Guzki krwawnicze są naturalną strukturą w okolicy odbytu. Składają się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Funkcjonują jako uszczelnienie odbytu, ułatwiając kontrolę wypróżnień.

Gdy guzki stają się zbyt duże, mogą powodować hemoroidy. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, natomiast wewnętrzne można wyczuć palcem podczas badania odbytu. Choroba ta występuje u około 11% osób między 45. a 65. rokiem życia.

Inne choroby okolicy odbytu to szczelina odbytu, przetoki, ropnie odbytowo-odbytnicze oraz zapalenie zwieraczy odbytu. Hemoroidy to termin pochodzący od greckich słów oznaczający przepływ krwi. Jest to struktura anatomiczna istotna dla zwierząt i człowieka, zapobiegająca niekontrolowanemu oddawaniu gazów.

Przyczyn powiększenia się guzków krwawniczych nie zrozumiano w pełni. Istnieje przekonanie, że wynika to z różnych czynników związanych z trybem życia, zawodem, wysiłkiem fizycznym, a także ciążą i porodem. Może to być rezultatem przemijającego lub stałego zwiększenia ciśnienia lub zastoju krwi w splotach żylnych odbytnicy. Ten proces może występować zarówno w codziennych sytuacjach, jak i w przypadku poważniejszych problemów zdrowotnych. Hemoroidy mogą być wynikiem nawykowego zaparcia, biegunki, ciąży, siedzącego trybu życia oraz biegów długodystansowych.

Choroba hemoroidalna występuje również u osób z ciężkimi, rzadszymi schorzeniami, takimi jak marskość wątroby, guzy miednicy małej czy wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest:

• krwawienie z odbytu. Objawia się to krwawieniem świeżą krwią podczas wypróżniania, zwłaszcza przy wysiłku w przypadku zaparć. Jeśli stolec zawiera skrzepy krwi, jest ciemnoczerwony lub o czarnej barwie, może to wskazywać na inne, zazwyczaj poważniejsze schorzenia. Intensywne krwawienie objawia się widoczną krwią w toalecie, podczas gdy w przypadku mniejszego natężenia mogą występować tylko pasemka krwi na stolcu lub tylko ślady na papierze toaletowym. Krwawienie z hemoroidów jest najczęstszą przyczyną w postaci świeżej, czerwonej krwi z odbytu. Hemoroidy zazwyczaj nie prowadzą do anemii, ale w przypadku obfitych i częstych krwawień mogą doprowadzić nawet do ciężkiej niedokrwistości.

Inne symptomy choroby hemoroidalnej to:

• świąd i pieczenie w okolicy odbytu,
• ból, podrażnienie, dyskomfort w okolicy odbytu,
• uczucie niepełnego opróżnienia,
• wyciek śluzu,
• hemoroidy wewnętrzne, które podczas wysiłku na stolec mogą wypadać na zewnątrz i samoczynnie cofać się do kanału odbytu. Czasami konieczne jest ich manualne cofnięcie, a w zaawansowanych przypadkach mogą się zablokować i nie dać się cofnąć do wewnątrz. Wówczas hemoroidy są stałe widoczne na zewnątrz odbytu i mogą być bolesne.

W przypadku powstania zakrzepu w zewnętrznym guzku krwawniczym lub pęknięcia żyły, pojawia się bolesna, okrągła, sinawa grudka widoczna na skórze w okolicy odbytu. Po ustąpieniu ostrych objawów ból zmniejsza się, a guzek z zakrzepem zmniejsza się i tworzy fałd skórny.

Rozpoznanie hemoroidów ustala się na podstawie badania proktologicznego – lekarz obejrzy okolicę odbytu, a następnie zbada pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w okolicy odbytu. Hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas bezpośredniego badania przez odbyt. Następnie wykonuje się badanie wziernikiem – anoskopem, aby obejrzeć hemoroidy wewnętrzne. Jest to wykonany z przeziernego plastiku stożkowaty wziernik zakładany na rękojeść umożliwiającą wprowadzenie do odbytnicy oświetlającego jej wnętrze instrumentu nasmarowanego środkiem znieczulającym i poślizgowym. Ocena całej kilkunastocentymetrowej odbytnicy, czyli rektoskopia (zwana też proktoskopią) jest możliwa po zastosowaniu nieco dłuższego tubusa.

Bardzo ważne jest wykluczenie innych przyczyn krwawienia, w tym raka jelita grubego. W tym celu u większości pacjentów przed podjęciem leczenia powinno się wykonać kolonoskopię. Należy pamiętać, że hemoroidy nie wykluczają raka jelita grubego.

Wyróżnia się 4 stopnie choroby hemoroidalnej:
I – powiększenie guzków bez ich wypadania na zewnątrz
II – guzki wypadają na zewnątrz w czasie wypróżniania się, lecz cofają się samoistnie
III – guzki wypadają w czasie wypróżnienia i muszą być odprowadzone ręcznie
IV – guzki utrzymują się na zewnątrz, nie zmniejszają się i ulegają zakrzepicy.

Najdokładniej wnętrze jelita można obejrzeć podczas kolonoskopii. Kolonoskopia to badanie giętkim endoskopem wprowadzanym do kątnicy, czyli do najgłębiej położonego, początkowego odcinka jelita grubego. Światłowód endoskopu wiedzie światło do wnętrza jelita, a obraz, przewodzony elektronicznie z kamery umieszczonej na końcu aparatu, widoczny jest na monitorze. Sigmoidoskopia różni się od kolonoskopii mniejszym zasięgiem badania (zwykle do esicy włącznie), mniej kłopotliwym przygotowaniem jelita do badania i zwykle mniejszym dyskomfortem.

Lekarz zajmujący się chorobami odbytu to proktolog.

Leczenie hemoroidów jest uzależnione od stopnia zaawansowania choroby oraz wieku i stanu ogólnego pacjenta. Metody leczenia mogą być zróżnicowane, w zależności od nasilenia objawów.

W przypadku łagodnych objawów zaleca się leczenie zachowawcze, które może obejmować zmianę diety, stosowanie leków i maści przeciwzapalnych oraz miejscowo ochronnych.

Jeśli leczenie zachowawcze okazuje się nieskuteczne, pacjent może być kandydatem do zabiegów mało inwazyjnych, takich jak zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia czy koagulacja laserowa.

W przypadkach zaawansowanych, gdy inne metody zawodzą, konieczne może być leczenie operacyjne, polegające na wycięciu guzków krwawniczych. Jednak jest to związane z większym ryzykiem powikłań i bólu po operacji.

Aby uniknąć hemoroidów, ważne jest regularne oddawanie stolca o odpowiedniej konsystencji, niepowstrzymywanie go w razie potrzeby oraz kształtowanie nawyku regularnych wypróżnień. Należy również dbać o higienę okolicy odbytu poprzez jej regularne mycie ciepłą wodą, bez użycia mydła. Dieta bogata w błonnik roślinny jest również istotna, podobnie jak unikanie potraw sprzyjających zaparciom. Ważny jest umiarkowany wysiłek fizyczny i unikanie sytuacji zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej. Osobom prowadzącym siedzący tryb życia zaleca się regularne przerwy na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Chociaż hemoroidy są głównym powodem krwawienia z odbytu, nie można wykluczyć możliwości istnienia innych, poważniejszych przyczyn. Dlatego kolonoskopia jest konieczna u osób powyżej 45. roku życia oraz u osób z niedokrwistością z niedoboru żelaza.

Tak. Istnieje dwuprzyczynowy sposób. Po pierwsze, jeśli dieta zakłóca regularność wypróżnień i powoduje zaparcia, odpowiednia modyfikacja sposobu odżywiania sprzyjająca prawidłowym wypróżnieniom zmniejszy ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które zwiększają ryzyko krwawienia poprzez przekrwienie narządów miednicy małej. Należą do nich ostre przyprawy i alkohol. Często pacjenci zauważają, że po spożyciu bardzo przyprawionego jedzenia i alkoholu występuje krwawienie z odbytu, czasami obfitsze niż zazwyczaj.

Hemoroidy, które pojawiły się podczas ciąży, zazwyczaj ustępują po porodzie lub przestają krwawić. Istotne jest regularne funkcjonowanie jelit, unikanie ciężkiego podnoszenia oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała, która czasem nadmiernie rośnie w okresie ciąży.

Tak. Chodzi o osoby, które przyjmują leki przeciwzakrzepowe i przeciwkrzepliwe, zazwyczaj zalecane przez kardiologów. Popularnym lekiem jest aspiryna, która jest dostępna bez recepty i stosowana jest również w innych przypadkach, takich jak przeziębienie czy bóle stawów. Czasami jest też składnikiem różnych preparatów. W takiej sytuacji pacjent może nie zdawać sobie sprawy z przyjmowania aspiryny. Leki przeciwzakrzepowe to np. acenokumarol czy warfaryna, które są dostępne wyłącznie na receptę i są świadomie przyjmowane przez pacjenta. Czasem stosowanie tych leków prowadzi do krwawienia z odbytu, które błędnie interpretuje się jako objaw hemoroidów, podczas gdy faktycznie może być spowodowane obecnością polipów lub guza jelita grubego. Wątpliwości może rozwiać kolonoskopia.

Nie. Ostatni odcinek jelita grubego, przez który przechodzi igła biopsyjna, znajduje się trochę głębiej niż obszar, w którym występują hemoroidy. Rozpoznanie raka prostaty jest bardzo istotne, dlatego minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związane z biopsją jest uzasadnione.