Krzepnięcie krwi to skomplikowany proces, w którym biorą udział płytki krwi, czynniki krzepnięcia oraz naczynia krwionośne. Skazy krwotoczne to skłonność do nadmiernego krwawienia związana z zaburzeniem procesów krzepnięcia. Skazy krwotoczne mogą mieć różne przyczyny, zarówno wrodzone, jak i nabyte. W zależności od etapu procesu krzepnięcia, skazy krwotoczne można podzielić na płytkowe, osoczowe oraz naczyniowe.

Skazy krwotoczne płytkowe wynikają z nieprawidłowej liczby lub funkcji płytek krwi. Małopłytkowość może być spowodowana zmniejszonym wytwarzaniem płytek krwi w szpiku kostnym lub nadmiernym usuwaniem z krążenia. Z kolei zaburzenia czynności płytek krwi mogą występować w przebiegu różnych chorób.

Skazy krwotoczne osoczowe związane są z niedoborami czynników krzepnięcia, zarówno wrodzonymi jak i nabytymi. Przykładem skazy wrodzonej jest choroba von Willebranda, a nabytej może być hemofilia. Skazy krwotoczne naczyniowe występują gdy naczynia krwionośne są nieprawidłowo zbudowane lub uszkodzone. Przyczyną mogą być różne czynniki, takie jak urazy, leki czy zakażenia.

Jest to problem powszechny, spowodowany przez wiele różnych czynników, który może prowadzić do wystąpienia objawów skazy krwotocznej. Wraz z wzrostem liczby pacjentów przyjmujących leki przeciwpłytkowe i przeciwkrzepliwe, zwiększa się również ryzyko powikłań krwotocznych związanych z lekami.

Skaza krwotoczna objawia się skłonnością do nieprawidłowego krwawienia, które może wystąpić spontanicznie lub w wyniku urazu. Może dotyczyć wielu narządów ciała, co skutkuje różnorodnymi objawami o różnym nasileniu.

Do symptomów skazy krwotocznej należą między innymi:

• skłonność do powstawania siniaków nawet po niewielkich urazach,
• obecność fioletowych lub czerwonych plamek na skórze i błonach śluzowych jamy ustnej (tzw. wybroczyny), które nie blakną pod wpływem ucisku – typowe dla skaz płytkowych,
• krwawienia z dziąseł,
• krwawienia z nosa,
• krwiomocz,
• krwawienia z dróg rodnych,
• obfite i przedłużone krwawienia podczas miesiączki,
• długotrwałe krwawienie po ekstrakcji zęba,
• masywne krwotoki pourazowe,
• krwawienia z przewodu pokarmowego (krwiste wymioty, obecność świeżej krwi w kale lub czarne stolce),
• wylewy krwi do mięśni i stawów – charakterystyczne dla hemofilii,
• krwawienia wewnątrzczaszkowe.

Warto zaznaczyć, że nie każde krwawienie jest wynikiem zaburzeń krzepnięcia, ale zawsze należy wziąć pod uwagę skazy krwotoczne przy poszukiwaniu przyczyny krwawienia.

Jeśli pojawią się niepokojące symptomy, należy skonsultować się z lekarzem. W przypadku łagodnych objawów, takich jak skłonność do siniaczenia czy niewielkie krwawienia z błon śluzowych, zaleca się wizytę u lekarza rodzinnego. Po przeprowadzeniu wywiadu i badaniu pacjenta, lekarz podejmie decyzję odnośnie dalszych kroków diagnostycznych i leczniczych.

W przypadku cięższych krwawień, takich jak krwawe wymioty czy masywne krwawienia z dróg rodnych, konieczne może być leczenie szpitalne. W takiej sytuacji należy natychmiast udać się na oddział ratunkowy lub wezwać pogotowie ratunkowe.

Bardzo istotne jest szczegółowe wywiad lekarski, z uwzględnieniem czasu pojawienia się i nasilenia symptomów, chorób współistniejących, przyjmowanych leków oraz historii rodzinnej. Podczas badania fizykalnego lekarz może potwierdzić obecność wybroczyn lub krwawień podskórnych, a także zidentyfikować nietypowe objawy charakterystyczne dla choroby prowadzącej do skazy krwotocznej.

Następnie lekarz prawdopodobnie zleci badania laboratoryjne krwi, takie jak morfologię, czas protrombinowy (PT), czas częściowej tromboplastyny aktywowanej (APTT) oraz poziom fibrynogenu. Te podstawowe badania laboratoryjne mogą wskazywać na potencjalną przyczynę skarg zgłaszanych przez pacjenta. Niemniej jednak, wyniki w normie nie wykluczają zaburzeń krzepnięcia - dlatego ocena wyników badań laboratoryjnych po dokładnie zebranym wywiadzie jest kluczowa. Zaawansowane formy diagnostyki zaburzeń krzepnięcia (takie jak ocena aktywności czynników krzepnięcia czy badania czynnościowe płytek krwi) są przeprowadzane w specjalistycznych poradniach hematologicznych.

W przypadku aktywnego krwawienia stosuje się terapię mającą na celu zatrzymanie krwawienia - stosowane są leki przeciwkrwotoczne oraz transfuzje krwinek czerwonych, krwinek płytkowych lub osocza w zależności od konkretnej sytuacji klinicznej.

Decydujące znaczenie ma jednak leczenie przyczyny, która spowodowała objawy skazy krwotocznej. W przypadku małopłytkowości, w zależności od konkretnego diagnozy stosuje się np. doustne lub dożylne glikokortykosteroidy, preparaty immunoglobulin, operacyjne usunięcie śledziony oraz terapię immunosupresyjną. Wrodzone skazy krwotoczne osoczowe (np. hemofilia A i B) leczy się poprzez podanie dożylnie koncentratów brakujących czynników krzepnięcia. Skazy osoczowe nabyte zazwyczaj wymagają intensywnego leczenia choroby podstawowej, która jest ich przyczyną (np. leczenie sepsy, ciężkiego zakażenia lub choroby nowotworowej). Skazy krwotoczne naczyniowe z reguły wymagają jedynie leczenia objawowego.

Możliwe jest to, jeśli schorzenie prowadzące do skazy krwotocznej zostanie wyleczone, np. zaburzenia krzepnięcia towarzyszące sepsie, krwawienia związane z przyjmowaniem leków. W większości innych przypadków stosowane leczenie zmniejsza ryzyko groźnych krwawień zagrażających życiu i poprawia jakość życia pacjenta, np. poprzez podawanie czynników krzepnięcia w leczeniu hemofilii.

Lekarz prowadzący decyduje o konieczności przeprowadzenia wizyt kontrolnych oraz badań, w zależności od specyfiki jednostki chorobowej, która spowodowała skazę krwotoczną.