Ropień w okolicy migdałków to zgromadzenie treści ropnej znajdujące się między otaczającą migdałek podniebienny torebką a boczną ścianą gardła. Ropień w okolicy migdałków zazwyczaj występuje po jednej stronie, ropnie dwustronne są rzadkością.

Powstanie ropnia często jest wynikiem nieprawidłowo leczonej lub nieleczonej anginy wywołanej przez paciorkowce beta-hemolizujące grupy A lub ostrego stanu zapalnego migdałków spowodowanego przez inne bakterie, na przykład gronkowca złocistego lub Haemophilus influenzae. Występują także przypadki rozwoju ropnia w okolicy migdałków bez wcześniejszego zakażenia. W takich sytuacjach podejrzewa się gruczoły ślinowe umiejscowione za migdałkami jako potencjalne miejsce pochodzenia ropnia.

Mimo że zapalenie migdałków jest częstym schorzeniem u dzieci, ropień okołomigdałkowy występuje w tej grupie wiekowej stosunkowo rzadko. Nastolatki i młodzi dorośli są najbardziej narażeni na ten problem, który może także dotyczyć dorosłych.

W obecnych czasach, kiedy szeroko stosuje się antybiotyki w leczeniu anginy, częstość występowania ropni okołomigdałkowych znacząco się zmniejszyła. Niemniej jednak, są one nadal częstą przyczyną wizyt laryngologicznych na SOR. Istnieją różne czynniki ryzyka sprzyjające rozwojowi ropnia, takie jak choroby dziąseł i przyzębia, palenie tytoniu czy przewlekłe zapalenie migdałków.

Zwykle pierwszym, nietypowym objawem rozwijającego się ropnia okołomigdałkowego jest ból w gardle, który często występuje już wcześniej z powodu infekcji migdałków. Następnie często pojawia się pozorna poprawa, ale ropień rośnie i po 2-5 dniach pojawiają się kolejne objawy. Może wystąpić intensywniejszy ból po stronie chorej. W miarę rozwoju ropnia mogą pojawić się wysoka gorączka, dreszcze, ból głowy, trudności z otwarciem jamy ustnej (szczękościsk), problemy z przełykaniem, nieprzyjemny zapach z ust, obrzęk twarzy po jednej stronie, kurcz szyi po stronie infekcji, powiększenie węzłów chłonnych, ból ucha i zmiana głosu.

W badaniu pacjenta charakterystyczny jest szczękościsk. Zazwyczaj migdałek po stronie ropnia jest silnie powiększony, powodując przesunięcie języczka na stronę zdrową. Błona śluzowa jest zaczerwieniona, okolica migdałka jest obrzęknięta, a jeśli ropień jest duży, może być widoczne wyraźne uwypuklenie. Z powodu bolesnego gardła i trudności w przełykaniu pacjent może wykazywać objawy odwodnienia. Czasem, jeśli pacjent jest w stanie otworzyć usta dostatecznie szeroko, laryngolog może spróbować zbadać ropień palcem.

Laryngolog może próbować aspiracji treści ropnej za pomocą igły i strzykawki w celu pewnego potwierdzenia rozpoznania w przypadku wątpliwości diagnostycznych.

Ropień w okolicach migdałków można leczyć zapobiegawczo za pomocą antybiotyków, które zazwyczaj podaje się dożylnie, aby uzyskać szybszy efekt terapeutyczny. Niestety, w wielu przypadkach leczenie zapobiegawcze nie jest wystarczające, dlatego często decyduje się od razu na metody chirurgiczne, z zastosowaniem antybiotyków. Polega to na nacięciu i drenażu ropnia w znieczuleniu miejscowym, a czasami konieczne jest krótkie znieczulenie ogólne, zwłaszcza u małych dzieci.

Jeśli ropień powstał w wyniku stanu zapalnego migdałków, a pacjent cierpi na nawracające anginy lub leczy się z powodu przewlekłego zapalenia migdałków, zaleca się planowe usunięcie migdałków, ponieważ mogą one być przyczyną powtórnych infekcji, a ropnie w okolicach migdałków mogą się powtarzać.

W przypadku znacznego odwodnienia pacjenta może być konieczne podanie płynów dożylnie. Często również potrzebne jest leczenie przeciwbólowe.

Powikłania ropnia w okolicy migdałków są bardzo rzadkie, ale nie powinno się ich bagatelizować. Nieleczony ropień o dużych rozmiarach może prowadzić do zablokowania dróg oddechowych i trudności z oddychaniem. Może także stanowić potencjalne źródło dalszych poważnych infekcji bakteryjnych tkanek szyi, żuchwy lub klatki piersiowej (np. zapalenie wsierdzia), a nawet sepsy. W przypadku pęknięcia ropnia, jego zawartość może zostać wdychana i spowodować zapalenie płuc.

Aby zmniejszyć ryzyko wystąpienia ropnia okołomigdałkowego, ważne jest szybkie rozpoczęcie leczenia w przypadku anginy paciorkowcowej lub bakteryjnej. Nie należy przerywać antybiotykoterapii po wstępnej poprawie, lecz kontynuować ją do końca zaleconego przez lekarza okresu. W sytuacji przewlekłego zapalenia migdałków powinno się rozważyć ich usunięcie, co może zapobiec pojawieniu się ropnia okołomigdałkowego w przyszłości.