Osoba o schizoidalnej osobowości często wydaje się być emocjonalnie chłodna, skupiona na swoich własnych myślach i sprawach. W kontakcie z innymi nie jest łatwa do zbliżenia i często sprawia wrażenie nieemocjonalnej. Jej poczucie humoru może być nietypowe, a jej poglądy odmienne od mainstreamu. Nie zależy jej na opinii innych - ma własny sposób myślenia i działania. Jej relacje z innymi są zazwyczaj ograniczone do wybranej grupy osób, a nawet jej bliscy przyjaciele mogą z nią kontaktować się sporadycznie. Jej styl ubierania się jest zazwyczaj schludny, czasem ekscentryczny, ale niezbyt modny.

Psychiatrzy stawiają diagnozę tego rodzaju osobowości na następujących kryteriach: minimalne działania, emocjonalne wyciszenie, trudności w wyrażaniu uczuć, brak zainteresowania oceną innych, słabe zainteresowanie seksualne, samotność, skłonności do fantazjowania, brak bliskich relacji, nietolerancja norm społecznych.

Osoby z tymi cechami osobowości wydają się emocjonalnie wycofane i skoncentrowane na sobie. Mają trudności z relacjami z innymi ludźmi oraz z bliskością, co prowadzi do walki o swoją odrębność i niezależność, równocześnie doświadczając alienacji i samotności. Osoby te często zagłębiają się w świat wyobraźni i intelektualizację, unikając uczuć i zewnętrznych stymulacji. Są łagodne, ciche i unikają konfliktów. Osoby schizoidalne mogą być bardzo twórcze, wykorzystując swoje zdolności w pracy naukowej, lub żyć wewnętrznym światem fantazji i mitów.

Przyczyny wystąpienia osobowości schizoidalnej nie są w pełni zrozumiałe. Badacze sugerują, że mogą mieć one podłoże biologiczne (genetyczne) oraz być związane z doświadczeniami wychowawczymi. Nie jest jednak jasne, w jaki dokładnie sposób obie te przyczyny łączą się ze sobą. Niektórzy terapeuci opisują rodziców osób schizoidalnych (lub jednego z nich) jako nadmiernie ingerujących i dominujących. Inni uważają, że dzieciństwo osób z tym zaburzeniem charakteryzowało się brakiem ciepła emocjonalnego.

Prevalencja osobowości schizoidalnej w populacji dorosłych nie jest dokładnie znana, ponieważ jest trudna do oszacowania. Szacunki dotyczące częstości występowania tego zaburzenia wahają się od 0,5 do 7%. Zauważa się większe występowanie tego typu osobowości u mężczyzn niż u kobiet oraz u osób z rodziną obciążoną przypadkami schizofrenii.

Leczenie osobowości schizoidalnej opiera się głównie na psychoterapii. Pacjenci z tym zaburzeniem mogą szukać wsparcia terapeutycznego w celu poprawy relacji z innymi ludźmi, ustalenia celów do osiągnięcia oraz rozwinięcia umiejętności społecznych.

Specyfikacja rodzaju terapii jest zróżnicowana w zależności od ekspertów. Najczęściej zaleca się terapię indywidualną, a następnie grupową. Niektórzy autorzy sugerują terapię krótkoterminową, skoncentrowaną na określonym problemie, podczas gdy inni uważają, że lepsze efekty przynosi terapia długoterminowa, skupiona na budowaniu umiejętności nawiązywania relacji z innymi. Zarówno terapia poznawczo-behawioralna, jak i psychodynamiczna mogą być odpowiednie w leczeniu osobowości schizoidalnej.

Leczenie farmakologiczne, czyli stosowanie leków psychotropowych, może być stosowane okresowo w przypadku wystąpienia objawów depresji, lęku lub psychozy. W niektórych okresach zalecane jest stosowanie leków przeciwdepresyjnych, uspokajających lub przeciwpsychotycznych.