Badanie HbA1c to test krwi, który pokazuje średnie stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy. Jest przydatne do diagnozy i monitorowania cukrzycy. Hemoglobina glikowana powstaje w wyniku glikacji i zbiera się w erytrocycie. Proces jest bardziej intensywny u osób z wysokim poziomem glukozy we krwi. HbA1c odzwierciedla średnie stężenie glukozy z ostatnich 2-3 miesięcy ze względu na długość życia erytrocytów, którego jest około 120 dni.

Jeśli testuje się poziom hemoglobiny glikowanej w celach diagnostycznych, czyli u osób bez wykrytych problemów z metabolizmem węglowodanów:

• wynik prawidłowy: poniżej 5,7% (39 mmol/mol)
• wynik między 5,7 a 6,4% (39-46 mmol/mol) oznacza stan przedcukrzycowy
• wynik równe lub wyższe niż 6,5% (48 mmol/mol) sugeruje cukrzycę.

U osób z cukrzycą, uważa się, że ogólnie prawidłowe wartości stężenia to poniżej 7,0% (53 mmol/mol).

Szczegółowe kryteria określono dla:

• pacjentów z cukrzycą typu 1, osób z nowo zdiagnozowaną cukrzycą typu 2, a także u dzieci i młodzieży z cukrzycą – w takich przypadkach poziom hemoglobiny glikowanej powinien być poniżej 6,5% (48 mmol/mol)
• kobiet z prediabetezym planujących ciążę oraz w pierwszym trymestrze – wtedy stężenie hemoglobiny glikowanej powinno być poniżej 6,5% (48 mmol/mol)
• w drugim i trzecim trymestrze ciąży poziom hemoglobiny glikowanej powinien być poniżej 6,0% (42 mmol/mol)
• pacjentów w starszym wieku lub z cukrzycą powikłaną makroangiopatią (np. retinopatią cukrzycową, czyli uszkodzeniem siatkówki w oku) i/lub innymi poważnymi chorobami, poziom powinien być poniżej 8,0% (64 mmol/mol).

Optymalny poziom hemoglobiny glikowanej zmniejsza ryzyko rozwinięcia długoterminowych powikłań cukrzycy – nerkowych, ocznych czy sercowych.

Wskazania do przeprowadzenia badania to:

• monitorowanie odpowiedniego poziomu cukru we krwi
• podejrzenie wystąpienia cukrzycy
• nowo zdiagnozowana cukrzyca
• brak samodzielnej kontroli poziomu glukozy przez pacjenta
• cukrzyca u kobiet w ciąży
• niestabilne wartości glukozy w domowych pomiara
• przed zmianą schematu leczenia cukrzycy, na przykład przed wprowadzeniem insuliny.

Aby zbadać hemoglobinę glikowaną, należy pobrać krew, zazwyczaj z żyły łokciowej.

Wystarczy być na czczo. Dodatkowo nie trzeba specjalnego przygotowania do badania.

Badanie to nie wiąże się z żadnymi charakterystycznymi powikłaniami. Może się jednak pojawić ból, obrzęk, krwiak lub uszkodzenie naczynia w miejscu pobrania krwi.

Wynik badania stężenia hemoglobiny glikowanej może być zakłócony w przypadku występowania pewnych stanów lub chorób, takich jak hemoglobinopatie, niedokrwistości, stan po przetoczeniu koncentratu krwinek czerwonych, hipertriglicerydemia, hiperbilirubinemia, niewydolność nerek, dializoterapia, stosowanie erytropoetyny, marskość wątroby oraz przyjmowanie salicylanów w dużych dawkach.