Rak płaskonabłonkowy skóry to agresywny nowotwór pochodzenia nabłonkowego, który charakteryzuje się powolnym wzrostem oraz zdolnością do przerzutów. Jest on częściowo zbudowany z komórek rogowaciejących, podobnych do tych w naskórku. Ten rodzaj raka jest bardziej powszechny u osób o jasnej karnacji. Dawniej nazywano go rak kolczystokomórkowy skóry.

Rak płaskonabłonkowy skóry jest drugim najczęstszym nowotworem skóry, po raku podstawnokomórkowym.

Trudno określić dokładną częstość występowania tego nowotworu, ponieważ wczesne przypadki często pozostają nierozpoznane i nie są zgłaszane do rejestrów nowotworów złośliwych.

Do najważniejszych czynników predysponujących do zachorowania na raka płaskonabłonkowego skóry zalicza się: predyspozycje genetyczne, ekspozycję na promieniowanie UVB, nadmierną ekspozycję na promieniowanie słoneczne w dzieciństwie, wiek oraz płeć męską i jasną karnację skóry.

Dodatkowym czynnikiem ryzyka są przewlekłe leczenia zmniejszające odporność oraz obecność rozległych blizn lub niegojących się ran.

Rak skóry z komórek płaskich zwykle pojawia się na odsłoniętych obszarach ciała, takich jak twarz, plecy, ramiona lub górna warga. Nowotwór ten może wyglądać jak rogowaciejąca, łuszcząca się zmiana, często pokryta strupem, albo może przybierać postać guzka, owrzodzenia, grudki, płaskiego lub wyniosłego nacieku. Czasem może powodować krwawienie lub wyciek płynu.

W przypadku podejrzenia raka skóry z komórek płaskich zaleca się chirurgiczne usunięcie zmiany i badanie pod mikroskopem. Jeśli zmiana jest duża, lekarz może zdecydować się na pobranie wycinka. Jeśli istnieje podejrzenie zajęcia regionalnych węzłów chłonnych, zaleca się wykonanie USG tej grupy węzłów i ewentualnie biopsję cienkoigłową największych węzłów. Dodatkowo, po potwierdzeniu rozpoznania raka, należy przeprowadzić odpowiednie badania obrazowe w celu sprawdzenia, czy nie występują przerzuty odległe.

Leczenie większości osób cierpiących na nowotwór płaskonabłonkowy skóry polega na prostej operacji usunięcia zmiany z odpowiednim marginesem. Jeśli ubytek skóry po operacji jest zbyt duży, lekarz może wykonać plastykę, przenosząc fragment skóry z sąsiedztwa lub przeszczepiając skórę z innej części ciała. Czasem taka operacja wymaga znieczulenia ogólnego, ale możne być przeprowadzona również w znieczuleniu miejscowym.

Jeśli biopsja cienkoigłowa wykazała przerzuty w regionalnych węzłach chłonnych, konieczne jest ich chirurgiczne usunięcie.

Radioterapia może być stosowana u pacjentów, u których operacja nie była doszczętna lub w przypadku nawrotu choroby. Chemioterapia jest stosowana w przypadku przerzutów odległych w innych narządach.

Rak płaskonabłonkowy skóry ma korzystne rokowania ogólnie. Przypuszcza się, że ponad 90% chorych przeżywa 5 lat od diagnozy choroby. Tylko 3-5% chorych ma przerzuty odległe, ale ich obecność znacząco pogarsza szanse na wyleczenie.

Podczas kontroli zaleca się badanie miejsca wycięcia pierwotnej zmiany oraz wszystkich innych zmian na skórze. Należy także dokładnie ocenić stan okolicznych węzłów chłonnych (ewentualnie rozważyć regularne badanie USG tych okolic).

Wizyty kontrolne powinny być powtarzane co 1–3 miesiące przez 2 lata po leczeniu, następnie co 3–12 miesięcy przez kolejne 3 lata, a potem raz w roku (częstotliwość wizyt zależy od stopnia zaawansowania i różnicowania nowotworu).