Guzki krwawnicze są naturalną strukturą w okolicy odbytu, składają się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Dzielą się na guzki wewnętrzne i zewnętrzne. Ich funkcją jest uszczelnianie odbytu, co pomaga w kontroli oddawania gazów i stolca.

Kiedy guzki krwawnicze stają się zbyt wypełnione krwią, mogą powodować objawy hemoroidów. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć podczas badania odbytu. Hemoroidy są powszechne i występują u około 11% populacji, najczęściej między 45. a 65. rokiem życia.

Inne choroby okolicy odbytu, które mogą być mylone z hemoroidami, to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze, zapalenie zwieraczy odbytu.

pochodzi od greckich słów: – krew i – przepływ. Słowo to było znane już w starożytności i odnosi się do ważnej struktury anatomicznej. Guzki krwawnicze są istotne dla zwierząt, ponieważ wspierają funkcję aparat zwieraczowy, zapobiegając niekontrolowanemu oddawaniu gazów.

Przyczyny powiększenia guzków krwawniczych nie są jeszcze w pełni zrozumiałe. Istnieje przekonanie, że jest to efekt współdziałania wielu czynników, takich jak dieta, styl życia, wykonywany zawód, a także wysiłek fizyczny, ciąża i poród. Uważa się, że rozwój choroby hemoroidalnej (hemoroidy) jest związany z ciągłym lub okresowym wzrostem ciśnienia lub zastojem krwi w splotach żylnych odbytu. To zjawisko może wystąpić zarówno w codziennych, rutynowych sytuacjach, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza kategoria, najczęściej występująca, obejmuje:

• nawykowe zaparcia,
• biegunkę,
• ciążę,
• siedzący tryb życia,
• biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą również wystąpić u osób cierpiących na bardziej zaawansowane, rzadsze schorzenia, takie jak:

• marskość wątroby,
• guzy miednicy mniejszej,
• wrodzony brak zastawek żylnych w żyle trzewnej.

Dominującym symptomem jest krwawienie z okolic odbytu. Może to być krwawienie jasną krwią podczas wypróżniania, zwłaszcza przy wysiłku w trakcie zaparć. Obecność skrzepów krwi, ciemnobrunatnej krwi lub czarnego stolca może sygnalizować inne, bardziej poważne schorzenia. Krwawienie związane z hemoroidami jest najczęstszą przyczyną krwawienia czerwoną krwią z odbytu. Zazwyczaj hemoroidy nie prowadzą do niedokrwistości, ale w przypadku regularnych i obfitych krwawień może dojść do poważnej niedokrwistości.

Inne symptomy hemoroidów obejmują: świąd i pieczenie w okolicy odbytu, ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu, uczucie niepełnego opróżnienia jelit, wyciek śluzu, hemoroidy wewnętrzne mogą wypadać podczas przepychania stolca i zaniknąć z powrotem do odbytu. W przypadkach zaawansowanych mogą być widoczne na zewnątrz odbytu i być bolesne.

W przypadku zatoru w guzku hemoroidalnym zewnętrznym lub pęknięcia naczynia krwionośnego może pojawić się bolesny, okrągły, sinawy guzek na skórze koło odbytu. Po ustąpieniu ostrego stanu ból ustępuje, guzek z zatorem zmniejsza się, a powstaje fałd skórny.

Rozpoznanie hemoroidów opiera się na badaniu proktologicznym – lekarz sprawdza obszar odbytu, a następnie bada pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne można zauważyć jako sinawe guzki blisko odbytu. Hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie lekarz wykonuje badanie za pomocą wziernika – anoskopu, aby zobaczyć hemoroidy wewnętrzne.

Konieczne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, w tym raka jelita grubego. W tym celu większość pacjentów powinna przejść kolonoskopię przed rozpoczęciem leczenia. Warto pamiętać, że obecność hemoroidów nie wyklucza raka jelita grubego.

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
II – guzki wypadają na zewnątrz w czasie wypróżniania, ale wracają do wnętrza
III – guzki wypadają i trzeba je ręcznie odprawiać
IV – guzki pozostają na zewnątrz, nie zmniejszają się i mogą ulec zakrzepicy.

Najdokładniejsze badanie wnętrza jelita można przeprowadzić podczas kolonoskopii. Jest to badanie wykonywane giętkim endoskopem wprowadzanym do kątnicy, czyli do początkowego odcinka jelita grubego. Obraz z kamery na końcu endoskopu jest przesyłany elektronicznie na monitor. Inne badanie, sigmoidoskopia, ma mniejszy zasięg (zazwyczaj do esicy), łatwiejsze przygotowanie i zazwyczaj mniejsze dolegliwości.

Specjalistą zajmującym się chorobami odbytu jest proktolog.

Leczenie hemoroidów zależy od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania oraz wieku i stanu ogólnego pacjenta. Istnieją dwie główne metody leczenia: zachowawcza i zabiegowa. Celem terapii jest poprawa jakości życia pacjenta, dlatego decyzja o wyborze metody zabiegowej powinna być podejmowana indywidualnie, po uwzględnieniu korzyści i potencjalnych skutków ubocznych interwencji.

Leczenie zachowawcze (skuteczne we wczesnych stadiach choroby) obejmuje:

• stosowanie diety przeciwzaparciowej z unikaniem ostrych przypraw i używek,
• przyjmowanie leków zwiększających napięcie ścian naczyń żylnych i zmniejszających ich przepuszczalność,
• stosowanie maści i czopków przeciwzapalnych i ochronnych.

W razie braku poprawy po leczeniu zachowawczym, rozważane są metody mało inwazyjne, takie jak gumkowanie, skleroterapia lub koagulacja energią cieplną. Jednakże istnieje ryzyko powtórnego wystąpienia choroby.

W zaawansowanych przypadkach, gdy metody mało inwazyjne nie przynoszą pożądanych efektów, konieczne może być leczenie operacyjne, polegające na wycięciu guzków krwawniczych. Jest to zabieg bardziej bolesny i obarczony większym ryzykiem powikłań.

W historii medycyny znane są różne metody leczenia hemoroidów, ale obecnie preferuje się terapie zachowawcze i mało inwazyjne, aby zmniejszyć ryzyko komplikacji i poprawić komfort pacjenta.

Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania hemoroidom jest regularne wypróżnianie się miękkim stolcem i niepowstrzymywanie się od defekacji. Ważne jest także kształtowanie nawyku regularnych wypróżnień oraz dbanie o higienę okolic odbytu poprzez delikatne mycie ciepłą wodą. Dieta bogata w błonnik roślinny oraz unikanie potraw sprzyjających zaparciom, takich jak czekolada i mocna herbata, również są ważne dla zapobiegania hemoroidom. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną i unikanie sytuacji, które mogą zwiększyć ciśnienie w jamie brzusznej, takie jak dźwiganie. Dla osób prowadzących siedzący tryb życia zaleca się regularne przerwy na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Chociaż hemoroidy są głównym powodem krwawienia z odbytu, to należy pamiętać, że mogą istnieć inne, bardziej poważne przyczyny tego objawu. W przypadku osób powyżej 45. roku życia i tych cierpiących na niedokrwistość z niedoboru żelaza, konieczne jest wykonanie kolonoskopii celem wykluczenia innych schorzeń.

Tak. Istnieją dwie metody. Po pierwsze, jeśli dieta nie reguluje rytmu wypróżnień i powoduje zaparcia, zmiana sposobu odżywiania, który wspiera regularne wypróżnienia, może zmniejszyć ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które mogą przyczyniać się do krwawienia poprzez zwiększone przekrwienie narządów w miednicy. Należą do nich ostre przyprawy i alkohol. Często pacjenci zauważają, że po spożyciu dobrze przyprawionych potraw i alkoholu występuje krwawienie z odbytu, które może być intensywniejsze niż zwykle.

Typowo, hemoroidy, które pojawiły się w związku z ciążą, z reguły ustępują po porodzie albo przestają krwawić. Kluczowe jest zachowanie regularności wypróżnień, unikanie podnoszenia ciężarów oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała, która czasami nadmiernie wzrasta w okresie ciąży.

Tak. To dotyczy osób, które przyjmują leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, zalecane głównie przez kardiologów. Powszechnie stosowanym lekiem jest aspiryna, która jest dostępna bez recepty i bywa stosowana także w przypadku przeziębienia czy dolegliwości kostno-stawowych. Czasem jest również składnikiem preparatów wieloskładnikowych. W takiej sytuacji pacjent może nie zdawać sobie sprawy z przyjmowania kwasu acetylosalicylowego. Leki przeciwkrzepliwe to acenokumarol czy warfaryna, które są dostępne jedynie na receptę i są przyjmowane świadomie przez pacjenta. Zdarza się, że stosowanie leków przeciwpłytkowych lub przeciwkrzepliwych może prowadzić do krwawienia z odbytu, które błędnie przypisuje się hemoroidom, podczas gdy faktycznie może być objawem obecności dużych polipów lub guza jelita grubego. W celu rozstrzygnięcia wątpliwości konieczna jest przeprowadzenie kolonoskopii.

Tak. Okolica końcowego fragmentu jelita odbytniczego, przez który przechodzi igła do biopsji, jest umiejscowiona nieco głębiej niż obszar, w którym występują hemoroidy. Diagnoza raka prostaty jest kwestią o dużym znaczeniu, dlatego minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związane z biopsją jest uzasadnione.