Istnieje wiele czynników, które mogą wpływać na kształtowanie się osobowości lękliwej. Według modelu bio-psycho-społecznego mogą to być czynniki genetyczne, doświadczenia związane z wychowaniem i interakcje z ważnymi osobami w dzieciństwie oraz czynniki psychologiczne (wynikające z temperamentu i charakteru, rozwijającego się w interakcji ze społeczeństwem). Nie można wskazać jednego konkretnego czynnika, a zespół różnych elementów u jednej osoby przyczynia się do rozwoju osobowości lękliwej.

Pewne cechy, takie jak nadwrażliwość, lęk przed nowymi sytuacjami i zbyt rozwinięty system zahamowań, mogą sprzyjać kształtowaniu osobowości lękliwej. Dzieci z tymi cechami mogą negatywnie reagować na sytuacje społeczne (co prowadzi do niekorzystnych doświadczeń) i utrwalać przekonania oraz sposoby myślenia, które są charakterystyczne dla zaburzenia osobowości.

Leczenie osób z zaburzeniami osobowości opiera się głównie na psychoterapii, której celem jest poprawa ich własnego obrazu. Pacjenci ci często są idealnymi kandydatami do skutecznej terapii, ponieważ mają motywację do zmiany oraz potrzebę nawiązywania relacji. W początkowej fazie leczenia zaleca się terapię indywidualną, natomiast terapia grupowa może być wprowadzona w późniejszym okresie.

Farmakoterapia może polegać na stosowaniu leków przeciwdepresyjnych, a leki uspokajające powinny być stosowane jedynie krótkotrwale i z ostrożnością ze względu na ryzyko uzależnienia. W przypadku współistnienia innych problemów, takich jak depresja, fobia społeczna, czy agorafobia, konieczne jest odpowiednie leczenie.