Gruczoł krokowy, znany także jako prostata lub stercz, jest narządem występującym u mężczyzn w miednicy mniejszej. Jest odpowiedzialny za produkcję specjalnego płynu, który stanowi istotny składnik nasienia. Wydzielina prostaty spełnia rolę transportu plemników i ma charakterystyczne, mętne białe zabarwienie.

Prostata znajduje się w miednicy mniejszej tuż pod pęcherzem moczowym, otaczając cewkę moczową, czyli kanał, przez który oddawany jest mocz. Dlatego też przerost gruczołu krokowego może prowadzić do trudności w odpływie moczu lub nietrzymania moczu. Prawidłowa prostata ma rozmiar i kształt łupiny włoskiego orzecha. U mężczyzn poniżej 50. roku życia przeciętny rozmiar gruczołu krokowego to 44x32x38 mm, a typowa objętość wynosi około 28 cm³. U mężczyzn powyżej 60. roku życia przeciętne wymiary to 47x34x41 mm, a objętość to 35 cm³.

Lekarz wykonuje badanie fizykalne, w trakcie którego przeprowadza badanie per rectum, czyli odbytnicze, co umożliwia mu ocenę gruczołu prostaty poprzez wyczucie palcem jego wielkości, twardości i kształtu. Dodatkowo, lekarz może zalecić dodatkowe badania obrazowe, takie jak przezodbytnicze USG gruczołu krokowego (TRUS) oraz badania laboratoryjne, np. ocenę stężenia specyficznego antygenu sterczowego - PSA.

Do najczęstszych schorzeń prostaty można zaliczyć:

• Przerost gruczołu krokowego. Powiększenie prostaty po 45.–50. roku życia to niezłośliwy rozrost. Choć nie jest to zaburzenie złośliwe, część mężczyzn może doświadczać trudności z oddawaniem moczu. Przyczyny tego procesu nie są w pełni poznane, ale wiadomo, że istotną rolę odgrywa testosteron.
• Zapalenie gruczołu krokowego. Jest to stosunkowo rzadka choroba spowodowana zakażeniem prostaty przez bakterie. Często są to bakterie z jelita grubego. W leczeniu stosuje się antybiotyki.
• Przewlekłe zapalenie gruczołu krokowego. Stan zapalny trwający powyżej 3 miesięcy, który zazwyczaj nie jest spowodowany zakażeniem. Przyczyny tego schorzenia nie są w pełni poznane.
• Rak prostaty. Nowotwór złośliwy gruczołu krokowego, występujący zazwyczaj po 60. roku życia. Rozwija się powoli i na początku często jest bezobjawowy. W miarę rozwoju choroby mogą pojawić się problemy z oddawaniem moczu oraz bóle. Opcje leczenia obejmują operację, leki hormonalne i radioterapię.

Naukowcy sugerują, że częstsza ejakulacja może zmniejszać ryzyko zachorowania na raka prostaty, jednak istnieją kontrowersje co do znaczenia tych wyników i nie ma jednoznacznej opinii na ten temat.

Objawy problemów z gruczołem krokowym różnią się, ale zazwyczaj obejmują trudności z oddawaniem moczu, na przykład częste oddawanie moczu, nocny niepokój, nagłe parcie na mocz, pieczenie, ból podczas oddawania moczu, uczucie niepełnego opróżnienia, ciasny strumień moczu, a także ból w okolicy krocza (szczególnie podczas siedzenia), obecność krwi lub ropy w moczu, ból podczas ejakulacji, podczas wypróżniania, a przez niektóre przypadki również objawy ogólne, takie jak złe samopoczucie, gorączka, dreszcze.