Śledziona znajduje się w jamie brzusznej, schowana pod żebrami po lewej stronie. Pełni ważne funkcje, ale nie jest konieczna do życia. Może zostać usunięta w przypadku uszkodzenia, na przykład w wyniku wypadku.

Główne zadania śledziony wynikają z jej specyficznej budowy. Zawiera wysepki z białych krwinek, które są wyspecjalizowane w zwalczaniu drobnoustrojów. Śledziona usuwa ze stare i zużyte krwinki, a także reaguje na obecność bakterii i wirusów w krwi, neutralizując je.

Śledziona pełni także rolę magazynu krwi, zdolnego do wzmożenia w razie potrzeby.

Powiększenie śledziony polega na zwiększeniu wymiarów narządu, co może być zauważalne w badaniu brzucha lub w badaniu USG. Lekarze określają ten stan mianem splenomegalii, a gdy również wątroba jest powiększona, mówi się o hepatosplenomegalii. Powiększenie śledziony może być wynikiem zwiększonej objętości krwi w narządzie, reakcji na infekcje, odkładania się substancji, zmian w śledzionie, wzmożonej pracy narządu lub obecności nowotworów.

Infekcje wirusowe, bakteryjne i pierwotniakowe, jak mononukleoza zakaźna, są częstym powodem powiększenia śledziony. Choroby krwi, takie jak anemie hemolityczne, również mogą prowadzić do tego stanu, zwłaszcza gdy dochodzi do rozpadu krwinek czerwonych. Śledziona może się powiększać także w chorobach metabolicznych, takich jak choroba Gauchera. Powiększenie śledziony jest również obserwowane w przypadku białaczek i chłoniaków, a także w stanach z nadciśnieniem wrotnym.

Choroby reumatologiczne, takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy małopłytkowości autoimmunologiczne, mogą również objawiać się powiększeniem śledziony. W przypadkach rzadszych, powiększenie śledziony może być spowodowane przez zmiany nowotworowe, ropnie czy torbiele.

Ponieważ powiększenie śledziony jest objawem wielu chorób, konieczne jest zawsze ustalenie jego przyczyny. Ważne jest skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym w celu przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki.

U pacjentów z powiększoną śledzioną, którzy doświadczają nagłych bólów brzucha po lewej stronie, zaleca się pilną konsultację lekarską lub wezwanie zespołu ratownictwa medycznego w celu wykluczenia pęknięcia śledziony. Należy zawsze sprawdzić śledzionę u pacjentów po wypadkach samochodowych lub urazach brzucha.

Podstawą każdej oceny diagnostycznej jest dokładnie zebrany wywiad. Lekarz z pewnością będzie pytał o czas wystąpienia objawów, inne symptomy, takie jak gorączka, bóle brzucha, infekcje w ostatnim czasie, skłonność do siniaczenia się, osłabienie, bladość skóry, choroby przewlekłe lub stosowane leki, a także używki pacjenta, historię rodzinną – czy u kogoś z krewnych występowała anemia, krwawienia, nowotwory, choroby krwi.

W trakcie badania lekarz ocenia wielkość powiększonej śledziony, szuka oznak infekcji, powiększonych węzłów chłonnych, ocenia obecność poszerzonych naczyń na skórze brzucha, a u dzieci istotne jest też monitorowanie wzrostu i masy ciała oraz rozwoju.

Już u lekarza pierwszego kontaktu można uzyskać skierowanie na podstawowe badania, jak morfologia krwi oraz inne badania biochemiczne, które pomagają ocenić stan organizmu i wskazać odpowiedni tor diagnostyczny. Zalecane jest również wykonanie USG jamy brzusznej w celu oceny wielkości wątroby i śledziony, konieczne jest także ocenienie innych narządów w jamie brzusznej, a gdy to możliwe, również sprawdzenie przepływu krwi w naczyniach krwionośnych w okolicach wątroby i śledziony. Dalsze postępowanie diagnostyczne będzie zależało od najbardziej prawdopodobnej przyczyny powiększenia narządu.

W przypadku powiększenia śledziony ograniczenia żywieniowe wynikają niekoniecznie z samego powiększenia tego organu, ale z choroby podstawowej, która spowodowała ten objaw. Dieta powinna być dostosowana do rozpoznania i zaleceń lekarza. W przypadku niektórych chorób metabolicznych konieczne może być wyeliminowanie niektórych produktów z codziennej diety. Osoby chore na nowotwory mogą wymagać dodatkowej suplementacji związkami odżywczymi, a w okresie po chemioterapii - lekkostrawnych produktów, które nie podrażniają błon śluzowych przewodu pokarmowego. W przypadku uszkodzenia wątroby zaleca się unikanie wysokoprzetworzonych produktów, niektórych leków, alkoholu i innych używek. W przypadku wątpliwości dotyczących żywienia w przewlekłej chorobie należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym lub dietetykiem.