Apraksja to trudność pacjenta w wykonywaniu skomplikowanych czynności ruchowych, które wymagają zapamiętania kolejności i podstawowych umiejętności. Dotyczy głównie czynności, których pacjent nauczył się wcześniej. Przykłady apraksji to brak zdolności do gestów, gwizdania, korzystania z narzędzi (nożyczek, śrubokrętu) czy zapominanie skoordynowanych ruchów potrzebnych do prowadzenia samochodu.

Agnozja jest stanem, w którym osoba traci zdolność do rozpoznawania oczywistych przedmiotów lub zdarzeń w swoim otoczeniu. Najczęściej występuje agnozja wzrokowa, w której bardziej skomplikowane obrazy, przedmioty lub rysunki przestają być rozpoznawane przez chorego.

Analogicznie do apraksji, problem nie wynika z uszkodzenia narządu wzroku (np. siatkówki, nerwów wzrokowych, ślepocie), ani z trudności w nazwaniu tego, co chory widzi (jak w przypadku afazji). Chory ma dobrze funkcjonujący wzrok, ale nie potrafi zrozumieć tego, co widzi. Co interesujące, osoba z agnozją wzrokową potrafi rozpoznać i nazwać przedmioty, które identyfikuje za pomocą innych zmysłów (np. dotyku, bodźców słuchowych).

Specjalnym przypadkiem agnozji wzrokowej jest znana jako prozopagnozja (nazywana również ślepotą na twarze), czyli niezdolność do rozpoznawania twarzy znanych osób. Osoby z prozopagnozją zazwyczaj mają trudności z rozpoznaniem, czyją twarz widzą, nawet jeśli jest to twarz osoby bliskiej, którą widziały wielokrotnie. Prozopagnozja może manifestować się na różne sposoby - niektóre osoby z tym zaburzeniem mogą mieć problem z rozpoznaniem znajomej twarzy (nie wiedzą, kto to), oszacowaniem płci i wieku obserwowanej osoby, inne nie potrafią odróżnić znajomych twarzy od obcych, a jeszcze inne mogą nawet nie rozróżniać twarzy od przedmiotów. Niektóre osoby z prozopagnozją nie są w stanie rozpoznać nawet swojej własnej twarzy. To zaburzenie nie jest związane z zaburzeniami pamięci, utratą pamięci, osłabieniem wzroku ani problemami psychicznymi.

Są dwa rodzaje prozopagnozji:

• wrodzona (rozwojowa) - niezwiązana z uszkodzeniem mózgu
• nabyta - będąca wynikiem uszkodzenia mózgu (np. udar lub uraz głowy)

Prozopagnozja wrodzona może występować w sposób dziedziczny. Często pewien stopień prozopagnozji jest obecny u dzieci z autyzmem.

Brak rozpoznawania twarzy może zakłócać relacje społeczne. Ludzie dotknięci tym problemem mają trudności z identyfikacją nawet swoich najbliższych. Często muszą korzystać z innych metod rozpoznawania osób, np. głosu, ubioru czy cech fizycznych. Terapia polega głównie na opracowaniu strategii kompensacyjnych, które wspierają prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie.

Inne postacie braku świadomości są astereognozja, kiedy osoba nie jest w stanie rozpoznać przedmiotów trzymanych w ręce (może jednak zidentyfikować je, gdy na nie spojrzy) oraz autotopagnozja, gdy osoba nie może poprawnie zidentyfikować (i nazwać) części swojego ciała lub ciała innych osób. Ten drugi objaw zazwyczaj występuje jako część szerszego zaburzenia schematu ciała.

Natomiast anozognozja polega na braku świadomości u pacjenta występowania u niego objawu neurologicznego (np. częściowego niedowładu, niedowidzenia). Często objaw ten pojawia się u pacjenta z częściowym niedowładem.

Wszystkie wymienione objawy mogą stanowić elementy szerszego zespołu chorobowego, np. wynik paraliżu, częściowego niedowładu, krwiaka lub urazu głowy. Zazwyczaj ich pojawienie się pozwala na dokładniejsze określenie obszarów mózgu, które uległy uszkodzeniu. Na przykład anozognozja oznacza, że doszło do uszkodzenia (niedokrwienia, zniszczenia) prawej półkuli mózgu.

W przypadku chorego należy szybko zwrócić uwagę na swój stan najbliższym, szczególnie jeśli nie doszło do utraty przytomności. Apraksja lub agnozja są często składnikami szerszego zespołu chorobowego, które mogą być przesłonięte przez inne objawy, takie jak porażenie połowiczne czy utrata przytomności.

Jeśli apraksja lub agnozja stanowią jedyny objaw, to sam pacjent może zauważyć problem i zgłosić się do lekarza.

W każdym przypadku apraksji lub agnozji, niezależnie od tego, czy są częścią szerszego zespołu chorobowego, czy występują samodzielnie, sytuacja jest poważna. Objawy te wskazują na poważny stan chorego, a nawet zagrożenie życia. Konieczne jest pilne podjęcie opieki medycznej (w przypadku niedowładu lub porażenia połowicznego, rodzinę lub przechodni powinni wezwać pogotowie ratunkowe).