Kardiowersja elektryczna to procedura medyczna mająca na celu przywrócenie właściwego rytmu serca. Jest stosowana u pacjentów cierpiących na zaburzenia rytmu serca związane z tachykardią. Najczęstszym powodem do przeprowadzenia kardiowersji jest migotanie przedsionków. Procedura ta wykorzystywana jest od lat 60. XX wieku.

Istnieją dwie formy kardiowersji: farmakologiczna, opierająca się na podaniu leków przeciarytmicznych, oraz elektryczna. Kardiowersję elektryczną przeprowadza lekarz w szpitalu. Przez elektrody umieszczone na klatce piersiowej przesyła się impuls elektryczny, który przechodzi przez serce. W kardiowersji elektrycznej impuls musi być zsynchronizowany z rytmem pracy serca. Wyładowanie powinno zbiec się z skurczem komór, czyli z załamkiem R na zapisie EKG.

Kardiowersja elektryczna jest przeprowadzana w krótkotrwałym znieczuleniu, aby uniknąć bólu. Podawane są środki uspokajające, nasenne i przeciwbólowe, a pacjent śpi podczas samego zabiegu. Parametry życiowe są monitorowane.

Do wykonania kardiowersji stosuje się aparat defibrylacyjny z odpowiednimi ustawieniami. Lekarz obserwuje rytm serca pacjenta i dokonuje wyładowania elektrycznego, zwykle trwające mniej niż 1 s. Po zabiegu pacjent jest obserwowany przez kilka godzin w szpitalu. Konieczne jest unikanie prowadzenia samochodu przez 24 godziny po przyjęciu leków znieczulających.

Ze względu na wskazania do zabiegu, kardiowersja elektryczna może być wykonywana albo pilnie, albo planowo.

Kardiowersja pilna jest stosowana w przypadkach zaburzeń rytmu serca, które są związane z tachykardią i prowadzą do istotnego upośledzenia pracy serca, co może powodować zaburzenia hemodynamiczne i stan zagrożenia życia.

Kardiowersja jako planowy zabieg leczniczy, wykonuje się w przypadkach zaburzeń rytmu serca związanych z tachykardią (głównie migotaniem przedsionków i trzepotaniem przedsionków), ale bez istotnych zaburzeń hemodynamicznych. Jest to opcja dla pacjentów, u których leczenie farmakologiczne zawiodło lub u których istnieją przeciwwskazania do stosowania leków przeciwarytmicznych. Przed planowaną kardiowersją podaje się leki przeciwkrzepliwe, aby zapobiec powikłaniom związanym z zabiegiem.

W przypadku tachyarytmii (nieprawidłowych rytmów serca z szybką akcją) praca serca staje się niewydajna. Serce nie ma wystarczająco czasu na regenerację, komory serca nie są prawidłowo napełniane krwią, gdy następuje kolejny skurcz. Pomimo dużego nakładu pracy, znaczna część jest marnowana. Objawy migotania przedsionków mogą być różne - niektórzy pacjenci nie odczuwają nic, podczas gdy inni doświadczają kołatania serca, duszności, zmęczenia i zawrotów głowy. Zaburzenia rytmu serca mogą przyczyniać się do zmniejszenia napływu krwi do narządów, w tym do naczyń wieńcowych i mózgu.

Jeśli to możliwe, upewnij się, że ktoś będzie mógł Cię odwieźć do szpitala i z powrotem do domu po operacji. Bezpośrednio po zabiegu nie wolno prowadzić pojazdów ani obsługiwać maszyn. Przynajmniej 8 godzin przed operacją należy być na czczo (nie jeść ani pić). Kontynuuj regularne przyjmowanie leków, chyba że lekarz zalecił ich odstawienie przed zabiegiem.

Przynieś ze sobą dokumentację medyczną oraz listę przyjmowanych leków wraz z dawkowaniem. Sprawdź, czy w ostatnim czasie nie stosowałeś/-aś leków bez recepty (np. przeciwbólowych, przeciwzapalnych takich jak aspiryna itp.).

Nie używaj żadnych preparatów na klatkę piersiową przez 24 godziny przed operacją.

Zaburzenia rytmu pracy serca, takie jak migotanie przedsionków, mogą prowadzić do powstawania skrzeplin w przedsionkach. Przywrócenie właściwej pracy serca może pomóc przedsionkom w bardziej efektywnym skurczu. Skrzepliny, które przedostają się z przedsionków do dalszej części krążenia, mogą powodować zatorowość płucną lub zawał serca, udar mózgu oraz ostre niedokrwienie innych narządów. Dlatego stosuje się leki przeciwkrzepliwe, aby zapobiec takim powikłaniom. Przed przeprowadzeniem zabiegu kardiowersji elektrycznej, lekarz może wykonać badanie echokardiograficzne w celu sprawdzenia czy nie powstała skrzeplina.

Należy pamiętać, że kardiowersja elektryczna może prowadzić do podrażnienia skóry w miejscu przyłożenia elektrod, jednak z reguły można złagodzić te dolegliwości za pomocą kremów i balsamów. W przypadkach rzadkich, zabieg ten może wywołać inne zaburzenia rytmu serca, co może wymagać wszczepienia stymulatora serca.

Skuteczność kardiowersji w przerwaniu napadów migotania przedsionków wynosi ponad 75%. Szanse powodzenia zabiegu zależą od czasu trwania choroby. Gdy migotanie przedsionków trwa u pacjenta od roku, szanse powodzenia kardiowersji wynoszą nawet 90%, ale po 5 latach maleje do 50%.

Trzepotanie przedsionków to inny rodzaj zaburzeń rytmu, który można leczyć za pomocą kardiowersji elektrycznej. Skuteczność tego zabiegu wynosi nawet 90–100% i nie zależy od czasu trwania choroby. Ryzyko zatorowości jest mniejsze niż przy migotaniu przedsionków, ale nadal stosuje się leczenie przeciwkrzepliwe.

Jeśli istnieją okoliczności ku temu, kardiowersję można przeprowadzić u kobiety w ciąży, nie wpływając negatywnie na pracę serca płodu. Jednakże podczas procedury należy monitorować pracę serca płodu.