Ludzki wirus parwowirus B19 to niewielki wirus zawierający DNA, należący do rodziny Parvoviridae. Infekcje są szeroko rozpowszechnione na całym świecie, dotykają tylko ludzi, a źródłem zakażenia jest osoba chora lub zarażona, często z niedoborem odporności, co może prowadzić do długotrwałego wydalania wirusa. Przekazywanie infekcji głównie następuje drogą kropelkową. Kobiety w ciąży mogą przenosić wirusa przez łożysko, co prowadzi do zakażenia płodu. Okres inkubacji zazwyczaj wynosi od 4 do 14 dni, a wiremia ustępuje wraz z pojawieniem się wysypki.

Charakterystycznymi objawami zakażeń parwowirusem B19 są wysypka i bóle stawowe. U dzieci wirus powoduje rumień zakaźny, powszechną chorobę wieku dziecięcego, natomiast u dorosłych często powoduje nietypowe wysypki bez rumienia na twarzy (np. grudkowo-wybroczynowy zespół rękawiczkowo-skarpetkowy) lub zespół poliartropatii, charakteryzujący się symetrycznym zapaleniem bądź bólami stawów, najczęściej dłoni, stawów skokowych, kolanowych i nadgarstka. Zespół "rękawiczkowo-skarpetkowy" objawia się wystąpieniem grudkowo-krwotocznej wysypki, najbardziej nasilonej na dłoniach i stopach przy prawidłowej liczbie płytek krwi. Parwowirus B19 ma tendencję do uszkadzania komórek prekursorowych układu czerwonokrwinkowego w szpiku kostnym, co może prowadzić do przejściowego przełomu aplastycznego, czyli ciężkiej niedokrwistości u chorych z anemią hemolityczną oraz przewlekłej niedokrwistości aplastycznej u osób z różnymi niedoborami odporności.

Zakażenia spowodowane przez wirusa parwowirusa B19 nie są raportowane, więc nie znamy ich dokładnej liczby. Ponieważ wirus jest bardzo zaraźliwy (większość osób podatnych zachoruje po kontakcie, od 50 do 60%), zakażenia są częste u dzieci. Okres zaraźliwości trwa około tygodnia, ale osoby z obniżoną odpornością mogą wydalać wirusa znacznie dłużej. Chorobę można złapać w każdym wieku. Wiadomo, że rumień zakaźny występuje zazwyczaj w wieku szkolnym i jest najczęstszą chorobą wirusową z wysypką u dzieci. Zakażenia pojawiają się sezonowo, od późnej zimy do wczesnej wiosny, z epidemią co kilka lat. Po przechorowaniu pozostaje trwała odporność, ale brak określonych przeciwciał może oznaczać podatność na zakażenie parwowirusem B19. Badania serologiczne wskazują, że około 40% dorosłych, w tym kobiety w ciąży, jest wrażliwa na zakażenie parwowirusem B19, co może być szczególnie niebezpieczne dla ciężarnych kobiet.

Zakażenia parwowirusem B19 u dorosłych często nie wywołują objawów lub mogą przypominać przeziębienie lub łagodną grypę. Gorączka towarzyszy około 15–30% chorym. Objawy mogą obejmować plamisto-grudkowe wysypki, zespół rękawiczkowo-skarpetkowy lub poliartropatię. W niektórych przypadkach zakażenie może prowadzić do niedokrwistości, a nawet ciężkiego przełomu aplastycznego.

Wysypka pojawia się zazwyczaj po 7–10 dniach od infekcji parwowirusem B19 i zazwyczaj utrzymuje się przez około 10 dni. Zespół rękawiczkowo-skarpetkowy, choć rzadki, charakteryzuje się bolesnym obrzękiem dłoni i stóp. Z kolei zespół poliartropatii objawia się bólami stawów, który zazwyczaj ustępują samoistnie w ciągu kilku tygodni. U osób z zaburzoną odpornością zakażenie parwowirusem B19 może prowadzić do przewlekłej niedokrwistości. Ponadto, u chorych na niedokrwistość hemolityczną może wystąpić przełom aplastyczny, charakteryzujący się ciężką niedokrwistością.

W przypadku zakażenia w okresie ciąży istnieje ryzyko przeniesienia wirusa na płód, co może prowadzić do urodzenia martwego noworodka lub noworodka z ciężką anemią płodową. Rzadziej opisywane postacie kliniczne zakażenia parwowirusem B19 obejmują zapalenie wątroby, zapalenie naczyń, zapalenie mięśnia sercowego i kłębkowe zapalenie nerek. Te choroby zazwyczaj ustępują samoistnie.

Parwowirus B19 przenosi się przede wszystkim poprzez kropelki zawierające wirusa, które są wypuszczane podczas kaszlu oraz kichania. Charakteryzuje się wysoką zaraźliwością, ponieważ po kontakcie z wirusem choruje około 50-60% osób podatnych. Zakażenia tym patogenem są częste u dzieci. Okres zaraźliwości wynosi zazwyczaj około tygodnia, jednak osoby z zaburzeniami odporności mogą wydalać wirusa znacznie dłużej. Po pojawieniu się charakterystycznej wysypki, osoby chore przestają stanowić zagrożenie dla innych i nie wymagają izolacji. Rzadko zakażenie może nastąpić podczas przetaczania krwi i jej składników, a także poprzez ekspozycję na krew chorego, na przykład po ukłuciu igłą.

W sytuacji podejrzenia infekcji parwowirusem u osoby dorosłej zaleca się skonsultowanie się z lekarzem, chociaż rzadko jest to konieczne. Można stosować objawowe leczenie łagodzące gorączkę i bóle stawowe za pomocą leków przeciwgorączkowych, przeciwzapalnych i przeciwbólowych (np. paracetamol, niesteroidowe leki przeciwzapalne). Wskazane jest zachowanie oszczędzające. Podczas gorączki należy odpoczywać w łóżku i regularnie zmieniać ubrania, aby pozostały suche. Istnieje ryzyko powikłań, zwłaszcza u osób z chorobami hematologicznymi. Choć poważne zakażenia parwowirusem B19 są rzadkie, niektóre grupy pacjentów mogą być bardziej narażone na ciężki przebieg infekcji i rozwój powikłań. W przypadku podejrzenia zakażenia parwowirusem B19 u kobiety w ciąży, osoby z obniżoną odpornością lub pacjenta z niedokrwistością hemolityczną, zaleca się natychmiastowe skontaktowanie się z lekarzem.

Można podejrzewać zakażenie parwowirusem B19 na podstawie symptomów klinicznych. Jeśli plamista wysypka jest towarzyszone przez bóle stawów, szczególnie jeśli rumień pojawił się na policzkach, to warto rozważyć zakażenie parwowirusem B19. Podobnie, jeśli pacjent z niedokrwistością hemolityczną ma plamistą wysypkę i rozwija się przełom aplastyczny, to również należy rozważyć możliwe zakażenie parwowirusem B19. Ważne są także badania laboratoryjne, takie jak serologia i badanie PCR, zwłaszcza u pacjentów z zaburzeniami odporności. Potwierdzenie aktywnego zakażenia parwowirusem B19 u osób z prawidłową odpornością polega na wykryciu swoistych przeciwciał IgM. Warto zauważyć, że badania serologiczne mogą dawać fałszywie ujemne wyniki u osób z zaburzeniami odporności. Diagnostyka laboratoryjna zazwyczaj jest zalecana dla kobiet w ciąży, pacjentów w przełomie aplastycznym, osób z zaburzeniami odporności, a także noworodków z podejrzeniem zakażenia wrodzonego.