Polimialgia reumatyczna jest chorobą zapalną należącą do grupy układowych chorób tkanki łącznej, charakteryzującą się głównie bólem oraz sztywnością mięśni karku, obręczy barkowej i biodrowej. Jest najczęstszą chorobą tej grupy występującą u osób starszych. Objawy mogą rozwijać się powoli przez miesiące lub nagłe.

Nie są znane dokładne przyczyny powstawania polimialgii, ale jest ona rzadko diagnozowana przed 50. rokiem życia. Wiek jest czynnikiem ryzyka tej choroby. Istnieje także genetyczna predyspozycja do polimialgii. Promieniowanie słoneczne i wirusowe infekcje prawdopodobnie również odgrywają rolę w rozwoju choroby, ale mechanizm ich działania nie jest w pełni zrozumiany.

Objawy polimialgii to ból mięśni w różnych częściach ciała, poranna sztywność, zapalenie stawów, obrzęk dystalnych partii kończyn, stan podgorączkowy, gorączka oraz ogólne złe samopoczucie. Chorzy mogą także odczuwać obniżony nastrój, problemy ze snem oraz depresję.

Kiedy wiele objawów występuje naraz, pacjenci zwykle natychmiast szukają pomocy medycznej, zwracając się do lekarza pierwszego kontaktu. Jeśli choroba postępuje powoli lub dotyczy jednej konkretnej grupy mięśni, objawy często są mylnie interpretowane jako typowe dla starzenia się organizmu lub innych powszechnych schorzeń wieku podeszłego. Często podwyższony wskaźnik OB (powyżej 100 po pierwszej godzinie) jest powodem skierowania na bardziej wnikliwą diagnostykę.

Rozpoznanie choroby jest zazwyczaj ustalane przez lekarza reumatologa na podstawie objawów zgłaszanych przez pacjenta oraz wyników podstawowych badań krwi.

Wśród objawów klinicznych kluczowe jest występowanie bólu w co najmniej dwóch z trzech grup mięśni:

• obręczy barkowej
• obręczy biodrowej
• szyi/karku.

Do dodatkowych objawów związanych z mięśniami należy uczucie sztywności po okresie bezruchu, utrzymujące się przez co najmniej godzinę.

W badaniach laboratoryjnych obserwuje się:

• podwyższoną wartość OB (często powyżej 100 ml/h), jednak wynik w normie nie wyklucza choroby
• wysokie stężenie CRP (białka C-reaktywnego) i fibrynogenu
• zwiększoną aktywność fosfatazy alkalicznej.

W przypadku zapalenia stawów lub pochewek ścięgnistych przydatne są badania obrazowe, takie jak ultrasonografia narządu ruchu oraz rezonans magnetyczny.

Wiek pacjenta ma znaczenie dla diagnozy. Konieczne jest również przeprowadzenie diagnostyki w celu wykluczenia choroby nowotworowej, ponieważ objawy wielu nowotworów przypominają te występujące w przebiegu polimialgii reumatycznej.

Do potwierdzenia diagnozy stosuje się kryteria opracowane przez naukowców, najczęściej kryteria diagnostyczne według Birda i Woodda oraz kryteria Healera.

Po zdiagnozowaniu choroby, kluczowymi lekami stosowanymi są glikokortykosteroidy, takie jak prednizon i jego pochodne. Poprawa stanu zdrowia po zastosowaniu prednizonu po 72 godzinach od rozpoczęcia leczenia potwierdza poprawność diagnozy.

Lek ten podaje się doustnie w jednej dawce rano, po posiłku. Po miesiącu stosowania, próbuje się stopniowo zmniejszać dawkę.

Glikokortykosteroidy są bardzo skuteczne w leczeniu polimialgii, ale z uwagi na liczne skutki uboczne powinny być podawane w jak najmniejszej skutecznej dawce i przez jak najkrótszy czas.

Polimialgia reumatyczna często wymaga długotrwałego stosowania glikokortykosteroidów, nawet przez kilka lat. Zmniejszenie dawki często prowadzi do nawrotu objawów, wtedy rozważa się dodanie innego leku immunosupresyjnego, takiego jak metotreksat.

W terapii podtrzymującej przydatne są niesteroidowe leki przeciwzapalne. W przypadku terapii steroidowej dłużej niż 3 miesiące, należy rozważyć profilaktykę osteoporozy w postaci witaminy D, preparatów wapnia i ewentualnie leków z grupy bisfosfonianów.

Po opanowaniu stanu zapalnego zalecana jest rehabilitacja, skupiona na utrzymaniu siły mięśniowej, zapobieganiu przykurczom stawów i prewencji upadków.

Polimialgia reumatyczna jest schorzeniem, które może być skutecznie leczone. Terapia steroidami przynosi bardzo dobre rezultaty u większości pacjentów. Prognoza jest korzystna.

Czasami można zaobserwować tendencję choroby do spontanicznego ustępowania.

Wzloty choroby występują przeważnie w ciągu dwóch pierwszych lat jej trwania. Rzadko zdarza się, że choroba utrzymuje się dłużej niż 5 lat.

Po zakończeniu terapii konieczne jest długotrwałe monitorowanie. Obserwuje się pojawianie się bólu mięśni i innych towarzyszących symptomów, a także przeprowadza badania laboratoryjne, szczególnie kontroluje się OB. Podczas leczenia oraz po jego zakończeniu konieczna jest obserwacja ewentualnych powikłań związanych z terapią steroidami.

Choroba ma naturę autoimmunologiczną; jej przyczyna pozostaje nieznana. Istnieje podejrzenie, że czynniki genetyczne oraz infekcje wirusowe i bakteryjne (parwowirus B19, Mycoplasma pneumoniae i Chlamydia pneumoniae), promieniowanie słoneczne oraz palenie tytoniu (u kobiet) mogą mieć wpływ na rozwój schorzenia.

Metody zapobiegania chorobie nie są jeszcze znane. Zaleca się prowadzenie zdrowego stylu życia.