twarde, gotowe wyroby cukiernicze (drożdżówki, ciasta, ciasteczka), produkty typu fast food, zupy i sosy gotowe do szybkiego przygotowania.

Cholesterol pokarmowy. Podobnie jak nasycone kwasy tłuszczowe i izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych cholesterol pokarmowy zwiększa stężenie cholesterolu LDL. Głównym źródłem cholesterolu pokarmowego pozostaje żółtko jaj, podroby (wątroba, nerki, ozorki, serca, mózg), wędliny podrobowe (pasztetowa, salceson, kaszanka). Dozwolone jest spożywanie 2–3 sztuk jaj tygodniowo.

W planie żywieniowym dla osób z wysokim poziomem cholesterolu ważne są: warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, chude mięsa i ryby.

• Śniadanie: płatki owsiane z siemieniem lnianym na mleku o zawartości tłuszczu ≤1%, kanapka z chleba posmarowanego margaryną z oregano oraz polędwiczką wieprzową, herbata

• Drugie śniadanie: kanapka z chleba, serek homogenizowany z truskawkami, kefir, woda mineralna

• Obiad: barszcz czerwony z fasolą, zapiekanka z kurczakiem, surówka z sałaty lodowej, woda mineralna

• Podwieczorek: galaretka z sokiem z pomarańczy, mandarynką, jogurtem, woda mineralna

• Kolacja: chleb graham, sałatka z tofu, kapustą, cytryną, rodzynkami, orzechami włoskimi, herbata z aronii

• Wartość kaloryczna jadłospisów wynosząca około 1500 kcal pomaga w redukcji wagi i obniżeniu poziomu cholesterolu. Jadłospisy zostały przygotowane zgodnie z zasadami diety śródziemnomorskiej.

Produkty w jadłospisach są bogate w składniki, które pomagają obniżyć ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz stężenie cholesterolu we krwi.

W celu ułatwienia stosowania zaleceń dietetycznych w hipercholesterolemii, jadłospisy zawierają chude produkty, tłuszcze roślinne, sterole roślinne, tłustą rybę, produkty pełnoziarniste i zioła.

Poniżej znajdziesz kilka propozycji dań, które mogą być polecane dla osób z wysokim poziomem cholesterolu:

• Tagliatelle z łososiem w delikatnym sosie jogurtowym
• Dorsz gotowany w aromatycznym curry
• Apetyczny pieczony filet z łososia
• Świeża sałatka z koperku włoskiego i soczystym kurczakiem w aromatycznym dressingiem cytrynowym
• Sycący gulasz z soczewicy - przepis bezglutenowy

Hipercholesterolemię, czyli zwiększone stężenie cholesterolu całkowitego we krwi, stwierdza się, gdy poziom cholesterolu LDL przekracza 3 mmol/l (więcej niż 115 mg/dl). Cholesterol jest lipidem, który krąży we krwi w lipoproteinach, czyli związkach lipidowo-białkowych. Większość cholesterolu całkowitego (2/3–3/4) transportują cząsteczki nazywane "lipoproteinami o małej gęstości" (LDL), dlatego hipercholesterolemię określa się jako zwiększone stężenie cholesterolu LDL. Mniejsza ilość cholesterolu całkowitego znajduje się w lipoproteinach o dużej gęstości, czyli HDL. LDL-C jest często nazywane "złym" cholesterolem, natomiast HDL-C "dobrym" cholesterolem.

Lipoproteiny LDL dostarczają cholesterol do komórek, gdzie jest niezbędny do wielu procesów, np. budowy błon komórkowych, produkcji hormonów i witaminy D. Mimo to, niewielka ilość cholesterolu LDL jest wystarczająca do spełnienia tych funkcji. Wraz z upływem czasu i złymi nawykami żywieniowymi stężenie cholesterolu LDL wzrasta, co sprzyja rozwojowi miażdżycy.

Hipercholesterolemia może prowadzić do wielu powikłań, takich jak miażdżyca, czyli choroba tętnic, która może występować m.in. w tętnicach wieńcowych, szyjnych, kończyn czy nerkowych. Proces rozwoju miażdżycy zaczyna się od odkładania się cholesterolu LDL w ścianach tętnic, co prowadzi do powstania blaszek miażdżycowych. Te blaszki, bogate w cholesterol i makrofagi, mogą pękać, prowadząc do powstania zakrzepów i zawałów serca lub udarów mózgu.

Badania wykazały, że stężenie LDL-C ma istotny wpływ na rozwój choroby wieńcowej, a obniżenie jego poziomu za pomocą statyn może zmniejszyć ryzyko wystąpienia epizodów choroby wieńcowej. Istnieją także przypadki hipercholesterolemii rodzinnej, która jest spowodowana wadliwym receptorem dla lipoprotein LDL. U osób z tą przypadłością stężenie cholesterolu LDL-C jest znacznie podwyższone, co predysponuje do wcześniejszego pojawienia się miażdżycy i choroby wieńcowej.