Niedobór hormonów jest zaburzeniem, w którym tarczyca nie produkuje wystarczającej ilości hormonów dla organizmu. Ta gruczołowa część organizmu znajduje się u podstawy szyi i odpowiada za produkcję dwóch hormonów regulujących funkcje organizmu oraz metabolizm. Tarczyca kontrolowana jest przez przysadkę mózgową, która uwalnia hormon stymulujący produkcję tych hormonów.

Przyczyny niedoboru hormonów mogą być różne, w tym autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, usunięcie tarczycy operacyjnie lub leczenie jodem promieniotwórczym. Istnieją również rzadsze przyczyny niedoboru hormonów, takie jak inne rodzaje zapaleń tarczycy lub polekowa niedoczynność.

Niedobór hormonów tarczycy to jeden z najczęstszych problemów związanych z tarczycą, dotykający około 5% dorosłych kobiet i 1% mężczyzn. Choroba ta może wystąpić u osób w każdym wieku, nie tylko u osób starszych (szczególnie powyżej 60 lat), ale także u młodych ludzi i dzieci. W przypadku choroby Hashimoto, niedoczynność tarczycy jest często dziedziczona w rodzinie.

Główne symptomy wskazujące na niedoczynność tarczycy obejmują uczucie ciągłego zimna, zmęczenie/senność, depresję, zaburzenia pamięci, przyrost masy ciała, zaparcia, spowolnienie czynności serca, niskie ciśnienie tętnicze, suchą łuszczącą się bladą skórę, suche włosy, zaburzenia miesiączkowania oraz niepłodność. Badania laboratoryjne mogą wykazać podwyższone stężenie cholesterolu oraz niedokrwistość.

Symptomy niedoczynności tarczycy mogą występować w różnym stopniu nasilenia, począwszy od łagodnego aż do bardzo ciężkiego. Osoby z łagodną niedoczynnością tarczycy mogą nie zauważyć u siebie żadnych z wymienionych objawów, ale nieleczone schorzenie może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak problemy z sercem, niepłodność, a nawet śpiączka w najcięższych przypadkach.

Jeśli wystąpią objawy sugerujące zaburzenia czynności tarczycy, należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który po przeprowadzeniu badania (po zebraniu informacji i przeprowadzeniu badania) podejmie decyzję o konieczności zbadania poziomu TSH. Badania TSH powinny być regularnie wykonywane u osób, u których w rodzinie wystąpiła choroba Hashimoto. Jest to szczególnie istotne w przypadku kobiet planujących ciążę, ponieważ niedoczynność tarczycy jest niekorzystna zarówno dla matki, jak i płodu. Dlatego wielu ekspertów zaleca przeprowadzenie badania TSH u każdej kobiety, która planuje ciążę.

Do potwierdzenia niedoczynności tarczycy potrzebne są badania hormonalne. W przypadku podejrzenia niedoczynności tarczycy pierwsze badanie to ocena stężenia TSH we krwi. Jeśli wynik jest nieprawidłowy, konieczne jest sprawdzenie stężenia tyroksyny (FT4). Rozpoznanie pierwotnej niedoczynności tarczycy następuje, gdy podwyższone stężenie TSH jest połączone z obniżonym stężeniem FT4.

Jeśli zostanie zdiagnozowana niedoczynność tarczycy, lekarz będzie starał się ustalić jej przyczynę. Przydatne może być wykonanie USG tarczycy, którego wynik może pomóc w diagnozie choroby Hashimoto.

Oznaczenie stężeń przeciwciał przeciwtarczycowych w surowicy, szczególnie anty-TPO, może potwierdzić diagnozę choroby Hashimoto.

Niedobór hormonów tarczycy leczy się poprzez regularne przyjmowanie odpowiednich preparatów. Lewotyroksyna, syntetyczny zamiennik hormonu tarczycy, jest skutecznym lekiem do tego celu. Istnieje wiele różnych preparatów lewotyroksyny, dlatego zaleca się stosowanie tego samego preparatu dla efektywności leczenia. Regularne przyjmowanie hormonów tarczycy doprowadza do normalizacji stężenia TSH i przywraca prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Większość pacjentów może być leczona ambulatoryjnie, chociaż osoby z ciężką niedoczynnością tarczycy mogą wymagać leczenia szpitalnego. Lewotyroksynę należy przyjmować regularnie, zazwyczaj rano, na czczo, około 30-60 minut przed posiłkiem. Dawkę leku ustala indywidualnie lekarz, a następnie monitoruje stężenie TSH i dostosowuje dawkę w zależności od wyników badań.

Kontrole stężenia TSH powinny być przeprowadzane regularnie, w zależności od stabilizacji stanu pacjenta. Ważne jest informowanie lekarza o przyjmowanych innych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na działanie lewotyroksyny. Na przykład, leki zawierające żelazo nie powinny być przyjmowane w tym samym czasie co lewotyroksyna. W przypadku pytań pacjentów dotyczących niedoczynności tarczycy i leczenia, zaleca się konsultację z endokrynologiem lub specjalistą.

Większość osób cierpiących na niedoczynność tarczycy wymaga terapii lewotyroksyną oraz regularnych badań poziomu TSH przez całe życie. Istnieją jednak przypadki, takie jak poporodowe zapalenie tarczycy czy podostre zapalenie tarczycy, w których może dojść do spontanicznego wyzdrowienia i ustąpienia niedoczynności tarczycy.

Autoimmunologiczne schorzenia tarczycy (jak choroba Gravesa i Basedowa, choroba Hashimoto) mają podłoże genetyczne. Nie możemy zmienić genetycznej predyspozycji osób dotkniętych tym problemem. Osoby, u których w rodzinie występują autoimmunologiczne schorzenia tarczycy powinny powiadomić lekarzy o tym, aby unikać leków, które mogą być szkodliwe. Dodatkowo, takie osoby powinny regularnie monitorować poziom TSH, by jak najszybciej wykryć rozwijającą się niedoczynność tarczycy i zapobiec poważnym konsekwencjom.