Psychiatria zajmuje się rozpoznawaniem i terapią zaburzeń psychicznych. Lekarze psychiatrzy korzystają z klasyfikacji ICD oraz DSM do diagnozowania pacjentów. Praktykują w poradniach zdrowia psychicznego, szpitalach i Środowiskowych Centrach Zdrowia Psychicznego.

Centra te zapewniają kompleksową opiekę psychiatryczną mieszkańcom regionu. Wizyty u psychiatry opierają się na rozmowie, podczas której lekarz zadaje pytania dotyczące problemów pacjenta.

Po zdiagnozowaniu problemu psychiatra dobiera odpowiednią formę leczenia, często łącząc różne metody takie jak farmakoterapia, psychoedukacja, psychoterapia indywidualna, grupowa, terapia zajęciowa, fototerapia oraz leczenie szpitalne.

Psychiatrzy mogą także kierować pacjentów na badania dodatkowe, konsultacje neurologiczne oraz testy psychologiczne. Można zgłosić się na konsultację psychiatryczną z powodu problemów psychicznych członków rodziny lub innych osób z otoczenia.

Specjalista od zdrowia psychicznego to osoba, która ukończyła szereg specjalistycznych kursów związanych z diagnozowaniem i leczeniem problemów psychicznych. Dzięki swojej wiedzy może pomóc pacjentom z różnymi problemami emocjonalnymi i psychicznymi.

Konsultant psychologiczny to ekspert w dziedzinie psychologii, który może udzielać porad dotyczących radzenia sobie z trudnościami emocjonalnymi. Pomaga pacjentom zrozumieć i przepracować swoje emocje, ale nie ma uprawnień do przepisywania leków ani prowadzenia terapii.

Terapeuta to profesjonalista, który posiada specjalne wykształcenie z zakresu terapii psychologicznej. Może pomagać pacjentom w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych poprzez regularne sesje terapeutyczne.

Wybór odpowiedniego specjalisty od zdrowia psychicznego jest kluczowy dla skutecznego leczenia problemów emocjonalnych i psychicznych. Ważne jest, aby upewnić się, że wybrany terapeuta ma wymagane kwalifikacje i doświadczenie w danej dziedzinie.

W terapii psychologicznej pacjent ma możliwość przepracowania swoich emocji i problemów z pomocą profesjonalisty, co może prowadzić do poprawy samopoczucia i jakości życia.

Specjalista ds. zdrowia psychicznego wspiera pacjentów nie tylko w sytuacjach nagłych, np. w trakcie żałoby, ale także w przypadkach długotrwałych chorób lub wymagających regularnej kontroli stanu zdrowia.

Wśród schorzeń, którymi zajmuje się psychiatra, są m.in.:

• depresja
• depresja sezonowa
• depresja maskowana
• depresja poporodowa
• depresja okołomenopauzalna
• uzależnienia – w przypadku objawów odstawienia, czy depresji; terapeuci uzależnień są głównymi specjalistami w leczeniu uzależnień
• zaburzenia nerwicowe (lękowe) związane ze stresem i objawiające się somatycznie
• fobie, np. fobia społeczna
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne
• napady lęku (lęk paniczny)
• zaburzenia stresowe pourazowe (trauma psychiczna)
• zaburzenia dysocjacyjne, np. zaburzenia pamięci
• zaburzenia somatyzacyjne
• zaburzenia odżywiania (anoreksja i bulimia)
• choroba afektywna dwubiegunowa (ChAD)
• schizofrenia
• zaburzenia urojeniowe

Dzięki odpowiedniej terapii farmakologicznej, psychiatra może zmniejszyć objawy osób cierpiących na zaburzenia osobowości, co ułatwia prowadzenie terapii psychoedukacyjnej.

Niektóre symptomy chorób psychicznych wymagają pilnej interwencji. Gdy pojawiają się myśli o samobójstwie, konieczna jest natychmiastowa konsultacja z psychiatrą - zarówno w poradni zdrowia psychicznego, jak i Izbie Przyjęć Szpitala Psychiatrycznego. Jeśli istnieje próba samobójcza lub zachowania zagrażające pacjentowi lub innym osobom, należy niezwłocznie zadzwonić na numer alarmowy 999, 997 lub 112.

Zgodnie z Ustawą o Ochronie Zdrowia Psychicznego w określonych sytuacjach pacjent może być przyjęty na oddział psychiatryczny nawet wbrew swojej woli.

Psychiatra jest specjalistą, który może udzielić wsparcia zarówno pacjentowi z objawami, jak i osobie bliskiej, która ich może nie zauważać. Lekarz może pomóc w przekonaniu kogoś do wizyty oraz wesprzeć go w procesie diagnozy i leczenia.

Objawy, które wskazują na konieczność konsultacji psychiatrycznej obejmują m.in.:

• zaburzenia nastroju, wahania nastroju
• uczucie niepokoju i lęku
• zaburzenia snu - nadmierna senność, bezsenność
• zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia)
• uzależnienie
• apatia
• pogorszenie relacji z bliskimi
• drażliwość, wybuchowość
• trudności w codziennej aktywności i wykonywaniu obowiązków
• zaburzenia pamięci i koncentracji
• natrętne myśli
• słyszenie głosów lub widzenie rzeczy, których inne osoby nie dostrzegają
• samookaleczenia

Specjalizacja lekarska związana z leczeniem psychicznym dzieci i młodzieży to psychiatria dziecięca. Wizyta u psychiatry dziecięcego to rozmowa z lekarzem na temat problematycznych objawów i trudności. Podstawowe metody leczenia chorób i zaburzeń psychicznych u dzieci to psychoedukacja oraz terapia indywidualna lub grupowa. Czasem konieczne jest także leczenie farmakologiczne.

Zgoda na leczenie i hospitalizację dzieci poniżej 16. roku życia podejmowana jest przez rodziców/opiekunów prawnych. Po ukończeniu 16. roku życia konieczna jest również zgoda samego pacjenta. W niektórych przypadkach hospitalizacja może nastąpić bez zgody chorego.

Problemy psychiatryczne często występujące u dzieci to, między innymi, zaburzenia depresyjne, lęki, zaburzenia odżywiania, zespół nadpobudliwości psychoruchowej, zaburzenia zachowania, samookaleczenia oraz uzależnienia.

W wieku dziecięcym mogą także wystąpić takie poważne zaburzenia jak schizofrenia czy choroba afektywna dwubiegunowa.

Niepokojące objawy, takie jak obniżony nastrój, płaczliwość, wycofanie, problemy z koncentracją czy samookaleczenia, nie powinny być bagatelizowane. Dzieci i młodzież często próbują radzić sobie z problemami poprzez szkodliwe zachowania, takie jak nadużywanie Internetu czy substancji psychoaktywnych.

Według danych Komendy Głównej Policji z 2021 roku odnotowano znaczący wzrost prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży. W przypadku braku możliwości skorzystania z pomocy lekarskiej, istnieje możliwość skontaktowania się z Telefonem Zaufania dla dzieci i młodzieży pod numerem: 116 111.

Leczniczy system psychiatryczny dzieci i młodzieży w Polsce boryka się z problemami finansowymi i kadrowymi, które starają się rozwiązać w naszym serwisie.

Wizyta u lekarza psychiatry refundowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia nie wymaga skierowania. Pacjent może wybrać dowolną placówkę, w której przyjmuje psychiatrę w ramach umowy z NFZ, niezależnie od jej lokalizacji i miejsca zameldowania. Aby sprawdzić, czy wybrany ośrodek udziela świadczeń w ramach NFZ, można skorzystać z wyszukiwarki świadczeń. Czas oczekiwania na dostępny termin konsultacji psychiatrycznej można sprawdzić, korzystając z Informatora o Terminach Leczenia.

Dostępność ekspertów pracujących w prywatnych gabinetach jest wysoka. Ceny konsultacji psychiatrycznych mogą się różnić w zależności od konkretnego lekarza i wynoszą średnio 200–300 zł. W Polsce działa obecnie 4437 lekarzy psychiatrów oraz 502 specjalistów psychiatry dzieci i młodzieży.