Leptospiroza to choroba zakaźna spowodowana przez bakterie z rodzaju , które występują na całym świecie, z wyjątkiem strefy polarna. Jest to powszechna choroba przenoszona przez zwierzęta. Bakterie te mają różne rezerwuary, w tym ssaki, ptaki, gady i płazy.

Zakażenie u ludzi może nastąpić przypadkowo poprzez błony śluzowe lub uszkodzoną skórę w kontakcie z płynami ustrojowymi zarażonego zwierzęcia lub poprzez ekspozycję na wodę (źródło słodkowodne) lub glebę zanieczyszczoną moczem przewlekle zakażonych zwierząt. Może również dojść do zakażenia poprzez ugryzienie przez zwierzę, drogą inhalacyjną lub wewnątrzmaciczną podczas ciąży. Choroby leptospirozy są najczęstsze wśród osób pracujących w określonych zawodach, takich jak rolnictwo, weterynaria, rybołówstwo, ubój zwierząt, prace melioracyjne, górnictwo oraz służba wojskowa. Złe warunki higieniczne i niski status społeczno-ekonomiczny również zwiększają ryzyko zakażenia krętkami . Po dostaniu się do organizmu, bakterie rozprzestrzeniają się przez krew (co powoduje gorączkę), a następnie atakują narządy, zwłaszcza wątrobę i nerki. Choroba może przebiegać łagodnie - bez żółtaczki - lub ciężko - z żółtaczką i niewydolnością wielonarządową (choroba Weila).

Objawy leptospirozy pojawiają się nagle po okresie inkubacji trwającym zazwyczaj 5-14 dni lub dłużej.

U większości chorych (90%) leptospiroza może przebiegać jako łagodna, samoograniczająca się choroba o nagłym początku z objawami grypopodobnymi takimi jak bóle głowy, gorączka, dreszcze, kaszel, bóle gardła, zapalenie spojówek, bóle mięśniowe, które mogą być towarzyszone przez nudności, wymioty, utratę apetytu, biegunkę oraz zmiany skórne w postaci wysypki. Objawy zazwyczaj utrzymują się 5-7 dni, a następnie ustępują samorzutnie. U około 50% chorych przez 1-2 tygodnie mogą utrzymywać się cechy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych z bólami głowy i sztywnością karku, które ustępują samoistnie.

Czasem po kilku dniach poprawy choroby dochodzi do zaostrzenia jej przebiegu i progresji do postaci ciężkiej z niewydolnością wątroby i nerek, a czasem niewydolnością wielonarządową. Tę postać określa się jako chorobę Weila. Manifestacje kliniczne tej postaci choroby obejmują gorączkę, żółtaczkę, niewydolność nerek, krwawienia, masywne krwotoki, niewydolność oddechową, wysypkę skórną. Chory może zgłaszać objawy biegunki lub zaparcia, nudności, wymioty, silne bóle brzucha, kaszel, duszność, bóle w klatce piersiowej, krwioplucie. Objawem niewydolności nerek w leptospirozie jest krwiomocz oraz wydalanie zmniejszonej objętości moczu (skąpomocz). Najczęstszym powikłaniem ocznym leptospirozy, niezależnie od fazy choroby, są zaczerwienione spojówki oczu oraz zapalenie siatkówki i naczyniówki oka.

W badaniu fizykalnym lekarz może stwierdzić podwyższoną temperaturę ciała, przyspieszoną czynność serca, obniżone ciśnienie tętnicze, zaczerwienienie spojówek oczu, sztywność karku w zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, zmiany osłuchowe nad płucami, powiększenie wątroby i śledziony, ostry ból w nadbrzuszu, krwawienie z przewodu pokarmowego.

Jeśli podejrzewasz leptospirozę na podstawie informacji o potencjalnym kontakcie z bakteriami , powinieneś udać się do lekarza rodzinnego. Zazwyczaj łagodny przebieg nie wymaga specjalnego leczenia. Jednak jeśli do gorączki dołączą objawy takie jak żółtaczka, trudności z oddychaniem, dreszcze, bóle mięśniowe, bóle głowy, biegunka, krwawienia, ograniczona ilość oddawanego moczu, konieczna jest natychmiastowa konsultacja lekarska (np. pogotowie ratunkowe, oddział ratunkowy szpitala). Diagnostykę i leczenie złożonych przypadków leptospirozy przeprowadza się w warunkach szpitalnych.

Leptospiroza o łagodnym przebiegu często jest niewłaściwie diagnozowana jako choroba wirusowa ze względu na swoje łagodne objawy. Potwierdzenie zakażenia nie jest istotne dla prowadzenia postępowania w przypadku tej łagodnej formy. W przypadku choroby Weila istotne jest potwierdzenie zakażenia krętkami poprzez badanie mikrobiologiczne z hodowlą bakterii z płynów ciała (np. krew, mocz) lub tkanek. Kluczowa jest także ocena funkcji nerek i wątroby, czasem również układu oddechowego i serca.

W przypadku łagodnej postaci choroby zazwyczaj stosuje się objawowe leczenie. W bardziej zaawansowanych przypadkach leptospirozy konieczne jest zastosowanie określonych antybiotyków w warunkach szpitalnych. Ze względu na długi czas oczekiwania na wyniki hodowli bakterii, terapię antybiotykową należy rozpocząć na podstawie informacji dotyczących wystawienia na zakażenie krętkami oraz charakterystycznych objawów. Pacjenci z powikłaniami związane z chorobą najczęściej potrzebują dodatkowego leczenia w celu poprawy funkcji wątroby i nerek. W niektórych przypadkach może być również konieczne leczenie powikłań takich jak krwotoki, objawy neurologiczne czy kardiologiczne.

Antybiotykoterapia i terapia wspomagająca są skuteczne w leczeniu leptospirozy. Uszkodzenia nerek i wątroby z reguły ustępują samoistnie. Powikłania oczne tej choroby mogą być trwałe. Śmiertelność w przypadku choroby Weila wynosi około 10% i jest często spowodowana niewydolnością oddechową, masowymi krwotokami i niewydolnością nerek.

Po przebyciu łagodnej formy leptospirozy nie trzeba regularnie się badać ani kontrolować. Natomiast w przypadku powikłań zaleca się regularne wizyty u lekarza specjalisty do momentu ustąpienia objawów i pełnego wyzdrowienia.

Zapobieganie zakażeniu leptospirozą u ludzi jest trudne, gdyż bakterie te występują w zwierzętach dzikich i domowych. Aby zapobiec zakażeniu, należy chronić skórę i błony śluzowe podczas kontaktu ze zwierzętami lub prac ziemnych, zwłaszcza w wilgotnym środowisku.

Istnieje szczepionka przeciwko niektórym szczepom bakterii Leptospira, jednak ma ona ograniczone zastosowanie. W przypadku izolowanych przypadków ekspozycji można podać jedną dawkę antybiotyku w celach profilaktycznych. Natomiast w przypadku powtarzających się ekspozycji nie jest to zalecane.