Gorączka jest powszechnym objawem, którego prawidłowa wartość to 36,6°C mierzona pod pachą za pomocą tradycyjnego termometru. Optymalniejszy wynik uzyskuje się w ustach, a jeszcze dokładniejszy w odbytnicy, zwłaszcza u dzieci. Pomiar w uchu jest również skuteczny, ale może być zaburzony przez woskowinę.

W przypadku dokładności i staranności pomiaru, najlepiej jest zacząć od pomiaru pod pachą, trzymając termometr przez odpowiednio długi czas. Warto również skorzystać z pomiaru w innych miejscach, takich jak usta czy ucho.

Problemem jest też precyzyjne określenie gorączki. Ogólnie przyjmuje się, że gorączką jest temperatura ciała powyżej 38,0°C. Zakres od 37,1 do 38,0°C to stan określany jako podgorączkowy.

Zwiększona temperatura ciała jest reakcją organizmu na atak patogenów, które są przyczyną stanu zapalnego. Jest to ogólnoustrojowy objaw, który występuje nie tylko w przypadku infekcji, ale także w reakcjach alergicznych, autoimmunizacyjnych i zapaleniach „jałowych”. Długotrwała gorączka może sygnalizować obecność nadczynności tarczycy lub nowotworu.

W trakcie gorączki dochodzi do kurczenia się naczyń krwionośnych skóry, drżenia mięśni szkieletowych, napięcia mięśni przywłosowych, spalania tkanki tłuszczowej oraz zwiększenia aktywności hormonów tarczycy. Wszystko to ma na celu zwiększenie produkcji ciepła w organizmie.

Inną chorobą charakteryzującą się podwyższoną temperaturą ciała jest hipertermia. W takim przypadku temperatura ciała może wzrosnąć do bardzo wysokich wartości (40–42°C), bez możliwości regulacji w sposób ujemny. Hipertermia jest stanem życia zagrażającym, ponieważ prowadzi do dramatycznego przegrzania organizmu. Wysoka temperatura ciała może spowodować uszkodzenie białek i błon komórkowych, prowadzić do obumierania komórek (szczególnie neuronów mózgu), niewydolności wielu narządów oraz śmierci.

Przyczynami hipertermii mogą być uszkodzenia mózgu w przypadku udaru cieplnego (porażenia słonecznego), zaburzenia naczyniowe mózgu (zator, wylew) lub nowotworowe (związane z uszkodzeniem ośrodka termoregulacji), a także działanie pewnych rzadko stosowanych leków do znieczulenia ogólnego podczas operacji u osób nadwrażliwych. Nadwrażliwość ta ma podłoże genetyczne i jest nazywana hipertermią złośliwą.

Gorączkowy stan podgorączkowy jest częsty u kobiet w ciąży oraz w okresie owulacji, a także podczas intensywnego wysiłku fizycznego i emocji, kiedy działa układ współczulny.

Warto zauważyć, że temperatura ciała u większości osób w ciągu doby jest nieco wyższa po południu niż rano (tradycyjnie wartość 36,6°C odnosi się zwykle do pomiaru rannego). U osób z gorączką ta charakterystyczna cecha, czyli tor gorączkowy, jest zazwyczaj zachowana, a temperatura ciała po południu jest o około 1-1,5°C wyższa niż rano - jest to typowy tor gorączkowy. Jeśli tor ten przebiega w inny sposób, gorączkę określa się jako:- stałą - różnica między poranną a wieczorną temperaturą jest mniejsza niż 1°C- trawiącą - różnica ponad 2°C; jej skrajną formą jest gorączka hektyczna (różnica ponad 3°C), gdzie często temperatura poranna jest normalna lub nawet niższa- przerywana (inne nazwy to okresowa) - gorączka występuje co trzeci lub czwarty dzień- dwufazową, czyli pojawienie się wysokiej gorączki przez kilka dni, po czym po krótkiej poprawie pojawia się stan podgorączkowy - ponownie wysoka temperatura ciała, przy czym tor dobowy jest zazwyczaj typowy.

Decyduje o postępowaniu wiele czynników, m.in. okoliczności powstania gorączki, jej przebieg oraz objawy towarzyszące, zwłaszcza stan ogólny chorego. W przypadku wątpliwości co do dalszych kroków zawsze należy skonsultować się z lekarzem.

Krótkotrwały wzrost temperatury ciała z reguły nie powinien budzić niepokoju. Zazwyczaj wynika on z banalnych infekcji, przeziębienia lub zatrucia pokarmowego. Objawy takie jak ropne zapalenie gardła, zapalenie płuc, ostra biegunka czy infekcje wirusowe są zazwyczaj na tyle charakterystyczne, że od razu rzucają się w oczy. Podniesienie temperatury jest naturalną reakcją obronną organizmu na infekcję. Gorączka stanowi istotny element obrazu klinicznego choroby, dlatego zawsze należy skonsultować się z lekarzem, przyjmować zalecane leki i z reguły odpoczywać w łóżku.

1. W przypadku niewysokiej gorączki bez dodatkowych objawów choroby warto rozważyć wstrzymanie się z wizytą u lekarza, podanie leków przeciwgorączkowych i odpoczynek w łóżku.

2. Gorączka współistniejąca z poważnymi objawami, takimi jak ból głowy, kaszel, duszność czy ból brzucha, wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.

3. Niepokój powinna budzić także długo trwająca gorączka bez charakterystycznych objawów chorobowych.

4. Szybko rosnąca bardzo wysoka temperatura ciała wymaga natychmiastowych działań, takich jak podanie leków przeciwgorączkowych i duże ilości płynów, oraz zgłoszenie się do lekarza.

5. W przypadku gorączki w ciąży, po podróży do egzotycznych krajów, po hospitalizacji lub podczas leczenia chemioterapią należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem.

6. Gorączka może być zarówno objawem obrony organizmu przed infekcją, jak i symptomem poważnej choroby.

Lekarz przeprowadza wywiad, bada pacjenta i w razie potrzeby zleca dodatkowe testy. Zazwyczaj jednak nie są one konieczne przy typowych objawach chorób, zwłaszcza gdy pacjent czuje się dobrze i nie wymaga hospitalizacji.

Podczas badania lekarz powinien uwzględnić wszelkie towarzyszące objawy, takie jak bóle głowy, brzucha, mięśni, pleców czy kaszel. Pacjent powinien także informować o okolicznościach, które mogą sprzyjać wystąpieniu określonych chorób, takich jak niedawne podróże, ukąszenia przez kleszcze czy przyjmowanie leków.

W przypadku pacjentów z gorączką, lekarz zwraca uwagę na różne zmiany w organizmie, takie jak wysypki skórne, stany błon śluzowych, zmiany osłuchowe nad płucami, bolesność jamy brzusznej czy obecność obrzęków.

Aby zdiagnozować przyczynę gorączki, lekarz może zlecić badania laboratoryjne, takie jak morfologia krwi, badanie moczu czy inne testy, aby określić odpowiednie leczenie dla pacjenta.

W sytuacji trudności diagnostycznych, lekarz może zdecydować się na dodatkowe badania, takie jak posiewy krwi czy plwociny, a także badania obrazowe, aby ustalić prawdziwą przyczynę gorączki.

Samodzielne radzenie sobie z gorączką w domu jest możliwe, ale ważne jest poznanie jej przyczyny. Gorączka jest mechanizmem obronnym, dlatego celem leczenia jest jej ograniczenie, a nie tylko obniżenie do wartości prawidłowych. Zbyt wysoka gorączka może być uciążliwym objawem, prowadzącym do wyniszczenia organizmu. Dlatego ważne jest podanie leków przeciwgorączkowych pod stałą obserwacją chorego, aby w razie potrzeby podjąć odpowiednie działania diagnostyczne.

Po zakończeniu leczenia niektórych chorób, które wiążą się z gorączką, konieczna jest rekonwalescencja. Ważne jest, aby ściśle przestrzegać zaleceń lekarza dotyczących dalszego postępowania po przebyciu choroby.