Odra to ostre schorzenie wirusowe, cechujące się charakterystyczną wysypką, zapaleniem błon śluzowych dróg oddechowych i spojówek, towarzyszącym wzrostem temperatury ciała.

Czas inkubacji, czyli od chwili zarażenia do pojawienia się pierwszych objawów, wynosi przeciętnie 10 (od 8 do 12) dni, a czas do wystąpienia wysypki - przeciętnie 14 (od 7 do 18) dni. Ryzyko zachorowania po kontakcie z zakażoną osobą jest bardzo wysokie. Chory zaraża inne osoby od momentu wystąpienia pierwszych objawów do 3-4 dni po pojawieniu się wysypki. Wirus jest zakaźny w powietrzu lub na zanieczyszczonych powierzchniach przez około 2 godziny.

Okres pojawienia się wysypki rozpoczyna się około dwunastego dnia od zakażenia, po okresie prodromalnym. Towarzyszy mu wysoka temperatura ciała. Plamki i grudki o różnych odcieniach, od ciemnoczerwonych do fioletowych i o średnicy od 0,1 do 1 cm, pojawiają się przez 2-4 dni; często najpierw na głowie (na czole, pod linią włosów, za uszami; wysypka nie występuje na owłosionej skórze). Stopniowo rozprzestrzenia się na tułów i kończyny, często zlewając się ze sobą. W okresie rekonwalescencji temperatura ciała spada, wysypka staje się bardziej brunatna i ustępuje w kolejności, w jakiej się pojawiła. Przebarwienia po wysypce oraz delikatne złuszczanie skóry mogą utrzymać się około dwóch tygodni.

Inne objawy, takie jak jadłowstręt, biegunka, ogólne powiększenie węzłów chłonnych, występują rzadziej.

Lekarz może podejrzewać odrę na podstawie wywiadu i badania fizycznego. Potwierdzenie diagnozy wymaga przeprowadzenia testów laboratoryjnych. W przypadku podejrzenia odry, lekarz musi zgłosić przypadki do lokalnej stacji sanitarno-epidemiologicznej (SANEPID) oraz przeprowadzić badania krwi w kierunku odry i zebrać próbki moczu do badań wirusologicznych.

U osób, które miały kontakt z potwierdzonym laboratoryjnie chorym na odrę, lekarz może dokonać diagnozy na podstawie charakterystycznych objawów.

Leczenie objawowe obejmuje stosowanie leków przeciwgorączkowych, odpoczynek, zaciemnienie pokoju (ze względu na światłowstręt) oraz odpowiednie nawodnienie i odżywianie pacjenta. U dzieci niedożywionych można rozważyć suplementację witaminy A. W przypadku powikłań bakteryjnych konieczne jest stosowanie antybiotyków. Po przebyciu odry pozostaje trwała odporność.

Powikłania po odrej występują często u 30% pacjentów, a grupy podwyższonego ryzyka to niemowlęta, osoby z deficytami odporności, kobiety w ciąży i osoby niedożywione. Mogą pojawić się infekcje w uchu, płucach, mózgu, mięśniach sercowych, drgawki, ślepota, infekcje bakteryjne i nasilenie gruźlicy. W niektórych przypadkach odra może prowadzić do śmierci.

Powikłania neurologiczne, takie jak ostre i podostre zapalenie mózgu, są szczególnie niebezpieczne, mogąc prowadzić do trwałych zaburzeń neurologicznych lub nawet śmierci. U osób z obniżoną odpornością może wystąpić przewlekłe odrowe zapalenie mózgu.

W walce z odrą kluczowe są szczepienia ochronne. Aktualnie w Polsce dostępna jest jedynie szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce. Zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych podstawowe szczepienie przeciwko tym chorobom podaje się w 13.–15. miesiącu życia, a dawkę przypominającą – w 6. albo 10. roku życia. Rekomenduje się również szczepienie dorosłych, którzy nie mieli odry ani nie zostali zaszczepieni.

Podstawową metodą zapobiegania jest szczepienie.

W sytuacji zachorowania należy izolować chorych przez 4 dni po pojawieniu się wysypki (lub przez cały czas choroby u osób z obniżoną odpornością), a osoby niezaszczepione, które miały kontakt z chorym, powinny być izolowane przez cały okres inkubacji. W przypadku powikłań odry chory nie zakaża innych osób i nie potrzebuje izolacji.