Pałeczka okrężnicy, inaczej , stanowi naturalny składnik flory jelitowej ludzi i zwierząt. Niestety, niektóre szczepy bakterii mogą prowadzić do różnych chorób, takich jak infekcje przewodu pokarmowego, zakażenia układu moczowego czy opon mózgowo-rdzeniowych. Bakteria ta może również powodować infekcje innych narządów w korzystnych warunkach, jak dróg żółciowych czy układu oddechowego. Jest także częstym czynnikiem zakażeń szpitalnych, szczególnie dotykających osoby z ciężkimi chorobami współistniejącymi, takimi jak cukrzyca czy alkoholizm.

jest także wskaźnikiem zanieczyszczenia wody pitnej poprzez określenie miana coli. Szczepy tych bakterii, powodujące biegunkę, są przenoszone przez zanieczyszczoną wodę, żywność, bezpośredni kontakt z zakażonymi osobami lub zwierzętami. Bakterie te są również głównym czynnikiem powodującym biegunkę podróżnych. Wśród różnych szczepów wyróżniamy te, które mogą prowadzić do poważnych infekcji.

• Enterokrwotoczna jest znaną bakterią powodującą zatrucia pokarmowe. Inne szczepy tej bakterii mogą być również niebezpieczne.
• Enterotoksynogenna jest głównym czynnikiem biegunki podróżnych i działają na komórki jelita cienkiego.
• Enteropatogenna jest częstym czynnikiem biegunki u dzieci.
• Enteroagregacyjna powoduje przewlekłą biegunkę u dzieci i jest również czynnikiem biegunki podróżnych.
• Enteroinwazyjna przypomina czerwonkę bakteryjną.
• Adherencyjna powoduje przewlekłą biegunkę u dzieci.
• Szczepy zawierające antygen K1 wywołują zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków.
• Uropatogenna jest czynnikiem zakażenia dróg moczowych i innych schorzeń układu moczowo-płciowego.

W Polsce i innych krajach odnotowuje się wiele przypadków zakażeń wywołanych przez . Bakterie te mogą prowadzić do poważnych powikłań, dlatego ważne jest dbanie o higienę i bezpieczeństwo.

1. Różnorodne rodzaje szczepów chorobotwórczych

• Formy bakteryjne Enterokrwotoczne - Choroba rozwija się po 1-10 dniach, najczęściej po 3-4 dniach. Objawy obejmują biegunkę, czasami z krwią, bóle brzucha, wymioty, gorączkę. Okres choroby trwa zazwyczaj 5-7 dni. U 5-10% pacjentów, często po 7 dniach, może rozwinąć się groźne powikłanie związane z uszkodzeniem nerek, znane jako zespół hemolityczno-mocznicowy, objawiające się zmniejszonym oddawaniem moczu, anemią, bladością skóry i ogólnym osłabieniem.
• Formy bakteryjne Enteroagregacyjne produkujące toksynę Shiga - Wykryte podczas epidemii w Niemczech w 2011 r. Charakteryzują się podobnymi objawami do form enterokrwotocznych, jednak częściej obserwuje się rozwój zespołu hemolityczno-mocznicowego wraz z objawami neurologicznymi.
• „Czerwonka wywołana przez bakterie Enteroinwazyjne” - Powoduje krwistą biegunkę, gorączkę, bóle brzucha i bolesne parcie na stolec.
• „Biegunka podróżnych” - Zwykle spowodowana przez bakterie Enterotoksynogenną lub Enteroagregacyjną, objawy obejmują wodniste stolce, bóle brzucha, objawy odwodnienia i trwają zazwyczaj 3-4 dni.
• Biegunki wieku dziecięcego spowodowane różnymi szczepami - Często trwają nawet 2 tygodnie, bez krwi czy śluzu w kale, a niekiedy towarzyszy im gorączka.

2. Zakażenie układu moczowego bakteriami - Objawy obejmują częste oddawanie moczu, nagłe parcie na mocz, pieczenie cewki moczowej. W przypadkach zaawansowanych, nieleczonych infekcji, mogą wystąpić powikłania takie jak odmiedniczkowe zapalenie nerek oraz ostre zapalenie prostaty.

3. Infekcja „naturalnymi” formami

• Zapalenie płuc - Objawy obejmują gorączkę, duszność, przyspieszenie oddechu. W badaniu stwierdza się charakterystyczne zmiany w płucach.
• Zapalenie otrzewnej wywołane przez bakterie - Objawia się gorączką, silnym bólem brzucha oraz objawami otrzewnowymi.
• Choroby dróg żółciowych - Objawy obejmują gorączkę, ból brzucha oraz żółtaczkę.

4. Szczepy zawierające antygen K1 - zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych u noworodków - Objawy mogą obejmować gorączkę, żółtaczkę, bezdechy, wymioty, senność, drgawki, a u niektórych dzieci sztywność karku.

Jeśli zauważysz wymienione symptomy, skonsultuj się z lekarzem.

Rozpoznanie infekcji spowodowanej przez bakterie Escherichia coli jest możliwe poprzez wykonanie testu mikrobiologicznego lub bezpośredniego badania próbki biologicznej, takiej jak kał, mocz, krew, plwocina, płyn mózgowo-rdzeniowy czy aspirat z ropnia. W ten sposób można zidentyfikować szczep bakterii oraz wykryć obecność toksyny Shiga. W dodatkowych badaniach analizuje się obecność leukocytów w próbkach kału, moczu, płynu mózgowo-rdzeniowego, jak również wysokie poziomy parametrów zapalnych, takich jak białko C-reaktywne, prokalcytonina czy fibrynogen. W przypadku podejrzenia zapalenia płuc przydatne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego klatki piersiowej, natomiast w przypadku infekcji wewnątrzbrzusznych zaleca się wykonanie tomografii komputerowej.

Podstawowym sposobem leczenia biegunki spowodowanej infekcją jest nawodnienie. Zazwyczaj nie jest konieczne stosowanie antybiotyków, a nawet jest odradzane w przypadku szczepów produkujących toksynę Shiga z powodu zwiększonego ryzyka wystąpienia zespołu hemolityczno-mocznicowego. Leki przeciwbiegunkowe, które hamują perystaltykę jelit, mogą zwiększyć to ryzyko. W przypadku infekcji innymi szczepami konieczna jest terapia antybiotykowa. Czasami może być również konieczne leczenie chirurgiczne, drenaż ropnia lub zastosowanie sztucznej wentylacji przy użyciu respiratora.

Prognoza dotycząca całkowitego wyleczenia zakażenia zależy od zajętych narządów, zaawansowania infekcji oraz czasu, w którym podjęto odpowiednie leczenie. W niektórych sytuacjach bakterie mogą być obecne w kale zdrowych osób nawet wiele tygodni po ustąpieniu objawów. U dzieci okres nosicielstwa zwykle jest dłuższy niż u dorosłych. Zespół hemolityczno-mocznicowy będący powikłaniem zakażenia szczepami produkującymi toksynę Shiga wiąże się z kilkuprocentową śmiertelnością, podczas gdy posocznica u noworodków spowodowana szczepem K1 niesie za sobą ryzyko zgonu na poziomie 8%.

Po zakończeniu leczenia zakażenia bakterią konieczne może być prowadzenie rehabilitacji i monitorowanie pacjenta w celu wykrycia ewentualnych deficytów neurologicznych, szczególnie po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych. Postępowanie po przebyciu innych infekcji jest rozpatrywane osobno.

Aby uniknąć zakażenia bakterią Escherichia coli enterokrwotoczną, ważne jest regularne mycie rąk po skorzystaniu z toalety, zmianie pieluch, przed przygotowaniem posiłków oraz po kontakcie ze zwierzętami. Należy również upewnić się, że mięso jest dokładnie dopieczone/dogotowane i unikać surowego mleka, niepasteryzowanych produktów mlecznych oraz niepasteryzowanych soków. Dodatkowo nie powinno się połykać wody podczas pływania w jeziorach, stawach lub basenach.

Zalecenia dotyczące zapobiegania tzw. "biegunki podróżnych" to przestrzeganie zasad higieny, takich jak regularne mycie rąk mydłem lub stosowanie środków dezynfekujących na bazie alkoholu, picie przegotowanej, butelkowanej lub oczyszczonej chemicznie wody, unikanie spożywania wody z kranu czy lodu z nieznanej wody, a także korzystanie z wody butelkowanej do mycia naczyń, płukania ust, owoców i warzyw, przygotowywania posiłków oraz lodu. Ważne jest spożywanie żywności w oryginalnym opakowaniu, świeżo przygotowanej i podgrzewanej, unikanie surowego mięsa, owoców morza, nieobranych owoców i warzyw.