Hapatomegalia jest objawem, który może mieć wiele różnych przyczyn. W zależności od budowy ciała, wątroba może być wyczuwalna podczas badania brzucha lub schowana pod żebrami. Powiększenie wątroby może być spowodowane zwiększoną objętością krwi, powiększeniem komórek wątrobowych, chorobami nowotworowymi lub ropniami. Jest to ważny objaw, który może świadczyć o poważnych problemach zdrowotnych.

Wątroba pełni wiele istotnych funkcji, takich jak produkcja białek, wytwarzanie żółci, neutralizacja toksyn czy magazynowanie składników odżywczych. Powiększenie wątroby często wiąże się z upośledzeniem funkcjonowania tego narządu, co może być groźne dla zdrowia.

Występowanie powiększonej wątroby poniżej łuków żebrowych nie zawsze musi świadczyć o występowaniu jakiejś choroby. Czasami jest to związane z fizjologicznym położeniem narządu (prawidłowym dla danej osoby) lub z jego przemieszczeniem spowodowanym na przykład obecnością płynu w opłucnej. Nawet zwiększenie obwodu brzucha, spowodowane wzdęciami lub otyłością, może być błędnie interpretowane jako efekt powiększenia wątroby.

Przyczyny powiększenia wątroby (hepatomegali) mogą być różnorodne i obejmują m.in. związane z zapaleniem takie schorzenia jak: wirusowe zapalenie wątroby (typu A, B, C), alkoholowe zapalenie wątroby, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby, zarówno bakteryjne, jak i wirusowe zakażenia, marskość wątroby, toksyczne zapalenie wątroby spowodowane przyjmowaniem różnych leków, autoimmunologiczne zapalenie wątroby, pierwotna marskość żółciowa, pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych, sarkoidoza oraz inne.

Ponadto powiększenie wątroby może być spowodowane zastojem krwi (np. z powodu prawokomorowej niewydolności serca lub zakrzepicy żył wątrobowych), zastojem żółci (np. kamica przewodowa, rak głowy trzustki, rak brodawki Vatera), nacieczeniem wątroby, obecnością guzów (takich jak chłoniaki, białaczki, przerzuty nowotworowe, gruczolaki, naczyniaki, torbiele, rak wątrobowokomórkowy) oraz chorobami spichrzeniowymi (jak hemochromatoza, amyloidoza, choroba Wilsona, glikogenozy, lipidozy).

Powiększenie wątroby rzadko jest zauważane samodzielnie – najczęściej jest ono diagnozowane początkowo przez lekarza podczas rutynowej wizyty w gabinecie lub podczas wykonywania USG jamy brzusznej z innych powodów. Powiększenie wątroby może przykuć uwagę ze względu na pojawienie się towarzyszących objawów, takich jak uczucie pełności w brzuchu, ból (wynikający z rozciągania torebki wątroby lub ucisku sąsiednich narządów), żółtaczka, świąd, nudności i wymioty, obrzęki obwodowe (rąk, nóg), zmiany w kolorze stolca.

Powiększenie wątroby, szczególnie w przypadku występowania objawów wymienionych powyżej, powinno skłonić do przeprowadzenia bardziej szczegółowej diagnostyki w celu wykluczenia poważnych chorób. W pierwszej kolejności należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym, który w razie konieczności skieruje do specjalisty – hepatologa lub gastroenterologa.

Podczas pierwszej wizyty lekarz zapyta o historię dotychczasowych chorób oraz bieżące objawy. Warto przygotować listę przyjmowanych leków i suplementów diety. W przypadku powiększonej wątroby lekarz może zadać pytania dotyczące innych objawów, takich jak ból brzucha, uczucie pełności czy żółtaczka. Może również zapytać o występowanie wymiotów, gorączki, a także o kolor stolca i ilość spożywanego alkoholu.

Następnie lekarz może zalecić badania obrazowe w celu potwierdzenia powiększenia wątroby, takie jak: ultrasonografię jamy brzusznej, tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny. Dodatkowo, badania laboratoryjne krwi mogą dostarczyć informacji na temat stanu wątroby i ogólnej kondycji organizmu.

W kolejnym kroku lekarz może skierować pacjenta na konkretne badania, takie jak morfologię krwi, badania markerów stanu zapalnego, oznaczenie aktywności aminotransferaz, wskaźników cholestazy, stężenia lipidów oraz testy immunologiczne w celu wykrycia zakażeń wirusowych.

Jeśli konieczne będzie przeprowadzenie bardziej specjalistycznych badań diagnostycznych, mogą one obejmować ocenę obecności przeciwciał charakterystycznych dla chorób autoimmunologicznych, badanie drożności dróg żółciowych, ocenę wydolności serca oraz biopsję wątroby.