Rak krtani jest jednym z nowotworów złośliwych, które występują w głowie i szyi. Najczęściej diagnozowany jest rak płaskonabłonkowy, który stanowi 95% przypadków nowotworów krtani. Guzy rakowe mogą występować na strunach głosowych (60-75% przypadków) lub powyżej nich (25-40%). Bardzo rzadko rak lokalizuje się poniżej strun głosowych (mniej niż 5%).

Rozwój nowotworu może prowadzić do przerzutów do węzłów chłonnych w okolicy oraz do innych odległych miejsc. Ryzyko przerzutów komórek nowotworowych do węzłów chłonnych zależy od miejsca pierwotnego guza. Zależy to również od rozwinięcia układu chłonnego w danym obszarze krtani - w przypadku raków zlokalizowanych wyżej, ryzyko przerzutów jest większe (50-60% chorych), natomiast dla raków w okolicy głośni jest mniejsze (4-10% chorych).

Palenie tytoniu jest głównym czynnikiem ryzyka rozwoju raka krtani, zwiększając ryzyko zachorowania aż 30-krotnie. Choroba jest bardzo rzadka u osób niepalących. Spożycie alkoholu wysokoprocentowego także przyczynia się do rozwoju nowotworu. Współdziałanie obu tych czynników (tytoń i alkohol) zwiększa ryzyko aż 330-krotnie.

Rak krtani to jedna z najczęstszych form nowotworów złośliwych w okolicach głowy i szyi, stanowiący 2% wszystkich przypadków tej choroby. Jest to choroba, która najczęściej występuje u mężczyzn (w stosunku 17:1), zazwyczaj po ukończeniu 40. roku życia.

Główne symptomy raka strun głosowych obejmują: chrypkę, trudności w połykaniu, ból podczas połykania, duszność oraz ból ucha. Objawy te mogą różnić się w zależności od lokalizacji oraz zaawansowania nowotworu. Chrypka jest często pierwszym objawem, szczególnie gdy rak rozwija się w środkowej części strun głosowych. Duszność i ból przy połykaniu sugerują zaawansowany etap choroby.

Jeśli pacjent nadal ma chrypkę pomimo odpowiedniego leczenia przez ponad dwie kolejne jednostki czasu, należy natychmiast skonsultować się z laryngologiem. W przypadku wystąpienia trudności w połykaniu, duszności lub bólu ucha, również należy jak najszybciej ustalić przyczynę tych dolegliwości pod nadzorem lekarza.

Aby prawidłowo zdiagnozować, potrzebne są: informacje z historii medycznej, badanie lekarza laryngologa z szczególnym uwzględnieniem laryngoskopii pośredniej, szczegółowe badanie układu chłonnego szyi, które powinno być uzupełnione badaniem USG, laryngoskopia bezpośrednia w znieczuleniu ogólnym i zwiotczeniu z pobraniem biopsji. Ostateczna diagnoza opiera się na wyniku badania histopatologicznego pobranego wycinka. Do oceny rozmiaru guza i jego rozprzestrzeniania się stosuje się badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny.

W leczeniu raka krtani stosuje się leczenie operacyjne oraz radioterapię, jako metody samodzielne lub skojarzone.

Wybór metody terapeutycznej zależy od zaawansowania choroby, obecności przerzutów, stopnia dojrzałości nowotworu, stanu pacjenta i jego zgody na proponowane leczenie.

W przypadku wczesnych raków krtani możliwe jest leczenie operacyjne lub radioterapia, która osiąga podobne wyniki (85–90% wyleczeń).

W zaawansowanych przypadkach raka krtani najczęściej stosuje się kombinację leczenia operacyjnego i radioterapii. W przypadku niemożności operacji, wykorzystuje się chemioradioterapię.

Chirurgiczne leczenie raka krtani polega na częściowym lub całkowitym usunięciu krtani (laryngektomia).

• Częściowe usunięcie krtani może być przeprowadzone wewnątrzkrtaniowo (metoda mikrochirurgii endoskopowej) lub zewnątrzkrtaniowo (z dojściem zewnętrznym).
• Po całkowitej laryngektomii, oddychanie staje się niemożliwe w sposób naturalny. Konieczne jest używanie rurki tracheotomijnej do oddychania przez przetokę tchawiczą.

Po całkowitej laryngektomii, pacjent traci możliwość mówienia. Wymagana jest rehabilitacja głosu i mowy, istnieją trzy sposoby pomocy pacjentom:

• Nauka głosu przełykowego jest popularna, ale wymaga zaangażowania pacjenta, foniatry i logopedy. Proces ten przypomina odruch odbijania, gdzie powietrze przemieszcza się w przełyku, zmieniając ciśnienie i umożliwiając wytwarzanie dźwięków.
• Możliwe jest także chirurgiczne wytworzenie przetoki tchawiczo-przełykowej i założenie protezy wentylowej. Mówienie jest możliwe po zatkaniu rurki dotchawiczej, ale protezy wymagają regularnej wymiany.
• Ostatnią metodą jest zastosowanie elektronicznej protezy krtani, co jednak daje najmniej naturalny głos, a zrozumiałość mowy wynosi około 60%.

Rokowanie w raku krtani jest uzależnione od miejsca występowania guza, stopnia zaawansowania nowotworu, obecności przerzutów oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Szacuje się, że 5-letnie przeżycie wszystkich pacjentów z tym nowotworem wynosi około 66%. Rokowanie różni się w zależności od lokalizacji guza, na przykład wynosi odpowiednio: 60% u pacjentów z rakiem nagłośni, 80% u pacjentów z rakiem głośni oraz 15% u pacjentów z rakiem podgłośniowym. Obecność przerzutów znacząco obniża szanse na wyleczenie.

Po zakończeniu terapii raka krtani konieczne jest regularne przeprowadzanie badań kontrolnych. W pierwszym roku po leczeniu zaleca się wizyty co miesiąc, w drugim co dwa miesiące, a do 5 lat po leczeniu co kwartał. Następnie warto odwiedzać lekarza co pół roku. Badania kontrolne mają na celu monitorowanie stanu zdrowia pacjenta, wykrywanie ewentualnego nawrotu nowotworu oraz sprawdzanie węzłów chłonnych. Przynajmniej raz do roku zaleca się przeprowadzenie badań obrazowych: USG szyi, USG jamy brzusznej oraz RTG klatki piersiowej. Po zakończeniu terapii niezwykle istotna jest rehabilitacja głosu.

Rak krtani jest często spowodowany przez palenie tytoniu. Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania jest unikanie palenia. Badania wykazują, że zaprzestanie palenia znacząco zmniejsza ryzyko zachorowania na raka krtani.