Powiększenie wątroby, czyli hepatomegalia, może być wynikiem wielu różnych przyczyn. W zależności od budowy ciała normalna wątroba podczas badania brzucha może być niewyczuwalna lub jej dolny brzeg można wyczuć tuż poniżej łuku żebrowego. Jeśli wątroba jest powiększona, lekarz może ją wyczuć podczas badania brzucha lub podczas opukiwania. Powiększenie wątroby może się wiązać z zaburzeniem jej funkcjonowania i przynosić poważne zagrożenie zdrowotne. Wątroba pełni wiele istotnych funkcji, takich jak produkcja białek, wytwarzanie żółci, neutralizacja toksyn, udział w metabolizmie kwasów nukleinowych, magazynowanie substancji odżywczych i witamin oraz regulacja temperatury ciała.

Objawem choroby może być wyczuwalna wątroba poniżej łuków żebrowych, jednak może to być także spowodowane niższym fizjologicznym położeniem lub przemieszczeniem wątroby. Zwiększenie obwodu brzucha może być wynikiem wzdęć, otyłości lub powiększenia wątroby.

Przyczyny powiększenia wątroby (hepatomegali) mogą być różnorodne. Mogą być związane z zapaleniem, zastojem krwi, zastojem żółci, nacieczeniem wątroby, guzami wątroby czy odkładaniem się substancji w wątrobie – chorobami spichrzeniowymi.

Powiększenie wątroby jest rzadko zauważalne samodzielnie – zazwyczaj lekarz rozpoznaje je podczas rutynowej wizyty lub podczas wykonywania USG jamy brzusznej z innych powodów. Może to zwrócić uwagę w przypadku wystąpienia dodatkowych objawów takich jak uczucie pełności w brzuchu, ból (spowodowany rozciąganiem torebki wątroby lub uciskiem sąsiednich narządów), żółtaczka, świąd, nudności i wymioty, obrzęki obwodowe (rąk, nóg), zmiany w kolorze stolca.

Powiększenie wątroby, szczególnie w obecności opisanych objawów, powinno skłonić do bardziej szczegółowej diagnostyki w celu wykluczenia poważnych chorób. W pierwszej kolejności należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który w razie potrzeby skieruje do hepatologa lub gastroenterologa.

W pierwszej kolejności lekarz zapyta o historię przebytych i towarzyszących chorób. Należy przygotować sobie listę przyjmowanych leków i suplementów diety. W trakcie wizyty powiększona wątroba może skłonić lekarza do zadania następujących pytań:

• Czy występują jakieś inne objawy? Ból brzucha, uczucie pełności? Zażółcenie powłok skórnych, błon śluzowych, oczu?
• Czy w ostatnim czasie wystąpiły wymioty, gorączka?
• Czy stolce są jasne, odbarwione lub czarne, smoliste?
• Czy spożywa się alkohol i w jakiej ilości?

W następnej kolejności lekarz może się starać potwierdzić powiększenie wątroby w badaniach obrazowych:

• USG jamy brzusznej – najłatwiej dostępne badanie umożliwiające ocenę wielkości i stanu wątroby; w przypadku osób otyłych, z ranami lub bolesnymi zmianami skórnymi albo kobiet w ciąży badanie USG wątroby może być utrudnione lub wręcz niemożliwe – jego wynik nie będzie wiarygodny
• tomografia komputerowa
• rezonans magnetyczny.

Badania laboratoryjne krwi mogą dostarczyć informacji na temat wydolności wątroby oraz ogólnej kondycji organizmu.

Lekarz może skierować pacjenta na następujące badania:

• morfologię krwi obwodowej
• stężenie OB i CRP – markery stanu zapalnego
• aktywność aminotransferaz – ALT, AST
• wskaźniki cholestazy – ALP, GGTP, bilirubina
• stężenia lipidów
• immunologiczne testy w kierunku zakażeń wirusowych (WZW B i C, mononukleoza zakaźna, CMV).

Dodatkowe, bardziej celowane, badania diagnostyczne mogą obejmować:

• występowanie przeciwciał typowych dla chorób autoimmunologicznych
• ocenę drożności dróg żółciowych – endoskopową cholangiopankreatografię wsteczną (ERCP), cholangio-MR
• ocenę wydolności serca – badanie echokardiograficzne
• biopsję wątroby.