Jama nosowa posiada bogatą sieć naczyń krwionośnych, co jest niezbędne do jej prawidłowego funkcjonowania, czyli oczyszczania, ocieplania i nawilżania wdychanego powietrza. W wyniku tego krwawienie z nosa jest jednym z najczęstszych problemów. U 60% populacji przynajmniej raz w życiu wystąpi krwawienie z nosa, ale jedynie w 10% przypadków konieczna będzie interwencja medyczna. Mimo że zazwyczaj krwawienie z nosa jest niegroźne i łatwo ustępuje, czasem może być poważne i wymagać specjalistycznej opieki, a nawet prowadzić do śmierci.

Splot Kiesselbacha w przododolnej części przegrody nosa i splot Woodruffa w tylnej części bocznej ściany tworzą złożoną sieć naczyń krwionośnych w jamie nosowej. Ponad 90% przypadków krwawień nosa pochodzi z przodu (z splotu Kiesselbacha), ponieważ ta okolica jest szczególnie podatna na uszkodzenia i wysychanie. Krwawienia z tylnych części nosa i gardła są rzadsze, ale zazwyczaj bardziej niebezpieczne i częściej występują u osób starszych.

Za 25–30% przypadków krwawienia z nosa odpowiadają przyczyny miejscowe, czyli występujące w jamie nosowej. Należą do nich:

• uraz: nawet bardzo drobny, „dłubanie w nosie“, uderzenie, wdychanie substancji toksycznych lub drażniących, uraz podczas zabiegów lekarskich wykonywanych w jamie nosowej
• wysuszenie błony śluzowej (suche powietrze)
• stan zapalny: zapalenie zatok przynosowych, ostry stan zapalny górnych dróg oddechowych
• zanikowy nieżyt błony śluzowej nosa: najczęściej spowodowany nadużywaniem kropli donosowych obkurczających błonę śluzową, przyjmowanie kokainy
• ubytki w przegrodzie nosa
• choroby z tworzeniem ziarniny: gruźlica, ziarniniakowatość Wegenera, kiła
• nowotwory jam nosa, zatok, nosogardła.

Za 70–75% przypadków krwawienia z nosa są odpowiedzialne przyczyny ogólne (choroby ogólnoustrojowe), takie jak:

• choroby układu krążenia: nadciśnienie tętnicze, miażdżyca naczyń, przewlekła niewydolność krążenia
• wrodzone skazy krwotoczne: małopłytkowość, hemofilia i inne
• nabyte zaburzenia krzepnięcia krwi: po lekach (heparyna, niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki przeciwzakrzepowe), wyniszczenie
• choroby zakaźne: mononukleoza zakaźna, odra, dur brzuszny
• mocznica i niewydolność wątroby.

Należy pamiętać, że krwawienia z nosa nie są wyłącznie problemem laryngologicznym i często wymagają wizyty u lekarzy różnych specjalności.

Osobę z krwawieniem z nosa należy uspokoić i zostawić w pozycji siedzącej, lekko pochylonej do przodu. Trzeba delikatnie uciskać skrzydełka nosa przez co najmniej 10 minut, a krew spływającą przez gardło wypluwać, a nie połykać. Wskazane jest zastosowanie zimnych okładów na kark i nasadę nosa. Po zatrzymaniu krwawienia, aby uniknąć ponownego krwawienia, warto nawilżyć błonę śluzową (np. solą fizjologiczną, wodą morską). Jeśli krwawienie nie ustępuje, konieczna jest wizyta u lekarza, najlepiej u laryngologa.

Przyjmowanie krwi spływającej do gardła może spowodować nudności i tzw. fusowate wymioty. Masywne krwawienia mogą prowadzić do znacznej utraty krwi.

Nie ma jednego wytycznego postępowania w przypadku każdego krwawienia z nosa. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, z uwzględnieniem stanu ogólnego pacjenta, stopnia krwawienia i jego przyczyny. Gdy krwotok jest silny, kluczowym zadaniem jest zatrzymanie krwawienia i utrzymanie stabilizacji pacjenta.

Podczas konsultacji lekarz zbierze informacje dotyczące historii choroby, zwracając uwagę na to, czy krwawienie jest pierwsze czy nawrotowe, jak duża była utrata krwi, czy pacjent przyjmuje jakieś leki oraz czy ma jakieś przewlekłe schorzenia.

Następnie lekarz spróbuje zidentyfikować miejsce krwawienia i ustalić jego przyczynę. W razie potrzeby oczyści jamę nosową z krwawych skrzepów i może podać miejscowo środki znieczulające lub obkurczające naczynia krwionośne. W niektórych przypadkach laryngolog może użyć endoskopu do dokładniejszego zlokalizowania krwawienia.

Lekarz oceni również stan ogólny pacjenta, zmierzy ciśnienie i oceni krążenie. W razie konieczności zleci badania krwi, takie jak morfologia i krzepliwość krwi.

Jeśli będzie to konieczne, lekarz może zlecić dodatkowe badania obrazowe (tomografię komputerową, rezonans magnetyczny).

W celu zatrzymania krwawienia z nosa lekarz może zastosować terapię zachowawczą, a w przypadku jej niepowodzenia lub ciężkiego przebiegu krwawienia, również terapię chirurgiczną.

Jeśli krwawienie jest widoczne, lekarz może je zamknąć za pomocą koagulacji elektrycznej lub kauteryzacji chemicznej po znieczuleniu błony śluzowej nosa.

Jeżeli koagulacja nie zatrzyma krwawienia, lekarz może założyć tamponadę przednią, wypełniając jamę nosową nasączonym setonem gazowym lub gotowym tamponem nosowym. Pacjent może być wypisany do domu po dobrze założonej tamponadzie, a opatrunek usuwa się po 2 dniach.

W przypadku kontynuującego się krwawienia i nieskutecznej tamponady przedniej lekarz może zdecydować się na założenie tamponady tylnej, która jest przeprowadzana w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym. Opatrunek ten uzupełnia się o tamponadę przednią, a pacjent pozostaje w szpitalu, usuwając tamponadę tylną po 2–4 dniach.

Jeśli krwawienie nie ustępuje nawet po zastosowaniu obu rodzajów tamponady, lekarz może rozważyć leczenie inwazyjne.

Wśród metod leczenia krwawienia z nosa wymienia się operacyjne zamykanie naczyń krwionośnych (np. poprzez podwiązanie lub koagulację) oraz embolizację naczyń wykonywaną podczas angiografii subtrakcyjnej. Obie metody traktowane są jako ostateczność w terapii krwawień z nosa.

Osoby cierpiące na silne krwotoki po urazach, niedokrwistość wynikającą z obfitych krwotoków, nowotwór w jamie nosowej, zatokach przynosowych lub nosogardle oraz pacjenci doświadczający częstych nawrotów krwawień.