Zespół kanału nerwu łokciowego, zwany również zespołem rowka nerwu łokciowego, to neuropatia uciskowa charakteryzująca się uszkodzeniem nerwu związanym z jego ściskiem. Nerw łokciowy odpowiada za przewodzenie impulsów czuciowych z palców małego i serdecznego, oraz z bocznej części dłoni, oraz za unerwienie mięśni tej części kończyny górnej. Uszkodzenie nerwu może wynikać z ucisku w punktach anatomicznych przewężenia, takich jak kanał łokciowy. Dodatkowo, do powstania zespołu nerwu łokciowego predysponować mogą urazy, zmiany zapalne, zwyrodnieniowe, wrodzone deformacje stawu łokciowego lub koślawość łokcia. U osób zagrożonych zespołem nerwu łokciowego, dodatkowym czynnikiem ryzyka może być praca wymagająca częstych ruchów zginania i prostowania kończyny górnej lub utrzymywanie jej zgiętej w stawie łokciowym.

Zespół kanału nerwu łokciowego występuje częściej niż inne neuropatie uciskowe, takie jak zespół cieśni nadgarstka.

Objawia się najczęściej u dorosłych, głównie mężczyzn.

Typowe oznaki zespołu kanału nerwu łokciowego to nieprzyjemne uczucia takie jak drętwienie, mrowienie oraz pieczenie w palcach małego oraz serdecznego. Często pojawiają się również bóle w okolicach stawu łokciowego, szczególnie dokuczliwe w nocy.

W dalszym etapie do tych objawów mogą pojawić się osłabienie wybranych mięśni dłoni, prowadząc do problemów z poruszaniem palcami i nadgarstkiem. Zaawansowane stadium choroby objawia się zanikami mięśniowymi.

W przypadku pojawienia się symptomów związanych z zespołem kanału nerwu łokciowego zaleca się skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym w celu wykluczenia innych możliwych przyczyn i skierowania na dalsze badania.

W razie potrzeby pacjent może zostać skierowany do neurologa w celu przeprowadzenia badania przewodnictwa nerwowego, a także do poradni ortopedycznej lub neurochirurgicznej, jeśli konieczna będzie interwencja chirurgiczna.

Lekarz najpierw przeprowadzi wywiad w celu uzyskania szczegółowych informacji dotyczących dolegliwości zgłaszanych przez pacjenta. Ważne są również dane na temat okoliczności powstania objawów, ewentualnych urazów w okolicy łokcia, chorób towarzyszących oraz charakteru wykonywanej pracy. Podczas badania pacjenta lekarz oceni siłę poszczególnych mięśni w obrębie kończyny górnej, ze szczególnym uwzględnieniem dłoni, a także czucie w tym obszarze. Dodatkowo, lekarz może ocenić ruchomość stawu łokciowego oraz ewentualną bolesność w tej okolicy.

W celu potwierdzenia diagnozy konieczne jest przeprowadzenie badania przewodzenia impulsów w nerwie łokciowym (elektromiografia - EMG, elektroneurografia - ENG), co pozwala określić stopień i dokładną lokalizację uszkodzenia. Badania obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny czy RTG stawu łokciowego, mogą być pomocne w ustaleniu bezpośredniej przyczyny ucisku, chociaż nie są niezbędne do stawiania diagnozy zespołu kanału nerwu łokciowego.

Podstawowym sposobem leczenia postępującej postaci zespołu kanału nerwu łokciowego jest chirurgiczne uwolnienie nerwu z ucisku. W przypadkach niezbyt zaawansowanych można spróbować zmienić przyzwyczajenia ruchowe pacjenta (unikać opierania się na łokciu lub utrzymywania go zgiętego przez długi czas), połączone z rehabilitacją i leczeniem farmakologicznym (suplementy witaminowe, kortykosteroidy). Jednak zbyt długie stosowanie terapii zachowawczej może prowadzić do pogorszenia się uszkodzenia nerwu i zmniejszyć szansę na pełne wyzdrowienie.

Wyleczenie zespołu łokcia tenisisty jest możliwe, pod warunkiem, że nie wystąpiły trwałe uszkodzenia nerwu. Jeśli pomimo długotrwałego ucisku nerw nie został znacząco zdegenerowany, terapia zabiegowa może przynieść pozytywne efekty. Warto jednak pamiętać, że powrót do pełnej sprawności nerwu nie następuje natychmiastowo – czasami trzeba czekać nawet kilka miesięcy na regenerację struktur nerwowych.

Po pooperacyjnym leczeniu zespołu kanału nerwu łokciowego kluczową rolę odgrywa poprawnie ukierunkowana rehabilitacja. Dobór odpowiednich ćwiczeń i procedur pozwala na odzyskanie prawidłowej siły mięśniowej oraz sprawności ręki.

Istotne jest również zmiana nawyków ruchowych, unikanie opierania się na łokciu oraz trzymania ręki zgiętej w stawie łokciowym, czasem konieczna może być nawet modyfikacja obowiązków zawodowych.

W zapobieganiu wystąpienia zespołu kanału nerwu łokciowego kluczową rolę odgrywa utrzymanie odpowiedniego ułożenia kończyn górnych podczas wykonywania pracy (na przykład przy komputerze) oraz unikanie pozycji z oparciem na łokciach. Szybkie wykrycie i właściwe leczenie chorób ogólnoustrojowych, jak na przykład cukrzyca, także zmniejsza ryzyko wystąpienia neuropatii.