Charakterystyczny dla kolki nerkowej jest gwałtowny i intensywny ból w okolicy nerki, czyli w prawym albo lewym boku.

Kolka nerkowa jest spowodowana przesunięciem kamienia z nerki do moczowodu, co prowadzi do podrażnienia lub nawet uszkodzenia błony śluzowej moczowodu. Silny ból wynika głównie z częściowego lub całkowitego zablokowania moczowodu i wzrostu ciśnienia moczu w miedniczce nerkowej.

Po pierwszym ataku bólu nerek należy jak najszybciej zasięgnąć porady medycznej, najlepiej w punkcie pomocy doraźnej, gdzie można wykonać niezbędne badania diagnostyczne, takie jak USG i badania laboratoryjne. Konieczne jest konsultacja lekarska oraz zazwyczaj wykonanie badań diagnostycznych w celu wykluczenia innych przyczyn bólu, które mogą być zagrożeniem dla życia.

Osoby z już zdiagnozowaną kamienicą nerkową, u których wcześniej występowały typowe objawy i ustępowały one szybko, często wraz z wydaleniem małego kamienia, i u których nie występują inne, zwłaszcza przewlekłe choroby - mogą samodzielnie rozpocząć leczenie, zażywając dostępne bez recepty i zalecone wcześniej przez lekarza leki przeciwbólowe i rozkurczowe.

W przypadku umiarkowanie silnego bólu, można stosować paracetamol (do 4000 mg na dobę), preparat paracetamolu z tramadolem (do 300 mg tramadolu na dobę), niesteroidowe leki przeciwzapalne doustnie lub doodbytniczo, np. ketoprofen, ibuprofen, diklofenak, naproksen. Należy przestrzegać maksymalnych dawek dobowych podanych w ulotce.

Jako dodatek do leków przeciwbólowych, można sięgnąć po lek rozkurczający mięśnie gładkie. Najczęściej stosuje się drotawerynę lub hioscynę.

W trakcie kolki nerkowej zaleca się picie minimum 2-2,5 litra płynów dziennie (nawet 3-4 litry, jeśli to możliwe).

Stosowanie ciepła, np. ciepłego termoforu czy kąpieli, może przynieść ulgę w bólu jako uzupełnienie dla leków.

Nie zaleca się samodzielnego leczenia kolki nerkowej dłużej niż 1-2 dni, nawet jeśli podobne objawy wystąpiły wcześniej i zdiagnozowano kamienicę moczowodową.

Nie należy podejmować prób samodzielnego leczenia objawów kolki nerkowej u dzieci i kobiet w ciąży.

Należy skonsultować się z lekarzem, gdy kolka nie ustępuje po 48 godzinach samodzielnego leczenia. Natychmiastowa wizyta u lekarza jest konieczna, jeśli pojawią się objawy takie jak gorączka, krwiomocz, zmniejszenie ilości oddawanego moczu lub inne niepokojące objawy.

Można leczyć łagodne kolki nerkowe pod opieką lekarza rodzinnego, zwłaszcza jeśli jest to kolejny atak kamicy.

Leczenie szpitalne jest zazwyczaj konieczne, gdy

• kamień jest zbyt duży, by samoczynnie go wydalić,
• kamień blokuje odpływ moczu,
• występuje zakażenie układu moczowego, co zazwyczaj objawia się gorączką,
• krwawienie się utrzymuje,
• pojawiają się inne objawy, jak wymioty czy nudności uniemożliwiające przyjmowanie płynów i leków,
• ból nie ustępuje mimo stosowania leków przeciwbólowych w odpowiednich dawkach.

O konieczności interwencji zabiegowej decyduje urolog. W zależności od wielkości i lokalizacji kamienia wybiera odpowiednią metodę leczenia.

Obecnie rzadko konieczne jest przeprowadzenie operacji chirurgicznej w celu usunięcia kamienia moczowego. Istnieją inne skuteczne sposoby usuwania złogów.

Możliwe metody usuwania kamieni moczowych to:

1. Litotrypsja pozaustrojowa (ESWL), czyli rozbijanie kamienia moczowego za pomocą fali uderzeniowej. Jest to najczęściej stosowana interwencja w przypadku kamicy moczowej. Kamień jest rozdrabniany na drobne cząstki, które są łatwo usuwane z moczem. Zabieg zazwyczaj jest przeprowadzany ambulatoryjnie i nie wymaga znieczulenia. Litotrypsja pozaustrojowa nie jest zalecana w czasie ciąży.
2. Nefrolitotrypsja przezskórna (PCNL) jest wykonywana najczęściej, gdy kamień moczowy w nerce jest duży (>2,5 cm) lub położony w miejscu, które uniemożliwia rozdrobnienie go za pomocą ESWL. Zabieg polega na wprowadzeniu przez niewielkie nacięcie skóry w okolicy nerki do miedniczki nerkowej instrumentu zw. nefroskopem, dzięki któremu urolog może dokładnie obejrzeć kamień moczowy, określić jego położenie i rozdrobnić go na mniejsze fragmenty, które następnie usuwa.
3. Ureterorenoskopia (URS lub URLS) zazwyczaj służy do usuwania kamieni moczowych z dolnego i środkowego odcinka moczowodu. Zabieg wykonywany jest w znieczuleniu, bez potrzeby nacinania tkanek. Urolog wprowadza elastyczny wziernik przez cewkę moczową do pęcherza, a następnie do moczowodu. Dzięki wziernikowi można bezpośrednio obejrzeć kamień moczowy w moczowodzie i usunąć go w całości lub rozdrobnić na mniejsze fragmenty. Po zabiegu zazwyczaj pozostawia się w moczowodzie cewnik przez kilka dni, aby zapewnić prawidłowy odpływ moczu z nerki.

Większość przypadków kamicy nerkowej nie ma określonej przyczyny, dlatego trudno jest ją przewidzieć i podjąć działania zapobiegawcze. Kamienie moczowe powstają z substancji zawartych w moczu, gdy ich stężenie staje się zbyt duże.

Podstawowym i najważniejszym sposobem zapobiegania kamicy nerkowej jest spożywanie odpowiedniej ilości wody, aby objętość wydalanego moczu wynosiła co najmniej 2 litry dziennie. Należy pić wodę przed snem, w nocy, jeśli sen jest przerywany, oraz w sytuacjach wymagających większej ilości płynów, na przykład podczas wysokich temperatur, ciężkiej pracy fizycznej czy gorączki. Należy unikać napojów typu cola, które zakwaszają moc. Ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza ryb, także jest zalecane, ponieważ mięso zawiera substancje zakwaszające mocz, sprzyjające tworzeniu się kamieni moczowych. Dieta bogata w owoce i warzywa jest korzystna, ponieważ zwiększa pH moczu, zapobiegając wytrącaniu się złogów szczawianowych i moczanowych.

Unikanie spożycia soli jest również istotne, ponieważ sód zawarty w soli może spowodować większe wydalanie wapnia z moczem, co może prowadzić do tworzenia się kamieni moczowych. Nie ma konieczności ograniczania spożycia wapnia z produktów mlecznych, ale należy unikać przyjmowania preparatów wapnia i witaminy D bez konsultacji z lekarzem.

Jeśli złóg moczowy został usunięty i zbudowany był ze szczawianu wapnia, zaleca się ograniczenie spożycia pokarmów bogatych w szczawiany, takich jak czekolada, kawa, herbata, orzechy, rabarbar, szpinak, truskawki i buraki.

Ważne jest też przestrzeganie zaleceń lekarza, który może przepisać leki zapobiegające tworzeniu się kamieni. Leki te często muszą być stosowane przez wiele lat, a nawet do końca życia.

Zawsze należy leczyć zakażenia układu moczowego, szczególnie przewlekłe, i usuwać wszelkie przeszkody w odpływie moczu, jeśli to możliwe.