Encefalopatia wątrobowa to zaburzenie neuropsychiatryczne spowodowane chorobą wątroby. Jest to stan potencjalnie odwracalny, co oznacza, że w przypadku skutecznego leczenia choroby wątroby objawy encefalopatii ustępują. Zaburzenie może przebiegać epizodycznie, nawracająco (kiedy kolejne epizody pojawiają się w odstępie sześciu miesięcy lub krótszym) lub trwale – zachowanie i funkcjonowanie chorego jest wówczas na stałe zmienione, objawy o określonym, zwykle niewielkim nasileniu występują cały czas i są przeplatane epizodami encefalopatii wątrobowej z ciężkimi objawami. Encefalopatia wątrobowa często jest powikłaniem marskości wątroby.

Encefalopatia wątrobowa objawia się zaburzeniami poznawczymi i dysfunkcją nerwowo-mięśniową. Wśród objawów znajdują się dezorientacja, problemy z pamięcią, zmiany nastroju, trudności w mówieniu, rysowaniu i pisaniu, zaburzenia snu, spowolnione poruszanie się oraz drżenie rąk.

Objawy encefalopatii mogą mieć różne nasilenie, mogą być łagodne lub poważne. U pacjentów z ciężką encefalopatią wątrobową może rozwinąć się śpiączka wątrobowa. Bezsenność i nadmierna senność mogą być pierwszymi objawami encefalopatii wątrobowej, poprzedzającymi inne symptomy psychiczne i nerwowo-mięśniowe.

Choroba wątroby może prowadzić do encefalopatii wątrobowej, która jest poważnym skutkiem tej choroby. Większość przypadków encefalopatii wątrobowej występuje u osób cierpiących na marskość wątroby, w szacunku około 30-45%.

W sytuacji podejrzenia encefalopatii wątrobowej lekarz najpierw przeprowadzi dokładne wywiady dotyczące objawów oraz wcześniejszych chorób pacjenta. Encefalopatia wątrobowa jest komplikacją chorób wątroby, dlatego lekarz szczegółowo zapyta o wszelkie choroby wątroby oraz narażenie na toksyny, takie jak alkohol. Osoby cierpiące na encefalopatię zazwyczaj mają także objawy chorób wątroby, jak żółtaczka, obrzęk nóg i wodobrzusze. Po zebraniu wywiadu, lekarz przeprowadzi badanie pacjenta, aby ocenić jego stan psychiczny i orientację. Jeśli objawy encefalopatii są łagodne, możliwe jest przeprowadzenie testów psychometrycznych. W razie konieczności, lekarz może zlecić dodatkowe badania krwi, tomografię komputerową głowy czy EEG.

Lekarz także sprawdzi, czy wystąpiły czynniki ryzyka, które mogą przyczynić się do powstania encefalopatii wątrobowej u pacjentów. Do tych czynników zaliczyć można między innymi krwawienia z przewodu pokarmowego, zakażenia, zaburzenia elektrolitowe, niewydolność nerek czy niedotlenienie. Rzadko encefalopatię wątrobową mogą wywołać inne czynniki, jak rak wątrobowokomórkowy czy zakrzepica żył wątrobowych lub żyły wrotnej.

Encefalopatia spowodowana chorobą wątroby, przy widocznych objawach, wymaga hospitalizacji.

W leczeniu encefalopatii stosuje się między innymi:

• Leki zwiększające ilość wypróżnień, takie jak laktuloza; dawkę dostosowuje się do stanu pacjenta
• Antybiotyki, głównie neomycynę
• Zmianę diety, polegającą na spożywaniu mniejszych ilości jedzenia w ciągu dnia oraz małych posiłków, z przekąską w nocy złożoną z węglowodanów; lekarz może zalecić także eliminację określonych produktów
• Odstawienie leków, które mogą przyczynić się do wystąpienia encefalopatii
• Zaniechanie spożywania alkoholu.

U pacjentów z nawracającą encefalopatią wątrobową, lekarz może zalecić trwałe stosowanie laktulozy.

Choroba wątrobowa prowadząca do uszkodzenia mózgu jest stanem, który można odwrócić. Inaczej mówiąc, odpowiednie leczenie może sprawić, że objawy znikną. Niemniej jednak, badania wykazują, że osoby cierpiące na encefalopatię wątrobową z widocznymi objawami mogą doświadczać trwałych problemów neurologicznych, takich jak zaburzenia pamięci, trudności w nauce czy brak kontroli nad emocjami, mimo że stan psychiczny wydaje się normalny po terapii. Im więcej ataków encefalopatii wątrobowej, tym większe są trwałe zaburzenia neurologiczne.