Drżenie samoistne jest chorobą charakteryzującą się drżeniem rąk i głowy. Może wystąpić u osób w każdym wieku, ale najczęściej pojawia się między 20. a 60. rokiem życia. Objawy rozwijają się stopniowo, a ich nasilenie zależy od nieznanych dotąd czynników. Drżenie samoistne może być sporadyczne lub rodzinne.

Przyczyny drżenia samoistnego nadal nie są w pełni zrozumiałe.

Drżenie samoistne jest powszechne i dotyczy nawet 4% populacji. Ryzyko wystąpienia tego schorzenia wzrasta wraz z wiekiem.

Typowym symptomem drżenia samoistnego jest drżenie obu dłoni (80-100% przypadków). Na początku może występować jedynie po jednej stronie. Pierwszym zauważalnym objawem dla pacjenta może być trudność podczas jedzenia, na przykład rozlewania lub rozsypywania jedzenia. W późniejszej fazie choroby drżenie może przenieść się na głowę, wargi i język, mogą pojawić się także drżenie głosu. Najczęściej drżenie występuje podczas wykonywania ruchów, z reguły pod wpływem emocji - rzadziej w stanie spoczynku.

Postępując chorobie, drżenie może rozprzestrzeniać się również na kończyny dolne, a sama ręka może drżeć nawet w stanie spoczynku.

Jeśli doświadczasz drżenia, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem rodzinny, który po dokładnym wywiadzie i badaniu zleci odpowiednie testy. Należy mieć na uwadze, że drżenie rąk nie zawsze musi być wynikiem drżenia samoistnego i może być efektem innych chorób.

Rozpoznanie drżenia spontanicznego diagnozuje przeważnie neurolog na podstawie wywiadu oraz badania neurologicznego, eliminując inne możliwe choroby. Czasami konieczne jest zlecenie dodatkowych badań takich jak oznaczenie stężenia elektrolitów, kreatyniny, mocznika, glukozy, TSH, fT4, kortyzolu, parahormonu, prób wątrobowych, ceruloplazminy, miedzi oraz 24-godzinnego badania wydalania miedzi z moczu w celu wykluczenia innych schorzeń powodujących drżenie. Zakres badań może być różny w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta, takich jak wiek.

W przypadku wątpliwości lekarz może zalecić badanie obrazowe neurologiczne, głównie rezonans magnetyczny głowy.

Farmakoterapia

Sposób leczenia dobiera neurolog, wybierając leki najodpowiedniejsze dla danego pacjenta. Najczęściej stosuje się propranolol lub prymidon. U niektórych chorych odpowiedni może być inny lek: gabapentyna, topiramat, alprazolam, atenolol, sotalol, klonazepam, klozapina, nadolol, nimodipina lub tokisna botulinowa.

Leczenie chirurgiczne

Nie u wszystkich chorych udaje się uzyskać zadowalającą poprawę w wyniku stosowania leków. Jeżeli drżenie znacznie utrudnia codzienne funkcjonowanie, a leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne, można rozważyć zabieg neurochirurgiczny, polegający na uszkodzeniu lub stymulacji ściśle określonej części mózgu, na przykład jąder wzgórza. Obecnie preferuje się wszczepienie tak zwanego specjalnego układu stymulującego. Wykonywane są również zabiegi z zastosowaniem techniki gamma knife (nóż gamma), umożliwiającej bardzo dokładne, wybiórcze uszkodzenie jąder wzgórza za pomocą promieniowania jonizującego.

Przed podjęciem decyzji o zabiegu lekarz dokładnie omawia z pacjentem prawdopodobieństwo uzyskania poprawy i ryzyko wystąpienia ewentualnych powikłań.

Nie ma jeszcze znanej skutecznej terapii przyczynowej drżenia samoistnego. Terapia farmakologiczna służy jedynie łagodzeniu objawów i nie zawsze przynosi zadowalające rezultaty.

Po zabiegach neurochirurgicznych całkowite ustąpienie lub znaczne zmniejszenie drżenia samoistnego zazwyczaj jest trwałe, jednak niesie ze sobą ryzyko powikłań pooperacyjnych.

Konieczne jest kontynuowanie leczenia farmakologicznego bez przerwy do końca życia, gdyż zaprzestanie stosowania lekarstw spowoduje nawrót objawów choroby.