Szkarlatynę powodują pewne szczepy bakterii paciorkowców, które produkują toksynę.

Zarażenie następuje poprzez kontakt z chorym na anginę lub płonicę. Można zarazić się drogą kropelkową lub przez zakażone przedmioty lub pokarm. Ryzyko zachorowania po kontakcie domowym z chorym ocenia się na 25%. Chorobę najczęściej spotyka się u dzieci, u dorosłych jest ona rzadka. Szkarlatyna występuje głównie w przedszkolach i szkołach, a zakażenia są częstsze w miesiącach jesienno-zimowych. Inkubacja choroby trwa od 12 godzin do 4 dni.

Szkarlatyna zaczyna się nagle - pojawia się silny ból gardła i trudności przy połykaniu, ból głowy, a czasem ból brzucha, nudności i wymioty (zwłaszcza u dzieci), gorączka powyżej 38°C, zapalenie gardła i migdałków podniebiennych. Gardło przy szkarlatynie jest intensywnie czerwone (szkarłatne, płonące). Na języku występuje biały nalot, który z czasem znika. Po kilku dniach język staje się czerwony z wyraźnymi brodawkami (tzw. język malinowy), mogą być również widoczne czerwone plamy na podniebieniu. Często towarzyszą temu powiększone węzły chłonne szyjne przednie. Nie występuje kaszel ani katar.

W drugim dniu choroby zazwyczaj pojawia się wysypka. Jest to drobno plamista wysypka (jak po zadrapaniu skóry delikatną szczoteczką). Występuje na twarzy z wyjątkiem obszaru pomiędzy fałdami nosowymi i brodą. Widoczna jest również w okolicach pachowych, pachwinowych i na pośladkach. Skóra staje się szorstka.

Wysypka zanika po kilku godzinach lub dniach, w zależności od jej intensywności. Gdy zmiany skórne są bardzo nasilone i zlewają się, skóra może przybrać barwę gotowanego homara. Charakterystyczne dla szkarlatyny jest delikatne złuszczanie skóry. Po około tygodniu skóra zaczyna łuszczyć się na twarzy, po dwóch tygodniach na tułowiu, a po trzech tygodniach na dłoniach i stopach. Proces złuszczania skóry może trwać przez kilka tygodni.

Terapia zapalenia gardła polega na podawaniu leków przeciwbakteryjnych, leków zmniejszających gorączkę, odpowiednim nawodnieniu oraz stosowaniu preparatów do ssania o lokalnym działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Można je przeprowadzać w warunkach domowych. W przypadku cięższego przebiegu choroby lub powikłań zaleca się hospitalizację dzieci.

W trakcie przebiegu szkarlatyny mogą wystąpić komplikacje podobne do tych w anginie paciorkowcowej. Mogą to być:

• powikłania ropne - ropień okołogardłowy, ropne zapalenie węzłów chłonnych szyjnych, ropne zapalenie ucha środkowego i/lub wyrostka sutkowatego, zapalenie zatok przynosowych,
• późne powikłania immunologiczne (bardzo rzadko u dorosłych) - gorączka reumatyczna, ostre kłębuszkowe zapalenie nerek,
• inne (bardzo rzadko) - zapalenie płuc, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Dlatego warto zauważyć każdy dodatkowy objaw, nawrót gorączki, powiększenie węzłów chłonnych lub ogólne osłabienie, aby skonsultować się ponownie z lekarzem.

Można zapadać na płonicę trzykrotnie (istnieją trzy rodzaje toksyny bakteryjnej). Przejście choroby zapewnia odporność na konkretny rodzaj toksyny. Niemowlęta nie chorują na płonicę.

W przypadku nieleczonych przypadków płonicy śmiertelność wynosi 15–20%. Prognozy dla płonicy bez powikłań są dobre.

Niestety, nie istnieje szczepionka zapobiegająca zachorowaniu na chorobę szkarlatynową.

Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się choroby, zaleca się unikanie kontaktu z osobami zakażonymi. Osoby chore powinny być izolowane przez okres 24 godzin od rozpoczęcia leczenia odpowiednimi antybiotykami.