Szkarlatyna jest spowodowana przez pewne szczepy paciorkowców, które wytwarzają toksynę bakteryjną. Bakterie paciorkowców są odpowiedzialne m.in. za zapalenie gardła.

Źródłem zakażenia jest osoba chora na anginę lub szkarlatynę. Można się nimi zarazić drogą kropelkową, a także poprzez przedmioty lub jedzenie zakażone przez chorego. Ryzyko zachorowania po kontakcie domowym osoby wrażliwej z chorym szacuje się na 25%. Chorują głównie dzieci, u dorosłych choroba występuje rzadko. Najczęstsze zakażenia występują w przedszkolach i szkołach. Zachorowania zdarzają się częściej w klimacie umiarkowanym w miesiącach jesiennych i zimowych. Okres wylęgania choroby jest stosunkowo krótki - od 12 godzin do 4 dni.

Szkarlatyna zaczyna się nagle - objawia się silnym bólem gardła i trudnościami podczas połykania, bólem głowy, czasem bólem brzucha, nudnościami i wymiotami (zwłaszcza u dzieci), gorączką (>38°C), zapaleniem gardła i migdałków podniebiennych. Gardło w tej chorobie jest intensywnie czerwone, a na języku pojawia się biały nalot ustępujący od brzegów. Po kilku dniach język staje się czerwony, z wyraźnie widocznymi brodawkami (tzw. język malinowy), mogą pojawić się czerwone plamy na podniebieniu. Często towarzyszy temu powiększenie węzłów chłonnych szyjnych przednich. W przebiegu szkarlatyny nie występuje kaszel ani katar.

W drugim dniu choroby zazwyczaj pojawia się wysypka. Jest ona drobnoplamista (jakby skóra była uderzona delikatną szczoteczką), obejmuje twarz z wyjątkiem trójkąta pomiędzy fałdami nosowymi i brodą. Jest dobrze widoczna w okolicach pachowych, pachwinowych i na pośladkach, skóra staje się szorstka.

Wysypka zanika po kilku godzinach lub kilku dniach, w zależności od jej intensywności. W przypadku bardzo nasilonych zmian skórnych, skóra może przypominać barwą gotowanego homara. Charakterystyczne dla szkarlatyny jest drobne złuszczanie skóry. Po około 7 dniach zaczyna łuszczyć się skóra twarzy, po 2 tygodniach skóra tułowia, a po 3 tygodniach skóra dłoni i stóp. Proces łuszczenia skóry może trwać przez kilka tygodni.

1. Wystąpienie wysypki podczas zachorowania na szkarlatynę jest łatwe do rozpoznania ze względu na swoją charakterystykę.

2. W celu potwierdzenia diagnozy przeprowadza się testy, takie jak posiew wymazu z gardła i migdałków lub test na obecność antygenu PBHA.

3. Testowanie na paciorkowce jest podobne do procedury przy anginie paciorkowcowej.

Leczenie płonicy obejmuje podawanie antybiotyku, leków przeciwgorączkowych, odpowiednie nawodnienie i stosowanie preparatów do ssania o miejscowym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Można je stosować w warunkach domowych.

Dzieci z cięższym przebiegiem choroby lub powikłaniami powinny być kierowane do szpitala.

W trakcie choroby szkarlatyny mogą wystąpić różne powikłania, podobne do tych obserwowanych w przypadku anginy paciorkowcowej. Do nich należą:

• powikłania ropne, które mogą się pojawić we wczesnym stadium choroby - mogą to być między innymi ropień okołogardłowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, ropne zapalenie ucha środkowego i/lub wyrostka sutkowatego, jak również zapalenie zatok przynosowych,
• późne powikłania immunologiczne, które są bardzo rzadkie u dorosłych - mogą to być na przykład gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,
• inne powikłania, które również występują bardzo rzadko - na przykład zapalenie płuc, czy zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Dlatego też każdy dodatkowy objaw, nawrót gorączki, powiększenie węzłów chłonnych, czy osłabienie, powinny być powodem do skonsultowania się ponownie z lekarzem.

Można zachorować na płonicę trzykrotnie, ponieważ istnieją trzy rodzaje toksyn bakteryjnych. Po przechorowaniu, organizm staje się odporny na konkretny rodzaj toksyny. Niemowlęta nie chorują na tę chorobę.

W przypadku nieleczonych przypadków, śmiertelność w przypadku płonicy wynosi od 15 do 20%. Rokowanie dla niepowikłanej płonicy jest pozytywne.

Szkarlatyna nie posiada dostępnej szczepionki ochronnej.

Aby uniknąć zachorowania na szkarlatynę, należy unikać kontaktu z osobami już chorującymi. Osoby chore powinny być izolowane przez 24 godziny od rozpoczęcia leczenia odpowiednimi antybiotykami.