Choroba zakaźna spowodowana przez wirusa Varicella-zoster, zwana ospą wietrzną i półpaścem, jest bardzo zaraźliwa. Może być przenoszona drogą kropelkową na duże odległości. Osoba chora zakaża innych już przed pojawieniem się objawów choroby, a zakaźność ustępuje dopiero po wyschnięciu pęcherzyków. Okres wylęgania wynosi od 10 do 21 dni.

Choroba ta głównie dotyczy dzieci, ale zauważalne jest zwiększenie zachorowań u młodzieży i dorosłych. Może prowadzić do różnych powikłań, takich jak nadkażenie bakteryjne wykwitów ospowych, które często powoduje blizny, a także powikłania bardziej groźne, dotykające różne narządy.

Po przechorowaniu ospy wytwarza się trwała odporność, ale wirus pozostaje w organizmie i może uaktywnić się ponownie, powodując półpasiec. Jest to choroba bolesna, która może przewlekłe się utrzymywać i powodować powikłania, szczególnie jeśli zajmuje narządy takie jak oko czy ucho.

Ospa wietrzna stanowi najczęstszą infekcyjną chorobę wieku dziecięcego. Szacuje się, że nawet do 95% populacji może być zarażonych. W Polsce co roku odnotowuje się około 200 tys. przypadków zachorowań. Jednak wprowadzenie szczepień przeciw ospie może spowodować stopniowy spadek liczby osób podatnych na zakażenie oraz odsetka zachorowań.

Po zauważeniu symptomów ważne jest skonsultowanie się z lekarzem. Ważne jest utrzymywanie regularnego kontaktu z lekarzem i świadomość potencjalnych powikłań zagrażających pacjentowi. To lekarz decyduje o konieczności stosowania leków przeciwwirusowych oraz ewentualnej hospitalizacji pacjenta.

Zmiany skórne, które pojawiają się w trakcie zakażenia wirusem ospy wietrznej i półpaśca, są bardzo charakterystyczne, co ułatwia diagnozę. Istnieje możliwość przeprowadzenia testów serologicznych, izolacji wirusa z płynu pobranego z pęcherzyków ospowych (przy użyciu hodowli tkankowej) oraz wykrywania materiału genetycznego wirusa za pomocą techniki PCR.

W czasie ostrej choroby zalecane jest pozostawanie w łóżku. Ospa o łagodnym charakterze zazwyczaj leczy się tylko objawowo, aby obniżyć gorączkę i złagodzić swędzenie. Preparaty do stosowania miejscowego działające osuszająco i przeciwświądowo mogą być stosowane, ale mogą sprzyjać nadkażeniom bakteryjnym. Kąpiele mogą przynieść ulgę i powinny być stosowane codziennie. W przypadkach ciężkiego przebiegu choroby oraz u osób z osłabionym systemem odpornościowym stosuje się acyklowir, który zapobiega namnażaniu się wirusa i skraca przebieg choroby. W niektórych sytuacjach stosuje się specyficzną immunoglobulinę. Chorzy na ospę, u których występują powikłania oraz osoby z zaburzeniami odpornościowymi, wymagają hospitalizacji i specjalistycznego leczenia.

U osób mających zdrowy układ odpornościowy dochodzi do samouzdrowienia, jednak wirus pozostaje w organizmie w stanie utajenia. Może dojść do reaktywacji, zazwyczaj po wielu latach, w postaci półpaśca. Po przebyciu ospy mogą pozostać blizny w miejscu wykwitów ospowych, szczególnie jeśli doszło do nadkażenia bakteryjnego. W przypadku powikłań mogą wystąpić trwałe skutki, głównie związane z sercem i układem nerwowym. Najpoważniejsze konsekwencje obserwuje się w przypadku zakażenia wrodzonego, które może prowadzić do znacznego kalectwa. U osób z osłabionym układem odpornościowym przebieg choroby może być nawet śmiertelny.

Nie ma potrzeby dalszego monitorowania medycznego u pacjentów, u których przebieg ospy był typowy i bez komplikacji. Osoby, u których wystąpiły powikłania lub ciężki przebieg choroby prowadzący do uszkodzeń narządów, wymagają kontroli medycznej przez specjalistów, w tym neurologów, kardiologów, okulistów i terapeutów.