Guzki hemoroidalne są naturalną strukturą odbytu, składającą się z trzech poduszkowatych naczyń żylnych wypełnionych krwią. Guzki wewnętrzne pochodzą z górnego splotu żył odbytniczych, natomiast guzki zewnętrzne z dolnego splotu. Ich główną funkcją jest uszczelnienie odbytu, co umożliwia kontrolę wydalania. Kiedy guzki stają się przekrwione, powiększają się i wywołują objawy nazywane hemoroidami. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w pobliżu odbytu, podczas gdy hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem. Hemoroidy mogą dotyczyć zarówno osób starszych, jak i młodszych, ale najczęściej występują między 45 a 65 rokiem życia.

Inne dolegliwości okolicy odbytu, które mogą być mylone z hemoroidami, to między innymi szczelina odbytu, przetoki czy ropnie odbytowo-odbytnicze. Nazwa "hemoroid" pochodzi od greckich słów oznaczających "krew" i "przepływ", i prawdopodobnie po raz pierwszy została użyta przez Hipokratesa. To starożytne słowo występuje w różnych językach, oznaczając strukturę anatomiczną istotną dla zwierząt i ludzi. Jest to splot tętniczo-żylny, który ma istotne znaczenie dla funkcjonowania zwieracza odbytu i zapobiegania niekontrolowanemu wydaleniu gazów.

Przyczyna powiększenia się guzków krwawniczych nie jest w pełni zrozumiała. Uważa się, że jest spowodowana przez kilka czynników, takich jak dieta, styl życia, wykonywany zawód, wysiłek fizyczny, ciąża i poród. Powiększanie się guzków krwawniczych (hemoroidy) wiąże się ze zwiększonym ciśnieniem lub zastoje w splotach żylnych odbytnicy. Może to wystąpić zarówno w przypadku codziennych, banalnych sytuacji, jak i poważniejszych problemów zdrowotnych. Pierwsza kategoria obejmuje nawykowe zaparcia, biegunkę, ciążę, siedzący tryb życia oraz biegi długodystansowe.

Hemoroidy mogą wystąpić także u osób z cięższymi i rzadszymi chorobami, takimi jak marskość wątroby, guzy miednicy małej oraz wrodzony brak zastawek żylnych w żyłach trzewnych.

Dominującym symptomem jest:

• krwawienie z odbytu. To krwawienie świeżą krwią występujące podczas wypróżniania, szczególnie w przypadku napinania podczas zaparcia. Obecność skrzepów krwi, ciemnobrązowej krwi lub czarnego stolca wskazuje na inne, zazwyczaj poważniejsze choroby. Intensywne krwawienie objawia się widoczną krwią w muszli klozetowej, podczas gdy mniej intensywne krwawienie manifestuje się jedynie pasemkami krwi na stolcu lub tylko śladami krwi na papierze toaletowym. Krwawienie z hemoroidów jest najczęstszą przyczyną krwawienia czerwoną krwią z odbytu. Zazwyczaj hemoroidy nie prowadzą do niedokrwistości, ale przy obfitym powtarzającym się krwawieniu może wystąpić nawet głęboka niedokrwistość.

Inne objawy hemoroidów to:

• świąd i pieczenie w okolicy odbytu,
• ból, drażliwość, dyskomfort w okolicy odbytu,
• uczucie niedoskonałego opróżnienia,
• wyciek śluzu,
• hemoroidy wewnętrzne, które podczas napinania podczas wypróżniania mogą wypaść na zewnątrz i ponownie cofać się do kanału odbytu. Czasami konieczne staje się ręczne ich umieszczenie z powrotem, a w bardzo zaawansowanych przypadkach mogą ulec zadzierzgnięciu i nie da się ich ponownie umieścić wewnątrz. W takim przypadku hemoroidy są stale widoczne na zewnątrz odbytu i mogą być bolesne.

W przypadku powstania zakrzepu w zewnętrznym guzku hemoroidalnym lub pęknięcia żyły, pojawia się bolesny, sinawy guzek widoczny na skórze w okolicy odbytu. Po ustąpieniu ostrych objawów ból ustępuje, a guzek z zakrzepem zmniejsza się, tworząc fałd skóry.

Rozpoznanie hemoroidów stwierdza się po przeprowadzeniu badania proktologicznego. Lekarz dokładnie obejmuje okolicę odbytu, a następnie bada pacjenta palcem przez odbyt. Hemoroidy zewnętrzne są widoczne jako sinawe guzki w okolicy odbytu, natomiast hemoroidy wewnętrzne można wyczuć palcem podczas bezpośredniego badania odbytu. Następnie lekarz wykonuje badanie wziernikiem, zwłaszcza anoskopem, aby ocenić hemoroidy wewnętrzne. Anoskop to specjalny przyrząd wykonany z przeziernego plastiku stożkowatego, który wprowadza się do odbytnicy, umożliwiając oglądanie jej wnętrza. Ocena całej odbytnicy jest możliwa dzięki rektoskopii.

Ważne jest również wykluczenie innych przyczyn krwawienia, takich jak rak jelita grubego. Dlatego u większości pacjentów przed podjęciem leczenia zaleca się przeprowadzenie kolonoskopii. Nie można przesądzać, że obecność hemoroidów wyklucza obecność raka jelita grubego.

Istnieją cztery stopnie choroby hemoroidalnej, z których każdy charakteryzuje się innymi objawami. Najdokładniejsze badanie wnętrza jelita można przeprowadzić podczas kolonoskopii. Proktolog to lekarz specjalizujący się w chorobach odbytu.

Leczenie hemoroidów uzależnione jest od nasilenia objawów i stopnia zaawansowania choroby, a także wieku oraz ogólnego stanu pacjenta. Istnieją dwie główne metody leczenia: zachowawcza i zabiegowa. Celem terapii jest poprawa komfortu życia, dlatego decyzja o wyborze konkretnego podejścia musi być dobrze przemyślana.

Metody leczenia zachowawczego (zalecane we wszystkich fazach choroby hemoroidalnej) obejmują:

• stosowanie diety przeciwwzapalnej, eliminacja ostrych przypraw i unikanie używek,
• przyjmowanie leków, które wzmacniają napięcie ścian naczyń krwionośnych i zmniejszają ich przepuszczalność (zawierające hesperydynę, wyciąg z ruszczyka lub diosminę),
• stosowanie maści i czopków o działaniu przeciwzapalnym i ochronnym dla skóry odbytu (zawierające hydrokortyzon, tlenek cynku, kwas hialuronowy).

W przypadku wielu pacjentów terapia zachowawcza jest wystarczająca, szczególnie w początkowych stadiach choroby. Jeśli jednak nie przynosi ona oczekiwanych rezultatów, można rozważyć metody mało inwazyjne, takie jak: zakładanie gumowych opasek na hemoroidy, skleroterapia, koagulacja laserowa, elektrokoagulacja, krioterapia lub podwiązanie tętnic doprowadzających krew do hemoroidów. Należy pamiętać, że stosowanie tych metod niesie ze sobą ryzyko nawrotu choroby hemoroidalnej.

W zaawansowanych przypadkach, gdy inne terapie zawiodą, konieczne może być leczenie operacyjne polegające na wycięciu guzków krwawniczych. Jest to bolesna procedura, która wiąże się z większym ryzykiem powikłań. Po operacji mogą wystąpić komplikacje zarówno wcześnie (krwawienie, zakażenie, zatrzymanie moczu) jak i późno (przetoki lub nawrót choroby hemoroidalnej). W niektórych przypadkach może również wystąpić nietrzymanie gazów lub stolca.

Najlepszym sposobem zapobiegania hemoroidom jest regularne wypróżnianie miękkim, plastycznym stolcem oraz niepowstrzymywanie się przed oddawaniem kału, gdy to konieczne. Istotne jest wykształcenie nawyku regularnego wypróżniania. Ważne jest także dbanie o higienę okolic odbytu poprzez mycie ich ciepłą wodą, bez użycia mydła lub zastosowanie specjalnych środków do higieny intymnej. Kluczową rolę odgrywa odpowiednia dieta bogata w błonnik roślinny oraz unikanie potraw, które mogą sprzyjać zaparciom, takich jak czekolada czy mocna herbata. Zaleca się umiarkowaną aktywność fizyczną, unikanie sytuacji zwiększających ciśnienie w jamie brzusznej, takich jak podnoszenie ciężarów. Osobom prowadzącym siedzący tryb życia zaleca się regularne przerwy na krótkie ćwiczenia lub spacery.

Chociaż hemoroidy są najczęstszym powodem krwawienia z odbytu, należy pamiętać, że istnieje możliwość istnienia innej, bardziej poważnej przyczyny krwawienia. Dlatego konieczne jest wykonanie kolonoskopii u osób powyżej 45 roku życia oraz u każdej osoby cierpiącej na niedokrwistość z niedoboru żelaza.

Tak. Istnieje dwie metody. Po pierwsze, jeśli dieta nie sprzyja prawidłowemu rytmowi wypróżnień i powoduje zaparcia, dostosowanie sposobu odżywiania, który sprzyja regularnym wypróżnieniom, może zmniejszyć ryzyko krwawienia z hemoroidów. Po drugie, istnieją potrawy, które mogą sprzyjać krwawieniu poprzez przekrwienie narządów miednicy małej, takie jak ostre przyprawy i alkohol. Pacjenci często zauważają, że po spożyciu mocno przyprawionego jedzenia i alkoholu występuje krwawienie z odbytu, czasami nawet obfitsze niż zwykle.

Po zakończeniu ciąży z reguły hemoroidy znikają lub przestają krwawić. Istotne jest utrzymanie regularnej pracy jelit, unikanie podnoszenia ciężarów oraz kontrola masy ciała, która czasami nadmiernie rośnie w trakcie ciąży.

Tak. W przypadku osób stosujących leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, warto zauważyć, że kwas acetylosalicylowy (aspiryna) jest powszechnie stosowanym lekiem, dostępnym bez recepty. Może być również stosowany w różnych innych przypadkach, takich jak przeziębienie czy bóle kostno-stawowe. Czasami jest też składnikiem preparatów wieloskładnikowych. Istnieje ryzyko, że pacjent może nie zdawać sobie sprawy z tego, że przyjmuje kwas acetylosalicylowy. Z kolei leki przeciwkrzepliwe, takie jak acenokumarol czy warfaryna, są dostępne tylko na receptę i pacjent świadomie je przyjmuje. Zdarza się, że stosowanie tych leków prowadzi do krwawienia z odbytu, które błędnie interpretuje się jako objaw hemoroidów, podczas gdy w rzeczywistości może być spowodowane obecnością dużych polipów lub guza jelita grubego. Ostatecznie rozstrzygające znaczenie ma kolonoskopia.

Okolica końcowego odcinka odbytnicy, przez którą przechodzi igła biopsyjna jest położona nieco głębiej niż obszar, w którym występują hemoroidy.

Rozpoznanie raka prostaty jest sprawą na tyle ważną, że uzasadnione jest minimalne ryzyko niewielkiego krwawienia związanego z biopsją.