Rumianek lekarski, zwany również rumiankiem pospolitym lub aptecznym, to roślina pochodząca z południowej i wschodniej Europy oraz Azji Mniejszej, występująca także w Ameryce (Północnej i Południowej) oraz Australii. Rośnie głównie na łąkach, w lasach i na nieużytkach rolnych, charakteryzuje się odpornością na trudne warunki glebowe, dlatego rośnie nawet na glebach piaszczystych i gliniastych.

Surowcem zielarskim są kwiaty rumianku, zbierane na początku kwitnienia rośliny. Z tych kwiatów można przygotować napary, nalewki i wyciągi płynne.

Roślina ta posiada szerokie spektrum działania, które wynika z obecności różnych substancji biologicznie aktywnych w jej koszyczkach. Znaleźć można tam olejki eteryczne (takie jak α-bisabolol, farnezen, myrcen), pochodne flawonowe (np. apigenina i 7-glukozyd apigeniny), kumaryny, kwasy fenolowe oraz polisacharydy.

W literaturze naukowej opisuje się następujące właściwości rumianku lekarskiego:

• działanie przeciwzapalne
• działanie spazmolityczne
• działanie przeciwbólowe
• działanie przeciwbakteryjne
• działanie przeciwgrzybicze
• działanie antyoksydacyjne.

Należy jednak zaznaczyć, że nie ma dostatecznej liczby dobrze przeprowadzonych badań klinicznych potwierdzających te właściwości. Większość badań opiera się na modelach zwierzęcych oraz kulturach komórkowych. Dodatkowo niektóre badania oceniały właściwości różnych ekstraktów roślinnych, w tym z rumianku lekarskiego. Dlatego trudno jednoznacznie określić specyficzną rolę rumianku na podstawie obecnych danych.

Komitet Europejskiej Agencji Leków stwierdził, że preparaty roślinne zawierające kwiat rumianku mogą być stosowane w łagodzeniu dolegliwości żołądkowo-jelitowych, objawów przeziębienia, wrzodów oraz stanów zapalnych skóry. Dodatkowo, można je stosować jako dodatek do leczenia podrażnień skóry i małych ran. Zaleca się jednak konsultację z lekarzem, jeśli objawy utrzymują się dłużej niż tydzień. Komitet uznał, że mimo braku wystarczających dowodów z badań klinicznych, preparaty te są bezpieczne i skuteczne dzięki ich długotrwałemu tradycyjnemu stosowaniu.

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) stwierdziła, że rumianek pospolity jest bezpiecznym surowcem, nadając mu status GRAS (ogólnie uznawany za bezpieczny). Reakcje alergiczne na produkty zawierające rumianek są rzadkie i mogą być spowodowane zanieczyszczeniem rumianku pospolitego rumianem psim (Anthemis cotula), który zawiera alergen kontaktowy.

Alergia na rumianek może występować w mechanizmie natychmiastowym (IgE-zależnym) lub opóźnionym. W przypadku reakcji natychmiastowej można zaobserwować między innymi:

• napady kichania, swędzenie nosa i wodnistą wydzielinę z nosa
• zaczerwienienie, swędzenie, pieczenie i łzawienie oczu
• świąd i zmiany skórne w postaci bąbli pokrzywkowych
• napadowy suchy kaszel, świszczący oddech, uczucie ucisku w klatce piersiowej, trudności w oddychaniu
• obrzęk języka, warg, krtani, świąd gardła i podniebienia, duszność związana z utrudnionym przepływem powietrza przez górne drogi oddechowe
• bóle brzucha i biegunka
• pobudzenie, drażliwość lub senność.

Na drugim miejscu, w przypadku alergii związanej z nadwrażliwością opóźnioną, mogą wystąpić zmiany skórne w postaci wyprysku ze świądem.

Brak informacji na temat wpływu rumianku na ciążę uniemożliwia wydanie zaleceń dotyczących jego spożywania w tym okresie. Niemniej jednak, picie rumianku z umiarem i rozsądkiem podczas ciąży, nie powinno mieć negatywnych skutków.

Nie posiadamy konkretnych zaleceń dotyczących wieku, od którego można stosować produkty zawierające rumianek. Zazwyczaj preparaty lecznicze z rumiankiem są przeznaczone dla osób dorosłych i młodzieży (powyżej 12 lat). Istnieją jednak preparaty z rumiankiem zalecane również dla młodszych dzieci.

Herbatki oraz kosmetyki z ekstraktami rumiankowymi mogą być potencjalnymi alergenami, dlatego nie zaleca się ich stosowania u małych dzieci.

Zastosowanie tego zabiegu może być pomocne w leczeniu podrażnień skóry i błon śluzowych w okolicach odbytu oraz narządów płciowych.

Jeśli chodzi o osoby powyżej 12 roku życia, należy przygotować napar z 3 saszetek (czyli 4,5 g) kwiatów rumianku zalanych litrem wody. Po zalaniu, napar należy przykryć i pozostawić na około 10 minut.

Nasiadówkę można stosować kilka razy dziennie. Warto jednak pamiętać, że jest to metoda, której skuteczność nie została potwierdzona naukowo. W przypadku braku poprawy należy skonsultować się z lekarzem.

Aby złagodzić objawy łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych u osób powyżej 12. roku życia, zaleca się przygotowanie naparu z 1-2 saszetek (1,5-3 g kwiatów rumianku) zalanych wrzącą wodą. Następnie należy pozostawić napar pod przykryciem na około 10 minut.

Taki napar można stosować 3-4 razy dziennie, zawsze przygotowując go na świeżo.

Jeśli jednak objawy utrzymują się dłużej niż 1 tydzień, konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) uznała rumianek pospolity za surowiec bezpieczny, mając nadany status GRAS (powszechnie uznawany za bezpieczny).

W przypadku łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych u osób powyżej 12. roku życia, można spożywać napar z rumianku 3–4 razy dziennie. Jeśli objawy utrzymują się dłużej niż tydzień, warto skonsultować się z lekarzem.

Nie ma jednak określonej ilości spożycia naparu z rumianku poza wskazaniami dotyczącymi dolegliwości żołądkowo-jelitowych. Zdroworozsądkowe picie naparu z rumianku jako urozmaicenie płynów nie jest szkodliwe dla zdrowia.

Rumianek można wykorzystywać wspomagająco jako dodatek do leczenia podrażnień skóry, ale powinno się wykluczyć inne poważne choroby. Brak jest badań klinicznych oceniających skuteczność i bezpieczeństwo stosowania rumianku w przypadku zapalenia pęcherza i innych zakażeń układu moczowego.

Rumianek może być stosowany do leczenia łagodnych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak wzdęcia i łagodne skurczowe bóle brzucha. Jeśli objawy nie ustępują po 7 dniach, należy skonsultować się z lekarzem.

Rumianek wykazuje potencjalne działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Można stosować go do przemywania oczu lub przygotowywania kompresów w przypadku zapalenia spojówek, ale nie zastępuje to leczenia farmakologicznego.

Rumianek przyspiesza gojenie i regenerację skóry, dlatego stosuje się go miejscowo do łagodnych stanów zapalnych skóry oraz powierzchniowych zranień i owrzodzeń. Jeśli zmiany skórne utrzymują się dłużej niż tydzień, warto skonsultować się z lekarzem.