Sarkoidoza to schorzenie polegające na powstawaniu małych zapalnych guzków w różnych częściach ciała. Przyczyna sarkoidozy pozostaje nieznana. Ziarniniaki, które są miejscem aktywnego procesu chorobowego, są tworzone przez nieprawidłowo pobudzone komórki odporności. Najczęściej sarkoidoza dotyczy węzłów chłonnych centralnej części klatki piersiowej oraz płuc, ale może także występować w innych narządach.

Choroba zwana sarkoidozą może dotknąć osoby w każdym zakresie wiekowym, bez względu na rasę, płeć czy wiek. W większości przypadków jednak dotyczy młodych dorosłych między 20 a 40 rokiem życia. W Polsce rocznie sarkoidozą zapada około 10 osób na 100 000. Nie jest to choroba zakaźna. Występowanie sarkoidozy w niektórych rodzinach zostało zaobserwowane częściej, ale brak dowodów na dziedziczenie tej choroby.

Jeśli zauważysz niepokojące symptomy, powinieneś jak najszybciej udać się do lekarza rodzinnego. Konieczne jest przeprowadzenie kompleksowej oceny medycznej, w ramach której dokonana zostanie diagnostyka różnicowa, mająca na celu wykluczenie innych schorzeń o podobnych objawach.

Aby postawić diagnozę sarkoidozy, konieczne jest przeprowadzenie różnorodnych badań diagnostycznych. Na początku lekarz zbiera informacje dotyczące stanu zdrowia pacjenta, po czym przeprowadza badanie fizykalne. Następnie zleca dodatkowe badania, takie jak RTG płuc i badania laboratoryjne krwi. W przypadku podejrzenia zmian w płucach, zazwyczaj wykonuje się testy czynnościowe płuc oraz tomografię komputerową o wysokiej rozdzielczości. Ponadto, badanie bronchofiberoskopowe pozwala na pobranie materiału do badań histopatologicznych i cytologicznych, które są niezbędne do postawienia diagnozy sarkoidozy płuc. Czasami, konieczne jest pobranie próbek podczas operacji, takich jak węzły chłonne śródpiersia czy tkanka płucna.

W przypadku wystąpienia objawów sarkoidozy w innych organach, konieczne mogą być inne badania, np. rezonans magnetyczny. Badanie scyntygraficzne zapewnia pomoc w identyfikacji lokalizacji zmian pozapłucnych.

Nie zawsze konieczne jest leczenie wszystkich postaci sarkoidozy. W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie po kilku tygodniach lub miesiącach.

Ważne jest leczenie sarkoidozy układu nerwowego, narządu wzroku i serca. W przypadku sarkoidozy płuc konieczna jest regularna kontrola czynności płuc i stosowanie leczenia w razie potrzeby.

Przyczyna sarkoidozy nie jest znana, dlatego leczenie jest objawowe. Stosuje się głównie leki przeciwzapalne, które zmniejszają stan zapalny i ograniczają wzrost ziarniniaków. Celem terapii jest zachowanie funkcji narządu, redukcja objawów i zapobieganie uszkodzeniom.

W przypadku postępującej choroby płuc, sarkoidozy układu nerwowego, narządu wzroku lub serca zaleca się stosowanie glikokortykosteroidów, najczęściej w postaci tabletek. W niektórych przypadkach konieczne jest dodanie innych leków hamujących reakcje układu odpornościowego, tzw. leki immunosupresyjne (np. metotreksat, azatiopryna, hydroksychlorochina).

Leki stosowane w leczeniu sarkoidozy mogą powodować różnorodne skutki uboczne, od łagodnych do potencjalnie groźnych dla życia. Dlatego terapia wymaga stałego monitorowania i konieczne jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza.

Choroba sarkoidoza charakteryzuje się zróżnicowanym przebiegiem, czasami jest określana jako choroba fazowa, co oznacza, że aktywne i nieaktywne fazy choroby mogą występować naprzemiennie.

Większość pacjentów doświadcza samoistnej remisji, czyli wyzdrowienia w ciągu kilku miesięcy do kilku lat lub remisji po podjęciu leczenia. U pozostałych (20-30%) choroba ma przewlekły i postępujący charakter, prowadząc do trwałych uszkodzeń narządów i zaburzeń ich funkcji. Nagły początek z gorączką i rumieniem guzowatym lub bezobjawowe powiększenie węzłów chłonnych dają dobry rokowania.

Większość osób dotkniętych sarkoidozą prowadzi normalne życie. Ważne jest ścisłe współpraca z lekarzem prowadzącym i realizacja jego zaleceń. Sarkoidoza jest chorobą, której nie można zakończyć leczenia. Konieczne jest regularne uczestniczenie w badaniach kontrolnych, ponieważ choroba może nawracać. Istotne jest również świadome monitorowanie ewentualnych działań niepożądanych podczas przyjmowania leków.

Sposób kontroli zależy od rodzaju sarkoidozy i metody leczenia. W przypadku sarkoidozy płuc obejmuje to badania radiologiczne oraz czynnościowe płuc, które należy wykonywać co kilka miesięcy, zgodnie z zaleceniami specjalisty.

Ważne jest także zachowanie zdrowego trybu życia, w tym zaprzestanie palenia papierosów.