Rzęsistkowica to infekcja przenoszona drogą płciową wywołana przez rzęsistka pochwowego. Pierwotniak ten pasożytuje w drogach moczowo-płciowych człowieka. U kobiet mieszka w pochwie, cewce i pęcherzu moczowym, a u mężczyzn zazwyczaj w cewce moczowej.

Zarażenia rzęsistkiem pochwowym są powszechne na całym świecie i często współwystępują z innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Badania wskazują, że zakażenie tym pierwotniakiem może zwiększyć ryzyko zakażenia HIV i innymi chorobami przenoszonymi drogą płciową. Rzęsistkowica może być przyczyną niepłodności, powikłań ciążowych, powikłań po operacjach oraz może być przeniesiona z matki na dziecko podczas porodu.

Rzęsistkowica może przebiegać w formie ostrej lub przewlekłej. U kobiet i mężczyzn rzęsistek pochwowy może przebywać w układzie moczowo-płciowym przez długi czas, bez wywoływania problematycznych objawów. Okres inkubacji zazwyczaj trwa od 4 dni do 4 tygodni.

Objawy rzęsistkowicy u kobiet mogą być różnorodne. U niektórych kobiet zarażenie może przebiegać bezobjawowo. Jednak u większości głównym symptomem choroby są pieniste żółtozielone upławy o nieprzyjemnym zapachu i podrażnienie okolic narządów płciowych. Mogą one pojawić się w ciągu kilku dni po zarażeniu. Do upławów mogą towarzyszyć ból i pieczenie w okolicach cewki moczowej, oraz częste oddawanie moczu z towarzyszącym bólem.

Rzęsistkowica u mężczyzn często przebiega bezobjawowo, czasem jednak może wiązać się z objawami zapalenia cewki moczowej. Główne dolegliwości to ból i pieczenie podczas oddawania moczu, białawy wyciek z cewki moczowej oraz częste oddawanie moczu.

W przypadku podejrzeń dotyczących rzęsistkowicy zaleca się skonsultowanie się w poradni specjalizującej się w chorobach przenoszonych drogą płciową (inaczej poradnia wenerologiczna, która zazwyczaj działa w ramach poradni dermatologicznej) w celu postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Ze względu na długotrwałe objawy ze strony narządów moczowo-płciowych pacjenci mogą w pierwszej kolejności szukać pomocy w poradniach ginekologicznej, nefrologicznej lub urologicznej.

Jeśli pacjent zgłasza wyżej opisane objawy lub zostaje zdiagnozowana inna choroba przenoszona drogą płciową, należy rozważyć diagnostykę rzęsistkowicy.

Rzęsistek pochwowy najczęściej można wykryć w wydzielinie pochwowej u kobiet oraz w wydzielinie z cewki moczowej u mężczyzn. Diagnoza opiera się na badaniu mikroskopowym pobranych próbek z dróg rodnych, moczowych lub osadu moczu. Jeśli wyniki badania mikroskopowego są negatywne, należy rozważyć hodowlę w warunkach beztlenowych z materiału pobranego poprzez odpowiedni wymaz u pacjenta.

W leczeniu rzęsistkowicy stosuje się określone leki przeciwpierwotniakowe, takie jak metronidazol podawany doustnie. Stosowanie leków miejscowo (np. dopochwowo) nie przynosi efektów w przypadku rzęsistkowicy. Warto pamiętać, że partnerzy seksualni zarażonych kobiet również powinni poddać się leczeniu. Zaleca się również abstynencję seksualną do czasu ukończenia terapii i ustąpienia objawów.

Według szacunków, skuteczne leczenie zapewnia zdrowienie u 90-95% osób zakażonych, zwłaszcza gdy partnerzy są również leczeni. Powtarzające się infekcje stanowią jednak problem w terapii rzęsistkowicy u kobiet aktywnych seksualnie.

Kobiety, które prowadzą aktywne życie seksualne, powinny regularnie poddawać się badaniom w kierunku rzęsistkowicy, które powinny być przeprowadzane trzy miesiące po zakończeniu leczenia.

Rzęsistkowica to infekcja przenoszona głównie drogą płciową. Aby zmniejszyć ryzyko zarażenia, należy prowadzić monogamiczne związki, unikać przypadkowych kontaktów seksualnych, korzystać z prezerwatyw oraz unikać współżycia z osobami chorymi na choroby przenoszone drogą płciową. Ważne jest także korzystanie z własnych przyborów toaletowych oraz ręczników, unikanie pożyczania bielizny osobistej i kostiumów kąpielowych oraz unikanie siadania na desce klozetowej w toaletach publicznych.