Choroba Łuszczycowe Zapalenie Stawów (ŁZS) to schorzenie charakteryzujące się przewlekłym stanem zapalnym stawów oraz łuszczycą skóry. W niektórych przypadkach może także dotyczyć innych obszarów ciała, takich jak oczy, a nawet prowadzić do szybszego rozwoju miażdżycy i jej powikłań. Istnieje szeroki zakres różnorodności przebiegu choroby - od łagodnych do ciężkich postaci, które mogą prowadzić do znacznego uszkodzenia stawów oraz ograniczenia sprawności. W ostatnich latach dokonano znacznego postępu w terapii łuszczycowego zapalenia stawów, co umożliwia bardziej skuteczne kontrolowanie objawów i hamowanie progresji choroby.

Przyczyna choroby nie jest dokładnie znana, ale prawdopodobnie u osób z genetyczną predyspozycją do łuszczycowego zapalenia stawów, nieprawidłowy proces zapalny zostaje uruchomiony przez dodatkowy bodziec.

Istnieje wiele czynników ryzyka, takich jak podatność genetyczna, zakażenia wirusowe i bakteryjne, urazy mechaniczne, znaczny stres, leki i inne substancje chemiczne.

Reumatoidalne zapalenie stawów dotyka około 1/3 osób cierpiących na łuszczycę, która występuje u 1-2% populacji. Objawy zazwyczaj pojawiają się między 30. a 50. rokiem życia, choć chorować mogą również osoby w młodszym lub starszym wieku. Choroba występuje równie często u mężczyzn, jak i u kobiet, jednak przebieg jest nieco różny.

Choroba stawów związana z łuszczycą ma różny przebieg, zależnie od stopnia zaawansowania zmian w układzie ruchu oraz innych narządach. Może ona występować tylko w jednej lokalizacji (np. jako nawracające zapalenie palca) lub dotykać wielu stawów. Najczęściej objawy łuszczycowego zapalenia stawów pojawiają się u osób z już zdiagnozowaną łuszczycą lub równocześnie z objawami skórnymi. Jednakże, zdarza się, że choroba ta zaczyna się u osób bez objawów łuszczycowych na skórze, co sprawia trudności w diagnozie.

Przebieg choroby jest zazwyczaj zmienny, wraz z okresami zaostrzeń, po których objawy mogą ustąpić całkowicie lub częściowo. W okresach dużego nasilenia choroby często pojawiają się objawy ogólne, takie jak zmęczenie, uczucie rozbicia czy podwyższona temperatura ciała.

Charakterystyczne objawy łuszczycowego zapalenia stawów obejmują ból, sztywność i obrzęk stawów z ograniczeniem ich ruchomości, jak również zapalenie przyczepów ścięgnistych, zapalenie palca czy deformacje stawów. Objawy te mogą występować zarówno lokalnie, jak i uogólnione.

Wyróżnia się pięć głównych postaci łuszczycowego zapalenia stawów, z których dwie stanowią większość przypadków. Są to m.in. niesymetryczne lub symetryczne zapalenie kilku stawów, zapalenie dystalnych stawów międzypaliczkowych, postać osiowa czy okaleczająca. Często różne postaci choroby mogą na siebie nakładać się u danej osoby.

Choroba może również objawiać się zmianami skórnymi, zajęciem paznokci, problemami z oczami, miażdżycą czy uszkodzeniami serca. Dlatego ważne jest monitorowanie tych objawów i wczesne rozpoczęcie walki z ewentualnymi powikłaniami.

Chory z łuszczycą powinien powiedzieć lekarzowi o dolegliwościach związanych z narządem ruchu, które mogą być pierwszym objawem łuszczycowego zapalenia stawów. Konieczna jest konsultacja z reumatologiem w przypadku bólu i obrzęku stawów, aby ustalić rozpoznanie i odpowiednie leczenie. W przebiegu łuszczycowego zapalenia stawów istnieją sytuacje wymagające natychmiastowego kontaktu z lekarzem, np. gdy objawy się nasilają lub nie ustępują pomimo leczenia. Ważne jest również zgłoszenie się do lekarza, jeśli pojawią się ból i zaczerwienienie oka lub problemy z widzeniem, co może świadczyć o zapaleniu błony naczyniowej oka.

Chory powinien także jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, jeśli niedawno miał punkcję stawu i wystąpiło znaczne nasilenie bólu, obrzęk oraz wzmożone ocieplenie stawu lub gorączka, co może wskazywać na zakażenie stawu. Informowanie lekarza o planowanej ciąży jest kluczowe, ponieważ większość leków stosowanych przy łuszczycowym zapaleniu stawów może być niebezpieczna dla płodu. Ciążę trzeba zaplanować odpowiednio wcześnie, aby dostosować leczenie.

Lekarz zazwyczaj diagnozuje łuszczycowe zapalenie stawów, gdy pacjent cierpiący na łuszczycę zaczyna doświadczać objawów zapalenia stawów. Jeśli nie ma zmian skórnych, istotne jest informacje o występowaniu łuszczycy w rodzinie lub w przeszłości pacjenta. Szczególne znaczenie mają objawy takie jak zmiany na paznokciach, zapalenie przyczepów ścięgnistych, „palce kiełbaskowate” czy zapalenie oka – pomagają one odróżnić łuszczycowe zapalenie stawów od innych chorób stawów.

W badaniach laboratoryjnych poszukuje się zwiększonego OB i CRP (świadczących o stanie zapalnym), choć u niektórych pacjentów wyniki są w normie. Często przeprowadza się inne badania reumatologiczne, takie jak czynnik reumatoidalny (który zazwyczaj nie występuje w ŁZS, co ułatwia różnicowanie z innymi chorobami stawów) i antygen HLA B27 (często obecny w chorobach z grupy spondyloartropatii seronegatywnych, do których należy ŁZS). Konieczne jest również wykonanie zdjęć rentgenowskich zajętych stawów (najczęściej rąk i stóp).

U pacjentów podejrzewanych o postać osiową przeprowadza się badania obrazowe kręgosłupa oraz stawów krzyżowo-biodrowych (zdjęcia rentgenowskie lub rezonans magnetyczny). W diagnostyce choroby pomocne może być również badanie ultrasonograficzne, które pozwala na identyfikację cech zapalenia w stawach oraz przyczepach ścięgnistych. Pacjenci z objawami zapalenia spojówek lub naczyniówki oka muszą poddać się badaniu okulistycznemu.

Celem terapii ŁZS jest zatrzymanie postępu choroby i przywrócenie normalnego funkcjonowania. Efektywne leczenie powinno być wdrożone jak najszybciej, aby uniknąć powikłań. Metody terapii zależą od danej osoby i muszą być dostosowane do jej stanu.

Wsparcie psychologiczne oraz regularna aktywność fizyczna także są istotne. W razie potrzeby można sięgnąć po leki, jednak każdy przypadek jest inny i wymaga indywidualnego podejścia. Współpraca z lekarzem jest niezwykle istotna, aby opracować efektywny plan terapeutyczny.

Choroba związana z łuską stawów to schorzenie przewlekłe, które rzadko poddaje się wyleczeniu. Często jednak przebiega łagodnie, z długotrwałymi okresami braku objawów (tzw. remisji). Niestety u niewielkiego odsetka pacjentów (ok. 5%) choroba charakteryzuje się agresywnym przebiegiem, prowadząc do znacznych deformacji stawów i ograniczenia sprawności fizycznej. Osoby z ciężką postacią łuszczycowego zapalenia stawów żyją krócej niż przeciętna populacja. Jednak dzięki coraz lepszym metodom leczenia coraz częściej udaje się osiągnąć remisję i powrót do normalnego funkcjonowania.

Koniecznie należy regularnie kontrolować stan zdrowia u reumatologa. Pacjenci często potrzebują opieki dermatologicznej i okulistycznej, szczególnie jeśli występuje nawracające zapalenie błony naczyniowej oka. Na początku choroby oraz podczas epizodów zaostrzeń niezbędne są częste wizyty u lekarza w celu dostosowania odpowiednich dawek leków i uzyskania remisji. W okresie stabilizacji, wizyty mogą być mniej częste, zazwyczaj co 6-12 miesięcy.

Badania laboratoryjne są wykonywane w celu monitorowania aktywności stanu zapalnego, funkcjonowania narządów wewnętrznych oraz działań niepożądanych leków. Wskazane jest także regularne badanie kardiologiczne oraz ocena ryzyka sercowo-naczyniowego, monitorowanie ciśnienia krwi, badania w kierunku cukrzycy oraz zaburzeń lipidowych (zazwyczaj raz w roku). Ważne jest również zapobieganie osteoporozie i leczenie jej, aby zmniejszyć ryzyko złamań kości.

Niestety, nie możemy kontrolować pojawienia się łuszczycowego zapalenia stawów. Osoby cierpiące na łuszczycę, które zauważą jakiekolwiek problemy z układem ruchu, powinny zgłosić się do lekarza. Ważne jest unikanie czynników, które mogą wywoływać lub nasilać chorobę.