Gruczolaki wątroby to nowotwory wątroby, które mogą przekształcić się w złośliwe nowotwory. Występują one częściej u kobiet w wieku 15-45 lat stosujących doustne środki antykoncepcyjne przez długi okres czasu. Ryzyko wystąpienia gruczolaków wątroby jest mniejsze u kobiet stosujących preparaty zawierające małe dawki estrogenów. Guzy te mogą również wystąpić u mężczyzn stosujących leki anaboliczne i preparaty androgenowe.

Przyczyna powstawania gruczolaków wątroby nie została jeszcze w pełni ustalona. Oprócz stosowania estrogenów, steroidów anabolicznych lub androgenów, czynnikami ryzyka są różne schorzenia metaboliczne takie jak glikogenozy typu Ia i III, otyłość oraz inne zaburzenia występujące u osób z zespołem metabolicznym, takie jak cukrzyca, insulinooporność, nadciśnienie tętnicze i dyslipidemia. Istnieje także ryzyko transformacji gruczolaka wątroby w nowotwór złośliwy.

Gruczolaki wątroby mogą występować pojedynczo lub w postaci mnogiej - jeśli występuje ponad 10 gruczolaków, mówimy o gruczolakowatości wątroby.

Większość osób z guzami gruczołowymi nie odczuwa żadnych dolegliwości. Guz może zostać zdiagnozowany przypadkowo. W rzadkich przypadkach może wystąpić ból, zwłaszcza gdy dochodzi do krwawienia w guzie. W przypadku bardzo dużej wielkości guza, może być wyczuwalny guz pod prawym łukiem żebrowym (po prawej stronie jamy brzusznej). Pierwszym objawem choroby może być krwawienie do jamy otrzewnej, które może być spowodowane samoistnym pęknięciem guza.

Wstępne rozpoznanie opiera się na wynikach badań obrazowych, takich jak USG, tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny. Pełne potwierdzenie diagnozy jest czasem możliwe dopiero po usunięciu guza i przeprowadzeniu badania histologicznego.

W przypadku pęknięcia guza i krwawienia lekarz może zalecić angiografię. Biopsja cienkoigłowa jest rzadko wykonywana ze względu na ryzyko poważnego krwawienia z guza.

Kobiety z guzem wątroby nie powinny używać doustnych środków antykoncepcyjnych ani wkładek domacicznych uwalniających hormony. Ciąża jest przeciwwskazana w przypadku guzów o średnicy powyżej 5 cm. Osoby z guzem wątroby nie powinny przyjmować steroidów anabolicznych.

Preferowaną formą leczenia jest leczenie operacyjne ze względu na wysokie ryzyko transformacji w nowotwór złośliwy, zwłaszcza u mężczyzn, ryzyko krwotoku oraz trudności w odróżnieniu guza złośliwego od łagodnego. W niektórych sytuacjach, u kobiet z mniejszymi guzami (<5 cm), możliwe jest monitorowanie za pomocą badań obrazowych co 6-12 miesięcy. W przypadku zbyt dużego ryzyka operacyjnego istnieje możliwość zastosowania innych metod inwazyjnych, takich jak embolizacja.

Powikłaniami gruczolaka wątroby są:

• samoistne pęknięcie i krwotok z guza
• przemiana złośliwa, czyli przemiana gruczolaka w nowotwór złośliwy, co ma miejsce u około 10% pacjentów.