Polineuropatia to zespół objawów wynikający z uszkodzenia wielu nerwów obwodowych, które może mieć różne przyczyny, takie jak cukrzyca, nadużywanie alkoholu, choroby genetyczne, procesy autoimmunologiczne i zapalne, niedożywienie, leki, choroby endokrynologiczne, toksyny oraz choroby nowotworowe.

Polineuropatia jest powszechnie występującym schorzeniem, które dotyka około 2,4-8% populacji.

Nerw obwodowy składa się z różnych rodzajów włókien, które pełnią różne funkcje. W niektórych przypadkach dominuje uszkodzenie włókien czuciowych, a w innych ruchowych. Uszkodzenie włókien czuciowych objawia się m.in. upośledzeniem czucia, drętwieniem, mrowieniem, cierpnięciem kończyn, bólem, nadwrażliwością na dotyk oraz odczuwaniem bolesności bodźców dotykowych. Z kolei uszkodzenie włókien ruchowych objawia się osłabieniem siły mięśniowej, niezgrabnością ruchową oraz zaburzeniami chodu. W niektórych przypadkach mogą być także uszkodzone włókna nerwowe autonomiczne, co skutkuje różnymi objawami, takimi jak zawroty głowy, omdlenia, zaburzenia rytmu serca, biegunka, zaparcia, zaburzenia funkcji seksualnych, zaburzenia oddawania moczu oraz zaburzenia potliwości.

W przypadku wystąpienia symptomów sugerujących obecność polineuropatii, konieczne jest skonsultowanie się z lekarzem pierwszego kontaktu, który w przypadku uzasadnionego podejrzenia tej choroby skieruje pacjenta do neurologa.

Większość przypadków polineuropatii rozwija się stopniowo, a objawy pojawiają się stopniowo. Jednakże w przypadku nagłego wystąpienia objawów, zwłaszcza objawów związanych z osłabieniem mięśni (np. słabość mięśni nóg lub rąk), konieczna jest natychmiastowa wizyta u lekarza.

Czasami już na podstawie wywiadu i badania lekarskiego można zdiagnozować polineuropatię oraz ustalić jej najbardziej prawdopodobne źródło. Jednak często do potwierdzenia tego schorzenia konieczne jest przeprowadzenie elektromiografii (EMG). Badanie to pozwala nie tylko potwierdzić polineuropatię, lecz także określić, które włókna nerwowe są uszkodzone (ruchowe, czuciowe lub oba rodzaje), a także określić, która część nerwu jest najbardziej dotknięta uszkodzeniem (otaczające włókna nerwowe tzw. osłonka mielinowa lub same włókna nerwowe). EMG pozwala również ocenić stopień uszkodzenia, postęp choroby oraz rokowanie. Po przeprowadzeniu wywiadu i EMG, kolejnym krokiem w diagnostyce polineuropatii jest wykonanie badań mających na celu ustalenie jej przyczyny. Wybór tych badań jest dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta i zależy od objawów klinicznych oraz wyników EMG. Zazwyczaj dodatkowe badania w przypadku polineuropatii obejmują testy laboratoryjne krwi i moczu, a czasem także punkcję lędźwiową, badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, badania obrazowe lub genetyczne. Niestety, pomimo przeprowadzenia wielu testów, nie zawsze udaje się ustalić przyczyny polineuropatii.

W przypadku polineuropatii konieczne jest leczenie mające na celu zwalczanie przyczyny choroby lub łagodzenie jej objawów. Leczenie przyczynowe może obejmować stosowanie leków immunosupresyjnych, glikokortykosteroidów, immunoglobulin lub plazmaferezy w przypadku polineuropatii o podłożu immunologicznym. Natomiast w przypadku polineuropatii wynikających z chorób metabolicznych bądź endokrynologicznych należy skupić się na leczeniu choroby podstawowej. Jeśli polineuropatia jest spowodowana czynnikami toksycznymi, ważne jest przerwanie narażenia na te substancje. Natomiast leczenie objawowe polega na fizjoterapii, w tym różnego rodzaju ćwiczeniach wzmacniających mięśnie oraz technikach redukcji bólu. Ważne jest również przestrzeganie zaleceń dotyczących zachowania zdrowego stylu życia, takie jak noszenie wygodnego obuwia i bawełnianych skarpet oraz regularna aktywność fizyczna.

Większość przypadków polineuropatii jest przewlekła i towarzyszy pacjentom przez całe życie. Jednak istnieje możliwość łagodzenia objawów lub zatrzymania postępu choroby. Niektóre rodzaje polineuropatii mogą nawet całkowicie ustąpić i nie powracać. Przykładowo, polineuropatie toksyczne, związane z leczeniem przeciwnowotworowym, mogą ustąpić po odstawieniu leku na wczesnym etapie choroby, co może skutkować trwałym zanikiem objawów. W przypadku zespołu Guillaina i Barrégo, polineuropatii o szybkim i ciężkim przebiegu, możliwe jest całkowite wyleczenie dzięki odpowiedniemu leczeniu.