Dieta po ostrym zapaleniu trzustki
Dieta po ostrej chorobie trzustki powinna być dobrana indywidualnie, a jej celem jest unikanie drażniących pokarmów w pierwszym okresie rekonwalescencji, trwającym około miesiąca. W pierwszym miesiącu zaleca się ograniczenie spożycia tłuszczu, jedzenie regularnie 4-5 razy dziennie, unikanie smażonych, pieczonych potraw oraz tłustych dodatków. Z diety należy wykluczyć alkohol oraz ciężkostrawne produkty bogate w błonnik pokarmowy. Zaleca się gotowanie na wodzie, parze lub pieczenie w folii, spożywanie chudego mięsa, niektórych nabiałów oraz łagodnych przypraw. W kolejnych etapach rekonwalescencji stopniowo wprowadza się dietę z większym udziałem tłuszczu, ale nadal z ograniczeniem smażonych potraw. Wskazane jest sięgać po produkty zawierające kwasy tłuszczowe omega-3, takie jak ryby i oliwa z oliwek.
Po wprowadzeniu takiej diety ważne jest monitorowanie reakcji organizmu i reagowanie na ewentualne niepokojące objawy. Całkowity zakaz spożywania alkoholu jest nadal obowiązujący. Etapami leczenia dietetycznego osób po ostrym zapaleniu trzustki powinny trwać około 4-6 tygodni, a w razie potrzeby należy powrócić do poprzedniego etapu. W niektórych przypadkach może być konieczne leczenie wspomagające.
Dieta w przewlekłym zapaleniu trzustki
Przewlekłe zapalenie trzustki cechuje postępujące włóknienie z towarzyszącym zanikiem tkanki gruczołowej, co prowadzi do upośledzenia czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki i rozwoju cukrzycy.
W leczeniu przewlekłego zapalenia trzustki stosuje się dietę niskotłuszczową, bogatą w węglowodany i białko. Kluczowe jest ograniczenie spożycia tłuszczu do około 50 g dziennie. Zaleca się spożywanie chudych mięs (cielęcina, drób), chudych wędlin, chudych ryb, odtłuszczonego mleka (0,5% tłuszczu), chudych twarogów i jogurtu naturalnego.
Tłuszcz można podzielić na widoczny (np. oleje dodawane do potraw, tłuszcze do smarowania) i niewidoczny (zawarty w produktach spożywczych). Aby ograniczyć tłuszcz w diecie, należy wyeliminować widoczny tłuszcz z produktów spożywczych oraz gotować potrawy w wodzie, na parze, piec na folii aluminiowej z minimalną ilością tłuszczu roślinnego.
Nie zaleca się całkowitego wyeliminowania tłuszczu z diety, ponieważ może to prowadzić do niedoborów witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, takich jak witaminy A, D, E i K. W diecie powinny dominować węglowodany o niskiej zawartości błonnika – pieczywo pszenne, drobne kasze, makarony, ziemniaki puree, cukier, miód, dżemy bez pestek, przeciery owocowe.
Dieta osób z przewlekłym zapaleniem trzustki, które mają cukrzycę, powinna wykluczać produkty zawierające cukry proste. W przypadku problemów z wchłanianiem surowych warzyw i owoców, zaleca się spożywanie ich w postaci gotowanej lub przecierów.
Waży spożywanie białka w ilości około 1–1,5 g/kg masy ciała, preferując niskotłuszczowe źródła zwierzęce, takie jak chude rodzaje mięs, ryb i twarogów.
Alkohol może pogarszać chorobę, dlatego należy go unikać. Dieta powinna być wysokokaloryczna (2500–3000 kcal), z regularnymi posiłkami o jednakowej kaloryczności. W razie złego wchłaniania stosuje się preparaty trzustkowe i suplementy witaminowe.
Produkty zalecane i niezalecane w żywieniu chorych z przewlekłym zapaleniem trzustki | ||
---|---|---|
produkty | zalecane | niezalecane |
produkty zbożowe | płatki owsiane i pszenne, płatki kukurydziane, ryż, makarony, kasza manna, jęczmienna, perłowa, chleb pszenny, grzanki, sucharki, chleb chrupki, chleb mieszany, graham, chleb razowy, kajzerki, chrupki kukurydziane | produkty zbożowe gruboziarniste, gruboziarniste kasze, chleb i bułki pełnoziarniste, torty, ciasto francuskie, wypieki smażone na tłuszczu (pączki, naleśniki, makaroniki), krakersy, ciastka kruche, bułki maślane, ptysie, sernik, kruszonka |
mięso, drób, dziczyzna | cielęcina, wołowina (chuda), polędwica, jagnięcina, kura, kurczak, indyk, dziczyzna, królik, zając | tłuste mięso wołowe, cielęce, wieprzowe, baranie, mięso mocno peklowane, mięso mocno przypieczone, panierowane, tłusty drób (kaczka, gęś), serca, ozory, mózg, skóra z drobiu |
ryby | okoń, dorsz, flądra, sola, pstrąg, szczupak, lin, świeży tuńczyk, sandacz, morszczuk, mintaj, płastuga | śledź, węgorz, makrela, łosoś, halibut, turbot, tuńczyk w oleju, sardynki w oleju |
wędliny i przetwory mięsne | wędliny drobiowe, szynka bez tłuszczu, cielęcina w galarecie, drób w galarecie | wszystkie inne tłuste oraz mocno wędzone gatunki wędlin i kiełbas, pasztety, pasztetowa, salceson, parówki, kaszanka |
zupy, sosy | zupy na wywarze warzywnym, chudy rosół na chudym mięsie, lekko podprawiane zupy jogurtem, sosy warzywne o małej zawartości tłuszczu | tłusty rosół, majonez, sosy tłuste, zasmażki, wywary z kości, tłustego mięsa |
tłuszcze do smarowania, oleje | w ograniczonej ilości: masła, margaryny miękkie (w kubkach), oleje roślinne (np. słonecznikowy, rzepakowy, lniany olej, z kiełków pszenicy, kukurydziany, sojowy), oliwa z oliwek | smalec, łój, słonina, margaryny twarde (w kostkach) |
ziemniaki | ziemniaki w mundurkach, ziemniaki puree bez tłuszczu, kluski ziemniaczane z gotowanych ziemniaków | frytki, sałatka ziemniaczana z majonezem, placki ziemniaczane, smażone ziemniaki |
warzywa, sałatki | młode marchewki, młoda kalarepa, szparagi, kalafior, szpinak, rzodkiewka, buraki, seler, pomidory i ogórki bez skórki, pieczarki, sałata zielona, bakłażany, cukinia, koper włoski, natka pietruszki, brokuły, dynia | cebula surowa i zarumieniona na tłuszczu, kapusta biała, czerwona, włoska, przede wszystkim w połączeniu z cebulą, tłuszczem i tłustym mięsem, groch, fasola, soja |
mleko, produkty mleczne | niskotłuszczowe mleko, mleko odtłuszczone, maślanka (do 1 l dziennie), produkty z kwaśnego mleka, odtłuszczony jogurt, chudy twaróg i ser do 3% tłuszczu, kwasna Śmietana z 10% tłuszczu w małych ilościach, kefir | sery topione, żółte, pleśniowe w dużych ilościach mocno przyprawiane gatunki serów, fromage |
owoce i orzechy | obrane jabłka i gruszki, banany, pomarańcze, mandarynki, grejpfruty, truskawki, maliny, jeżyny, melony, kiwi, brzoskwinie, morele, kompoty owocowe | niedojrzałe owoce, śliwki, agrest, porzeczki, jabłka i gruszki ze skórą, orzechy, migdały |
przyprawy, sosy przyprawione korzeniami, zioła | łagodne zioła, takie jak bazylia, majeranek, tymianek, kminek, koper włoski, goździki, cynamon, ziele angielskie, przecier pomidorowy, ketchup | ostra musztarda, pieprz, papryka w większych ilościach, angielskie sosy z esencji, majonez, czosnek, cebula, w dużych ilościach |
cukier, słodycze | jeśli nie występuje cukrzyca: cukier, miód pszczeli, dżem, marmolada, słodzik płynny, w proszku lub w tabletkach, biszkopty, galaretki, budynie, ciasto drożdżowe, biszkopt, ciastko z owocami, piernik | słodycze (cukierki, czekolada, pralinki lub czekoladki), ciasto francuskie, kremy, torty itp. |
napoje | czarna herbata, słaba kawa ziarnista, soki owocowe i warzywne, koktajle mleczne, mleko kakaowe z mleka odtłuszczonego lub niskotłuszczowego, herbaty ziołowe, woda mineralna | mocna kawa ziarnista, napoje gazowane; przy chorobach trzustki całkowicie zakazany jest alkohol! |
Przykładowy jadłospis dla osób z przewlekłym zapaleniem trzustki
I śniadanie zupa mleczna z kaszą manną, bułka pszenna, margaryna, kiełbasa z indyka, ogórek, sałata, jajko na miękko, herbata gorzka.
II śniadanie chleb pszenny, margaryna, polędwica z kurczaka, sałatka z sałaty zielonej z pomidorem i papryką doprawiona niewielką ilością oliwy z oliwek.
Obiad krupnik z ryżu, pulpety z cielęciny (małe sztuki), margaryna, ziemniaki, buraczki gotowane z margaryną, sok marchwiowo-jabłkowy.
Podwieczorek jogurt, banan.
Kolacja makaron z serem chudym i jogurtem 0% tł., jabłko pieczone, herbata gorzka.