Konflikt serologiczny polega na różnicy grup krwi między matką a płodem. W tym przypadku płód ma inną grupę krwi niż matka, co oznacza, że ma pewien antygen, którego matka nie posiada. Istnieje wiele różnych układów grupowych, takich jak Rh, AB0, Kell. Konflikt serologiczny najczęściej dotyczy różnicy w grupie Rh.

Grupy krwi dzielą krew na podstawie obecności określonych antygenów. Antygeny „Rh" to białka na krwinkach czerwonych. Rolę odgrywa antygen D, decydujący o grupie Rh+ (Rh-dodatnia) lub Rh- (Rh-ujemna).

85% osób rasy białej ma Rh+, a 15% Rh-. Rodzaj grupy nie wpływa na zdrowie, ale u kobiet Rh- może być konflikt serologiczny w ciąży, jeśli płód ma Rh+. U kobiet z Rh+ nie ma konfliktu, bez względu na grupę płodu.

W przypadku, gdy kobieta ma grupę krwi Rh-, a płód ma Rh+, może wystąpić konflikt serologiczny. Oznacza to, że krwinki płodu zawierają antygeny, których brakuje w krwinkach matki. W takiej sytuacji nawet niewielka ilość krwi płodu dostająca się do krwiobiegu matki może spowodować produkcję przeciwciał, które przechodząc przez łożysko mogą prowadzić do hemolizy krwinek czerwonych płodu i doprowadzić do powikłań.

Podczas ciąży krew matki i płodu zazwyczaj nie miesza się, ale podczas porodu może dojść do kontaktu, co może prowadzić do konfliktu serologicznego. W takiej sytuacji układ odpornościowy matki może wytworzyć przeciwciała przeciwko krwinkom płodu. Antygen D pojawia się na krwinkach czerwonych płodu już około 5. tygodnia ciąży.

Jeśli w przyszłości kobieta ponownie zajdzie w ciążę z dzieckiem o grupie krwi Rh+, przeciwciała te mogą przedostać się przez łożysko i niszczyć czerwone krwinki płodu, co może prowadzić do niedokrwistości u dziecka. Konflikt serologiczny może również wystąpić podczas pierwszej ciąży, na przykład na skutek zabiegów wewnątrzmacicznych lub procedur inwazyjnych związanych z badaniami prenatalnymi.

Jeśli obydwoje rodzice mają grupę krwi Rh-, to ich dziecko również będzie miało tę grupę krwi, co eliminuje ryzyko konfliktu serologicznego.

W przypadku, gdy matka ma grupę krwi Rh-, a ojciec ma grupę krwi Rh+, istnieje ryzyko konfliktu serologicznego, ponieważ dziecko może odziedziczyć zarówno antygen Rh+ jak i Rh-.

Jeśli matka ma grupę krwi Rh+, to nie dojdzie do konfliktu serologicznego, ponieważ jej organizm nie wytworzy przeciwciał przeciwko antygenowi D, który jest obecny na jej krwinkach.

Jeśli kobieta w ciąży ma grupę krwi Rh-, lekarz skieruje ją na badanie krwi w celu sprawdzenia obecności przeciwciał (anty-D), które mogą być szkodliwe dla dziecka podczas ciąży. Możliwe jest także zbadanie grupy krwi płodu w układzie Rh poprzez analizę DNA dziecka krążącego we krwi matki.

Jeśli przeciwciała nie są obecne we krwi kobiety w ciąży, a dziecko ma grupę krwi Rh+, może jej zostać podana immunoglobulina anty-D w celach profilaktycznych. Jest to ważne, aby zapobiec tworzeniu przeciwciał przez organizm kobiety ciężarnej poprzez zniszczenie antygenów płodu, które mogą przedostać się do organizmu matki. Lek ten podaje się zastrzykiem w III trymestrze ciąży (między 28. a 30. tygodniem ciąży).

Po porodzie dokonuje się oznaczenia grupy krwi dziecka. Jeśli ma ono grupę krwi Rh+, matka otrzymuje dodatkową dawkę immunoglobuliny anty-D w ciągu 72 godzin od porodu. W przypadku grupy krwi Rh-, kolejna dawka nie jest konieczna.

Kobiety z grupą krwi Rh- mogą wymagać podania immunoglobuliny anty-D w innych sytuacjach, w których istnieje ryzyko kontaktu krwi dziecka z krwią matki, np. podczas krwawienia w czasie ciąży, amniopunkcji, biopsji kosmówki, poronienia, aborcji lub ciąży pozamacicznej.

Decyzję o podaniu immunoglobuliny i dawce podejmuje lekarz ginekolog-położnik, zależnie od okoliczności.

Jeśli podczas ciąży stwierdzi się obecność przeciwciał we krwi matki, leczenie immunoglobuliną anty-D nie jest zalecane. Kobiety te będą potrzebowały monitorowania i ewentualnego leczenia pod opieką specjalisty.

Kobiety o grupie krwi Rh- w każdej ciąży poddawane są podobnemu postępowaniu. Gdy istnieje ryzyko, że dziecko ma grupę krwi Rh+, matka otrzymuje leczenie immunoglobuliną anty-D, jeśli nie wykryto przeciwciał we krwi.

Konsekwencje starcia w grupie krwi są głównie odczuwane przez dziecko. Przeciwciała wytworzone przez matkę są w stanie przenikać przez łożysko i atakować czerwone krwinki płodu, co może doprowadzić do wystąpienia choroby hemolitycznej u płodu i noworodka, nawracającego obrzęku płodu, małopłytkowości oraz neutropenii. Nieleczony konflikt serologiczny może nawet skutkować śmiercią nienarodzonego dziecka lub poważnymi uszkodzeniami płodu.